Na rel met AstraZeneca: Europese Commissie gaat uitvoer van in de EU geproduceerde covidvaccins strenger controleren
De Europese Commissie neemt maatregelen om de uitvoer van covidvaccins die in de Europese Unie zijn geproduceerd, beter te controleren. Mogelijk kan de Commissie de uitvoer naar landen buiten de EU ook tegenhouden. De maatregel volgt op een conflict met farmabedrijf AstraZeneca, dat vorige week aankondigde dat het de komende maanden minder vaccins dan gepland zal kunnen leveren.
Het mechanisme dat de Europese Commissie tijdelijk in werking heeft gesteld, slaat enkel op de covidvaccins die de Commissie besteld heeft via de zogenoemde Advanced Purchase Agreements, akkoorden over de aankoop van vaccins die werden gesloten nog voor de productie ervan was opgestart.
Voortaan zullen de bedrijven die die vaccins in de EU zelf produceren, een exportvergunning moeten voorleggen die door het land waarin de vaccins geproduceerd worden, is goedgekeurd. Op die manier wil en kan de Commissie exact weten hoeveel vaccins een bedrijf wil uitvoeren en naar welke landen. Volgens de Commissie was daar tot nu te weinig transparantie over. Bovendien moeten de bedrijven ook de exportgegevens van de voorbije drie maanden bezorgen.
De maatregel moet voorkomen dat in de EU geproduceerde vaccins naar landen buiten de EU zouden gaan ten koste van aan de EU beloofde vaccins. De Europese Commissie zou dus in principe de export van in de EU geproduceerde vaccins naar landen buiten de EU kunnen tegenhouden. Op die manier wil de Commissie verzekeren dat alle inwoners van de EU zoals gepland ingeënt worden.
Pleegt de Europese Commissie vaccinwraak? Bekijk hier de reportage van "Terzake" (lees voort onder de video):
Contract openbaar gemaakt
De beslissing van de Commissie is een reactie op het conflict met het Brits-Zweedse farmabedrijf AstraZeneca. Dat kondigde een week geleden aan dat het in de periode januari-maart veel minder vaccins aan de EU kan leveren dan gepland, slechts 40 procent of zelfs 25 procent van het eerder beloofde aantal.
AstraZeneca en de Europese Commissie discussieerden openlijk over de vraag of het bedrijf daarmee contractbreuk pleegde. Bovendien verdacht de Commissie AstraZeneca ervan dat het vaccins die in zijn fabrieken in het Verenigd Koninkrijk zijn geproduceerd, voorbehield voor de Britse regering. Volgen AstraZeneca heeft het een contract met de Britse overheid waarin is opgenomen dat in het VK gemaakte vaccins naar het VK moeten gaan. Maar de Commissie beweert dat in haar contract met AstraZeneca staat dat de fabrieken in het VK ook aan de EU moeten leveren.
Intussen is het contract tussen AstraZeneca en de Europese Commissie ook deels openbaar gemaakt. Een groot deel ervan is gecensureerd, naar verluidt op vraag van AstraZeneca. Daardoor is het bijvoorbeeld nog altijd niet duidelijk hoeveel vaccins het bedrijf in het eerste kwartaal aan de EU beloofd had en is dus moeilijk na te gaan of het bedrijf contractbreuk pleegt.
Een grafiekje lijkt wel aan te tonen dat het bedrijf wel degelijk specifieke afspraken had gemaakt om binnen bepaalde periodes te leveren (zie foto onder). AstraZeneca zegt echter dat het niet contractueel verplicht was om specifieke hoeveelheden op specifieke tijdstippen te leveren.
In de tekst staat wel verschillende keren dat het bedrijf "zijn uiterste best" zal doen om genoeg vaccins te produceren en te leveren. Volgens de Commissie is het uiteindelijk aan een rechtbank om te beslissen of het bedrijf "genoeg zijn best heeft gedaan". In het contract staat ook te lezen dat ook vaccins die in het VK worden gemaakt, naar Europa moeten gaan.
De Europese Unie heeft bij AstraZeneca een bestelling lopen van 300 miljoen vaccins, met een optie op nog eens 100 miljoen. België heeft er daarvan 7,7 miljoen besteld. Het Europese Geneesmiddelenagentschap heeft het vaccin overigens vandaag goedgekeurd.
Gecensureerd... of toch niet?
Bij het openbaar maken van het contract tussen AstraZeneca en de Europese Commissie werden verschillende delen ervan onleesbaar gemaakt door zwarte balkjes. Sommige stukken daarvan blijken echter toch leesbaar te zijn door op een bepaalde knop in het PDF-document te klikken en leveren enkele interessante gegevens op.
Zo staat er in het contract dat alle directe en indirecte kosten voor de productie van het vaccin samen 870 miljoen euro bedragen. Het bedrijf moet de Commissie ervan op de hoogte houden mochten de kosten met meer dan 20 procent oplopen. Verder staat er in dat de lidstaten instaan voor onder meer de kosten van het vullen en verpakken van het vaccin, evenals de opslag en distributie ervan.
Hoeveel vaccins AstraZeneca wanneer beloofd heeft, blijft echter ook met deze techniek onleesbaar.Â
Bekijk hier het gesprek in "Terzake" met vaccinatiespecialiste Isabel Leroux-Roels en Europadeskundige Hendrik Vos:
