HET DEBAT. Moeten jongeren naar voren geschoven worden in het vaccinatieschema?

Eerst en vooral: op dit moment worden in ons land de bewoners en het personeel van de woonzorgcentra gevaccineerd. Hier vielen in de eerste golf van de coronacrisis de meeste slachtoffers. Intussen is ook gestart met de vaccinatie van het gezondheidspersoneel en zorgverleners. Vanaf maart zouden de 65-plussers en risicopatiënten volgen.

De brede bevolking, tussen 18 en 65 jaar, krijgt daarna de eerste prik. “Richting september zou iedereen gestart moeten zijn met de vaccinatie”, liet de taskforce vaccinatie afgelopen weekend weten. Maar hoe dat concreet zal verlopen, is nog koffiedik kijken.

Zeker is wel dat ons land heeft gekozen om kwetsbare ouderen voorrang te verlenen. Was dat een goede keuze? Uit cijfers van onder meer Tele-Onthaal en informatie van Child Focus blijkt immers dat vooral jongeren mentaal lijden onder de coronacrisis. Ook de wetenschappelijke adviesraad GEMS benadrukt in een recent adviesrapport de zware tol van het lockdownregime op de jeugd. Moeten we de jongeren dan niet naar voren schuiven in het vaccinatieschema?

Een eenvoudige oplossing voor het vraagstuk is er niet, zegt Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). “Dit is een crisis waarin we voortdurend een balans moeten zoeken. Tussen de verschillende generaties, maar ook tussen fysieke gezondheid en mentaal welzijn.”

Beke blijft achter de gekozen vaccinatiestrategie staan. “Er is gekozen om eerst de mensen te vaccineren die de grootste kans hebben om in het ziekenhuis terecht te komen en ernstig ziek te worden. Dat is erg leeftijdsgebonden. We kunnen niet anders dan eerst de oudere mensen te vaccineren”, zegt hij.

Dat wil volgens de minister niet zeggen dat de vaccinaties voor jongeren geen perspectief kunnen brengen. “De vraag is wanneer we sommige zaken, zoals onderwijs en vrijetijdsbeleving, weer kunnen openzetten. Op een bepaald moment moeten we de balans maken: hoeveel mensen zijn gevaccineerd, wat is de virologische toestand, en zijn we als samenleving voldoende beschermd.”

Beke is hoopvol dat er voor de zomer wel degelijk perspectief komt voor de jeugd. “Ik heb zelf twee tieners in huis, en weet hoe dit op hen weegt. Maar het is niet omdat je gevaccineerd bent, dat je je vrijheid terugkrijgt. In de woonzorgcentra laten we ook niet plots de maatregelen vallen. Daarvoor zijn we nog in een veel te vroeg stadium.”

“Wij hebben al veel kunnen genieten van het leven”, schrijven Sara Vercauteren (Bepublic) en Heidi De Pauw (Child Focus) in een opmerkelijke open brief in deze krant. “Bij vaccinaties of versoepelingen mag er nu eerst aan de 16- tot 25-jarigen gedacht worden. Zij moeten erkend worden als essentiële groep.” 

Van Sam De Bruyn tot Peter Adriaenssens: tal van ‘betrokken volwassenen’ uit diverse sectoren hebben de brief ondertussen ondertekend. Heel concreet: als er versoepelingen komen of wanneer er een volgorde wordt vastgelegd in de vaccinatiestrategie, moet de jeugd op de eerste plaats komen, vinden de initiatiefnemers.

“Dat nu eerst de ouderen en het zorgpersoneel aan de beurt zijn voor de vaccinaties, vinden we prima. Maar daarna mogen de tieners en de jongvolwassenen een spuitje krijgen. We vragen om hen te erkennen als essentiële groep.”

Dat daarmee die geschrapte Romereis of gemiste afstudeerfuif niet ingehaald wordt, beseffen Sara en Heidi. Maar toch denken ze dat het signaal essentieel is. “Dit kan een reddingsboei zijn, een houvast.”

HLN Live legde bovenstaande oproep om jongeren als essentiële groep te beschouwen, voor aan Geert Molenberghs, biostatisticus aan de universiteit van Hasselt en de KU Leuven. Molenberghs leidt twee doelen af uit de oproep. “Ten eerste: de jongeren perspectief geven. Dat is duidelijk nodig”, erkent hij. “Ten tweede: ervoor zorgen dat de transmissie vanuit die groep zou stoppen en de epidemie meer stilgelegd wordt.”

