Duitsland weert AstraZeneca-vaccin voor ouderen, wat zijn mogelijke gevolgen voor onze vaccinatiestrategie?

Het vaccin van AstraZeneca is ontwikkeld aan de universiteit van Oxford. Het is het derde vaccin dat bij ons op de markt zal komen, als het Europees Geneesmiddelen Agentschap het straks goedkeurt. De vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna worden in ons land al ingespoten.

Het vaccin van AstraZeneca/Oxford is in tegenstelling tot het vaccin van Pfizer/BioNTech of Moderna géén mRNA-vaccin. Het is een zogenoemd virale vector-vaccin. Daarbij wordt een al gekend virus dat geen ziekte veroorzaakt, bij de mens gebruikt. Het gaat dan om een onschuldig verkoudheidsvirus of een levend afgezwakt virus dat in een ander vaccin gebruikt wordt.  Ons lichaam maakt dan zelf stukjes virus aan, die ons verdedigen tegen het coronavirus.

Het AstraZeneca-vaccin is heel belangrijk voor ons land. We hebben meer dan 7,5 miljoen dosissen besteld (via een Europese aankoop). Dat is fors meer dan bijvoorbeeld het aantal Pfizer-vaccins dat ons land bestelde.

Het vaccin is ook een pak goedkoper dan zijn concurrenten en het kan in een gewone koelkast worden bewaard, wat het gebruiksgemak aanzienlijk verhoogt. De vaccins die nu al bij ons gebruikt worden, moeten worden bewaard in speciale diepvriezen die alleen de grootste ziekenhuizen in ons land hebben.

Maar er is dus mogelijk een probleem met het AstraZeneca-vaccin. Duitsland gaat het vaccin niet inspuiten bij de oudere bevolking, omdat er te weinig onderzoeksresultaten zijn bij 65-plussers. Het vaccin kan dus even goed werken bij ouderen, maar we weten het (nog) niet. De Duitsers willen daarom op veilig spelen.

Viroloog Marc Van Ranst zei daar gisteravond in "Terzake" dit over: ""Er zijn onvoldoende gegevens over de werking van AstraZeneca bij 65-plussers. Ik hoop dat het Europese geneesmiddelenagentschap EMA zal beslissen op basis van meer gegevens, maar ik ben er niet zeker van dat die er zijn", klonk het.

Er zijn enkel resultaten bekend van een studie naar de werking van AstraZeneca uit december vorig jaar. "Het feit dat het Duitse vaccininstituut het vaccin niet gaat toelaten voor 65-plussers, wijst erop dat er wellicht niet veel andere gegevens zijn over bescherming voor die groep. Het Duitse agentschap voor de vaccins is een heel gerespecteerd onderzoekscentrum en die gaan niet over een nacht ijs."

"Het probleem is dat bij het onderzoek naar de werking van het vaccin er voldoende mensen jonger dan 65 jaar zijn opgevolgd, maar er slechts een paar honderd 65-plussers zijn getest. Dan is het heel moeilijk om te zien wat het verschil is tussen de vaccingroep en de mensen die een placebo hebben gekregen qua aantal besmettingen. Dan kan je niet over een bescherming gaan spreken of dat deftig berekenen."

Bekijk het gesprek met Marc Van Ranst uit "Terzake" hier en lees voort onder de video:

Infectioloog Erika Vlieghe legt in "De afspraak" uit dat het nu vooral afwachten is wat het Europese Geneesmiddelen Agentschap straks zal beslissen.

"Het is lastig. Het ligt nog ter discussie of het vaccin van AstraZeneca gebruikt zal worden bij 65-plussers. Dat is iets dat binnen de Belgische werkgroep vaccinatie zorgvuldig bekeken wordt. We zullen zien of het vaccin goedgekeurd wordt door het Europese Geneesmiddelen Agentschap. Er zijn wel meer problemen met het vaccin van AstraZeneca. Het moet er ook nog zijn. Je moet het hebben om het te kunnen distribueren", aldus Vlieghe.

Bekijk het gesprek met Erika Vlieghe uit "De afspraak" hier en lees voort onder de video:

In het Verenigd Koninkrijk werd het AstraZeneca-vaccin al eind december goedgekeurd. Het gaat om een voorlopige goedkeuring, maar die is voldoende om het al massaal te gebruiken, ook bij ouderen. 

"In het Verenigd Koninkrijk zien ze een sterke reactie op het vaccin bij de groep ouderen", zegt vaccinologe Isabel Leroux-Roels. "De Britten hebben geen argumenten dat het niet zou werken en hebben het daarom goedgekeurd. De vraag is nu of dat voor Europa voldoende is."

Op de persconferentie over de coronacijfers liet viroloog Steven Van Gucht nog weten dat de gevolgen van vaccinaties bij ouderen in het VK bekeken moeten worden en dat de Hoge Gezondheidsraad in februari een advies zal afleveren rond het AstraZeneca-vaccin.

Beluister het interview met Isabel Leroux-Roels in "De ochtend" (en lees verder na de audio):

In onze vaccinatieplanning komen in maart de 65-plussers en chronisch zieken aan bod. De taskforce vaccinatie had voor die groep het AstraZenea-vaccin gereserveerd. Als het Europees Geneesmiddelen Angentschap straks het AstraZeneca-vaccin afkeurt of het advies geeft om het niet voor ouderen te gebruiken, komt de planning in gevaar.

Professor Jan De Maeseneer van de taskforce vaccinatie zegt daarover vanmorgen dit: "Als we het AstraZeneca-vaccin niet voor ouderen kunnen gebruiken, dan zullen we onze strategie moeten herbekijken. Dan gaan we dat vaccin gebruiken voor mensen jonger dan 65 en de andere vaccins voor ouderen."

Vraag is natuurlijk of er voldoende dosissen van de andere leveranciers zullen zijn voor de oudere bevolking. Pfizer heeft al te kennen gegeven dat er tijdelijk minder vaccins zullen worden geleverd, omdat het bedrijf fabrieken moet ombouwen om de capaciteit te verhogen. Ook bij Moderna is het nog maar de vraag of het beloofde aantal dosissen op tijd zal geleverd worden en AstraZeneca zelf levert voorlopig veel minder dan aanvankelijk beloofd.