Lachgas op bijna elk lockdownfeestje en dat is niet zonder gevaar: wat is het? En welk effect heeft het op ons lichaam?

In Bonheiden heeft de politie tijdens een wegcontrole vorig weekend veertien grote flessen lachgas gevonden in de koffer van een wagen. In het huis van de chauffeur werden nadien ook nog eens 35 flessen gevonden, meer dan 5.000 ballonnen en een hoop geld. "Het is duidelijk dat dat niet voor eigen gebruik is, maar dat het om een dealer gaat", klinkt het bij de politie. 

Ook in andere politiezones lijkt het erop dat er meer lachgas wordt gevonden, vooral bij lockdownfeestjes. 

Tot nog toe is lachgas gemakkelijk verkrijgbaar en legaal in ons land. Heel wat steden en gemeenten schrijven wel al GAS-boetes uit voor de verkoop, het bezit en gebruik van lachgas. Over drie weken wordt er ook een wetsvoorstel gestemd dat de verkoop van lachgas aan minderjarigen moet verbieden. 

In Antwerpen treedt het parket al streng op tegen handelaars van lachgas. "Die aanpak werkt en is effectief", zegt federaal minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) (bekijk video hieronder).

"Dealers worden systematisch opgepakt en verhoord, en eventueel ook aangehouden. Er staan zware geldboetes op, ook celstraffen. Het is mijn bedoeling om die aanpak uit te breiden naar alle parketten van ons land."

Distikstofoxide, beter bekend onder de naam lachgas, wordt al ongeveer 250 jaar synthetisch aangemaakt. Eind 18e eeuw werd al ontdekt dat het een euforisch gevoel geeft als je het gas inhaleert. Het is pas veel later dat lachgas ook gebruikt werd als verdovingsmiddel tijdens medische ingrepen en in de industrie om verbrandingsmotoren krachtiger te maken. 

In Nederland is lachgas al een aantal jaar populair bij jongeren en ook in België lijkt het gebruik ervan toe te nemen. Toch is lachgas inhaleren niet onschuldig.

In het filmpje hieronder leggen we in 1 minuut uit wat lachgas is, wat het effect en de gevaren zijn:
(lees verder onder de video)

Lachgas is vrij verkrijgbaar in kleine flesjes, gaspatronen, die gebruikt worden voor slagroomspuiten. Meestal wordt zo’n patroon leeggespoten in een ballon, om het lachgas daarna te inhaleren door in- en uit te ademen in de ballon. 

"Lachgas geeft al na een twintigtal seconden een euforisch gevoel", vertelt onderzoeker Frederick Vinckenbosch van de universiteit van Maastricht. "Je kan lachbuien krijgen, mensen gaan zich wat slapper voelen, omvallen… Het effect is vrij vergelijkbaar met alcohol. Je kan nadien ook wat misselijk zijn of hoofdpijn hebben. Maar lachgas is wel veel sneller uitgewerkt. Ongeveer een minuut later voel je er niets meer van. En dat maakt het aantrekkelijk voor gebruikers."

Op korte termijn is er op zich niet zoveel gevaar, zegt Vinckenbosch. Hij waarschuwt wel om lachgas nooit rechtstreeks te inhaleren en om altijd een ballon te gebruiken.

"Vooral in Nederland gebeurt het wel eens dat mensen lachgas inhaleren via een masker dat rechtstreeks verbonden is aan een grote gasfles. Maar je kan tijdens het inhaleren ook flauwvallen. Een ballon zal je vanzelf loslaten en dan stop je automatisch met inhaleren, maar bij een masker blijf je gas inademen en kan je uiteindelijk stikken."

Lachgas rechtstreeks inhaleren vanuit een slagroompatroon of gasfles kan ervoor zorgen dat je mond, neus en zelfs je longen bevriezen. 

"Wees je sowieso altijd bewust van de risico’s", zegt Vinckenbosch. "Ga zitten zodat je je niet kan bezeren als je omvalt. Meng nooit met alcohol of andere drugs, want die versterken de effecten. En kruip uiteraard nooit achter het stuur, want lachgas beïnvloedt je waarnemingen en je reactievermogen."

Het euforisch gevoel na het inademen van lachgas kan verslavend werken. En dan wordt het gevaarlijk. "Wie lange tijd echt extreem veel lachgas gebruikt, kan een tekort aan vitamine  B12 krijgen", zegt Vinckenbosch.

"B12 is belangrijk voor ons zenuwstelsel en de overdracht van prikkels naar onze hersenen. Een tekort kan ervoor zorgen dat je problemen krijgt om te wandelen, spreken, je kan trillingen krijgen, vruchtbaarheidsproblemen, impotentie, moeilijkheden met je geheugen... Eigenlijk heel het centrale zenuwstelsel gaat er onder lijden."

Lachgas is vooral populair bij jongeren, en net zij zijn het meest kwetsbaar voor de effecten. "De hersenen van jongeren zijn nog volop in ontwikkeling. We verwachten dat de langetermijneffecten van lachgas mogelijk schadelijker zijn voor jongeren. Maar dat moet nog verder onderzocht worden."

(lees verder onder de afbeelding)

Er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar hoe wijdverspreid het gebruik van lachgas in België is. Uit een recente bevraging van Verkeersinstituut Vias bij 6.000 Belgen blijkt dat 1 op de 7 Belgische chauffeurs tussen 18 en 34 jaar maandelijks lachgas gebruikt voor ze in de wagen kruipen.

Een eerdere bevraging uit 2018 van de Brusselse universiteit ULB toonde dat 3 procent van de Franstalige scholieren van de tweede en derde graad van het secundair onderwijs al eens lachgas heeft geprobeerd. 

En ook in 2018 bevroeg het Vlaams expertisecentrum voor alcohol en andere drugs (VAD) 700 mensen tijdens het uitgaan. Ongeveer een kwart van de ondervraagden gaf toe al eens lachgas te hebben geprobeerd. Slechts 0,7 procent zei het meerdere keren per maand te doen. 

"Deze bevraging gebeurde nochtans bij de groep van mensen die wellicht de grootste gebruikers zijn", zegt directeur Katleen Peleman. "De situatie in Vlaanderen is absoluut niet te vergelijken met die in Nederland waar het veel populairder is."

"Lachgas is een drug die komt en gaat. Het zou kunnen dat er recent weer een toename is. We gaan het in ieder geval opvolgen."

Bekijk hier de reportage van "Het Journaal":