Direct naar artikelinhoud
AnalyseGeweld in Ethiopië

‘Alles is weer normaal’, zegt Ethiopische regering. Maar uit Tigray komen steeds gruwelijker verhalen

Vluchtelingen uit Tigray.Beeld AFP

Moord, verkrachting, plundering, uithongering: de oorlog in de Ethiopische regio Tigray, al bijna drie maanden aan de gang, wordt steeds gruwelijker. De Ethiopische regering mag dan beweren dat de situatie weer normaal is, volgens de leider van de Tigreeërs is het tegenovergestelde waar.

De Ethiopische regering bezwoer stafmedewerkers van de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden dat alles in orde is. Dat staat haaks op wat de leider van de Tigreeërs, Debretsion Gebremichael, zaterdagavond heeft gezegd. De gevluchte Gebremichael liet voor het eerst in drie maanden weer van zich horen en heeft de internationale gemeenschap opgeroepen de “genocide en andere misdaden door strijdkrachten, waaronder die van Eritrea” te onderzoeken. Volgens Gebremichael maken zij zich op grote schaal schuldig aan moord, verkrachting, marteling en uithongering. 

Wat in november zogenaamd begon als een gerichte actie van de regering van premier Abiy Ahmed tegen het opstandige bestuur van Tigray, komt neer op een wrede geweldscampagne waarvan de 6 miljoen inwoners van de regio massaal het slachtoffer lijken te worden. Ondanks de voortdurende blokkade van communicatielijnen komen steeds meer berichten naar buiten over verwoeste gewassen, stukgeschoten ziekenhuizen en leeggeroofde banken. Hulpverleners, die het getroffen gebied amper in mogen, schatten dat 4,5 miljoen mensen in Tigray dringend hulp nodig hebben.

Een 48-jarige vrouw uit Tigray vertelde tegen persbureau AP hoe in haar woonplaats de huizen “een voor een” werden geplunderd en mensen “zonder genade” werden gedood. Vergelijkbare verhalen zijn te horen bij de meer dan 60.000 Tigreeërs die naar buurland Soedan zijn gevlucht. Het geweld komt volgens ooggetuigen dikwijls van milities uit de Ethiopische regio Amhara – de milities verschenen in het kielzog van het Ethiopische regeringsleger – en van soldaten uit buurland Eritrea.

‘Alles is weer normaal’, zegt Ethiopische regering. Maar uit Tigray komen steeds gruwelijker verhalen

Wraakoefening

De aanvallende partijen lijken een wraakoefening te houden in Tigray. Ze vieren gezamenlijk hun grieven tegen de regio bot. Premier Abiy rekent zo af met wat er nog over was van de politieke invloed van de Tigreeërs, die tussen 1991 en 2018 de centrale macht in het land stevig in handen hadden. Bestuurders van de regio Amhara, die aan Tigray grenst, voelden zich jarenlang tekortgedaan en eigenen zich nu stukken land in Tigray toe. En Eritrea leeft in onmin met de Tigrese leiders sinds beide partijen ruim twintig jaar geleden een bloedige grensoorlog uitvochten.

Vooral de aanwezigheid van de soldaten uit Eritrea baart opzien: troepen uit een ander land die op Ethiopisch grondgebied komen huishouden. De Ethiopische premier Abiy heeft ontkend dat Eritrese militairen actief zijn in Tigray. In december “garandeerde” hij dat zelfs aan de secretaris-generaal van de VN, António Guterres. Maar er zijn veel aanwijzingen voor het tegendeel, tot een Ethiopische topmilitair die melding maakte van de aanwezigheid van Eritrese militairen toe.

Abiy lijkt gemene zaak te hebben gemaakt met de dictatoriale president van Eritrea Isaias Afewerki, wat pijnlijk is voor de internationale gemeenschap. In 2019 kreeg Abiy nog de Nobelprijs voor de Vrede omdat hij samen met zijn collega het oude grensdispuut zou hebben opgelost. Nu lijkt het erop dat de twee leiders met hun toenadering de basis legden voor hun aanval tegen Tigray.

Vluchtelingen uit Tigray bereiken de Tekeze-rivier aan de grens tussen Soedan en Ethiopië.Beeld AP

De Eritrese soldaten passen nu in Tigray de tactiek van de verschroeide aarde toe, is op te maken uit verslagen van gevluchte ooggetuigen en van mensenrechtenorganisaties. Human Rights Watch onderzoekt “een hele reeks” aan misdaden, van het verwoesten van huizen en akkers tot het executeren van burgers.

Opvangkampen in de as

Zorgwekkend zijn ook de aanwijzingen dat de Eritrese soldaten het gemunt hebben op Eritreeërs die ooit als vluchteling naar Tigray zijn gekomen. Uit satellietbeelden blijkt dat twee van de vier opvangkampen voor Eritreeërs in de as zijn gelegd. Duizenden vluchtelingen zouden terug naar Eritrea zijn gedwongen, waar een deel van hen ooit was vertrokken om te ontkomen aan de erbarmelijke economische omstandigheden en de repressie. Het terugsturen van vluchtelingen naar een plek waar ze gevaar lopen, is een schending van het internationale recht.

Pogingen van de internationale gemeenschap om Ethiopië en Eritrea zover te krijgen dat ze de gewelddadigheden staken, zijn tot nu toe vruchteloos gebleken. Premier Abiy en president Afewerki lijken eerst korte metten te willen maken met de leiders van Tigray. Een flink aantal leiders is opgepakt, anderen – zoals Seyoum Mesfin, minister van Buitenlandse Zaken van Ethiopië toen de Tigreeërs nog de macht hadden – zijn doodgeschoten. Volgens de regering-Abiy kwam Seyoum deze maand om het leven tijdens een vuurgevecht; medestanders van Seyoum zeggen dat hij werd geëxecuteerd.

Zorgen over eeuwenoude kerken en kloosters

Erfgoeddeskundigen maken zich grote zorgen over de effecten van de oorlog op de eeuwenoude kerken en kloosters in Tigray, een regio met een rijke, orthodox-christelijke (koptische) traditie. Berichten uit Tigray duiden erop dat prominente historische locaties het toneel zijn van gewelddadigheden en vernielingen en dat manuscripten worden gestolen, meldt het centrum voor Ethiopië- en Eritrea-studies van de universiteit van Hamburg. “Het conflict brengt zonder twijfel zware schade toe aan het cultureel erfgoed.”

In Tigray bevindt zich volgens de lokale bevolking de Ark des Verbonds, de houten draagkist met daarin de stenen tafelen met de Tien Geboden. De Ark zou bijna 1.500 jaar geleden zijn meegebracht door Menelik, de zoon van de koningin van Sheba en koning Salomo van Israël. Hoewel de aanwezigheid van de Ark nooit werkelijk is bewezen, hechten orthodoxe christenen veel belang aan het verhaal en aan de kathedraal van de Heilige Maria van Zion in Aksum, waar de Ark zou staan. Op deze vermaarde plek – die op de werelderfgoedlijst van Unesco staat – zou recent een massamoord hebben plaatsgevonden. Ook is melding gemaakt van een overval op Debre Damo, een beroemd kloosten van vijftien eeuwen oud ten oosten van Aksum.