Woedende straatprotesten in Polen na bijna totaalverbod op abortus
Abortus wordt zo goed als onmogelijk in EU-lidstaat Polen. Woensdagavond is een bijna totaalverbod aangekondigd. Enkele duizenden woedende Polen zijn al de straat op gegaan om te demonstreren.
Er komt een totale ban op abortussen in Polen, uitgezonderd zijn situaties waarin de moeder in levensgevaar is of als de zwangerschap het resultaat is van verkrachting of incest. Dat heeft het Constitutionele Hof woensdagavond bekendgemaakt. De Poolse regering neemt de nieuwe wet naar alle waarschijnlijkheid snel over.
De uitspraak heeft grote gevolgen. Zo wordt het afbreken van een zwangerschap verboden als de foetus ernstige afwijkingen vertoont. Op dit moment vindt 98 procent van de abortussen in Polen om die reden plaats. Maar dit soort abortussen zou ‘onverenigbaar’ zijn met de Poolse grondwet, oordeelt het Hof nu.
Eind vorig jaar braken in Polen de grootste demonstraties sinds de val van het communisme uit toen het Hof een eerste uitspraak deed over de - toen nog in te voeren - strenge abortuswetgeving. De politie gebruikte knuppels en traangas tegen de betogers. De woede is nadien enigszins bekoeld omdat betogers hoopten dat de regering zou terugkrabbelen. Dat blijkt een misrekening.
Enkele duizenden demonstranten zijn woensdagavond al opgedoken voor het gebouw van het Constitutionele Hof in Warschau en op een grote weg in de hoofdstad nu het ernaar uitziet dat de regering het abortusverbod toch gaat steunen. Kleinschaligere protesten zijn uitgebroken in tientallen andere steden. “Mensen zijn heel erg boos, het lijkt alsof de energie van de vorige demonstraties terug is”, vertelt Volkskrant-correspondent Arnout le Clercq vanuit Warschau.
Twitter bericht wordt geladen...
De veelal jonge betogers zwaaien met spandoeken met anti-regeringsleuzen. Het logo van de vrouwenbeweging in Polen - een bliksemschicht - wordt trots door demonstranten omhoog gehouden of is te zien op T-shirts en vlaggen. Via Telegram worden opgeroepen verspreid om massaal de straat op te gaan. “Het is afwachten hoe de politie gaat reageren op de demonstranten, maar de kans is aanwezig dat ze ineens resoluut ingrijpen en dat de sfeer erg grimmig wordt”, aldus Le Clercq.
Conservatieve wind
De strenge abortuswetgeving is geheel in lijn met de conservatieve ideeën van de rechtse regeringspartij PiS. Sinds de partij in 2015 de macht overnam in het overwegend katholieke Polen waait er een steeds conservatievere wind door het land. Het was daardoor al steeds moeilijker geworden voor Poolse vrouwen om een abortus te krijgen. Niet alleen door strenge wetgeving, maar ook omdat artsen vaak weigerden mee te werken.
Oppositiepartijen hebben regeringspartij PiS beschuldigd van het beïnvloeden van de rechtbank. De conservatieven ontkennen dat.
Polen had ook al voor de invoering van de nieuwe wetgeving een van de strengste abortuswetten in Europa. Alleen in Malta, Vaticaanstad en nog enkele andere ministaatjes is al een verbod. In buurlanden Tsjechië en Slowakije is de abortuswet juist ruimer, reden dat veel Poolse vrouwen daar naartoe gaan voor een abortus.
Jaarlijks vinden er circa 1.100 legale abortussen plaats in Polen. Maar zo’n 200.000 Poolse vrouwen ondergaan jaarlijks een illegale abortus in eigen land of ze gaan naar het buitenland, becijferden vrouwenorganisaties.