Dat zijn zeer nobele doelen, geeft de expert aan, “maar er is wel iets dat we toch in het oog moeten houden”. “Het is op dit moment namelijk niet volledig duidelijk in hoeverre de vaccins de transmissie stilleggen.” Met andere woorden: het is nog onvoldoende bekend hoezeer de vaccins kunnen verhinderen dat het virus wordt doorgegeven.

Het vaccin voorkomt zware Covid, legt de wetenschapper uit. “Het voorkomt hospitalisatie en overlijden. Maar we moeten iets meer gegevens hebben over wat het vaccin doet met transmissie. Of het die voldoende stillegt.” Dan kan er over zo’n strategie worden nagedacht, zegt Molenberghs. Hij wijst er tenslotte nog op dat we moeten vermijden dat “iedere individuele expert zijn of haar eigen vaccinatiestrategie gaat uittekenen”.

Het Vlaams Artsensyndicaat (VAS) stelt voor om Belgen tussen 18 en 65 jaar op basis van leeftijd te vaccineren. “De overheden maken het veel te ingewikkeld. Er zal tijd verloren gaan en spanningen ontstaan omwille van de prioritering die niet aanvaard zal worden”, klinkt het in een persbericht.

“Werk de vaccinatie uit volgens leeftijdsgroepen, per drie, vijf of tien jaar, al naargelang de grootte van die leeftijdsgroep”, aldus het VAS, dat pleit voor een transparant, helder, duidelijk en zeer eenvoudig vaccinatiebeleid. “Leeftijd kan elke administratie vaststellen, is een objectief gegeven en is qua morbiditeit en mortaliteit bij Covid-19 de meest determinerende factor.”

Volgens het artsensyndicaat biedt deze manier van werken heel wat voordelen. Zo is het logistiek oproepen per leeftijdscategorie eenvoudiger, zullen huisartsen minder telefonisch belast worden en worden discussies over prioritering van bepaalde groepen vermeden. Bovendien is de vaccinatieplanning hierdoor flexibeler aanpasbaar aan het moeilijk voorspelbaar aanbod van vaccins.

Het VAS roept de Vlaamse regering en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid nu op “om niet te wachten op de ingewikkelde werkwijze die de federale overheid probeert uit te werken”.

Filosoof Ignaas Devisch (Ugent) uitte eind vorig jaar al kritiek op de vaccinatievolgorde. “Welke keuze je ook maakt, je zal altijd mensen frustreren of teleurstellen”, erkende hij. “Als ik het internationaal bekijk, dan zie ik dat quasi altijd eerst de zorgverleners aan bod komen.”

Volgens Devisch hebben we in België toch een ietwat afwijkende keuze gemaakt door eerst de bewoners van de woonzorgcentra samen met de betrokken zorgverleners te vaccineren, en pas dan de mensen die in de ziekenhuizen werken.

“Daar had ik er zelf voor geopteerd om eerst alle zorgverleners te laten inenten én pas dan de bewoners. Maar goed, elke keuze is voor discussie vatbaar.” Devisch gaf aan dat we vooral een beetje snel over het debat zijn heengegaan. “Gaan we dan pas in het najaar de jongeren kunnen inenten? Dat is een heel moeilijke kwestie.”

“Wanneer je eerst de jongeren inent, dan gaan de ouderen zeggen ‘ja maar, wij zijn kwetsbaar’. En dat is waar, zij zijn kwetsbaarder”, beaamt de filosoof. “Maar gesteld dat we efficiënter de vaccins hadden besteld en dat de tijd die er overheen gaat korter zou zijn geweest, dan waren die keuzes misschien minder moeilijk geweest.”

“Het is een enorm zwaar offer om aan jongeren te vragen om nog tot in het najaar op een vaccin te wachten”, aldus de filosoof die ervoor openstaat om de strategie bij te sturen . “We moeten ook de flexibiliteit hebben - gesteld dat we vroeger aan vaccins geraken - om hier en daar wat bij te sturen. Maar het is wel belangrijk dat we die bijsturing dan doen op basis van goede argumentatie”, besluit Devisch.

Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert pleit in een opiniestuk in De Morgen expliciet tegen het voorrang geven aan bepaalde groepen, zowel bij versoepelingen als bij vaccinatie. “Hier heb ik als liberaal een probleem mee. Iedereen heeft recht op vrijheid. De eindfase van de coronacrisis mag geen strijd tussen generaties worden”, vindt Lachaert.

De Open Vld-voorzitter geeft daarnaast aan dat jongeren wel belang hebben bij de maatregelen. “Als we het virus niet onder controle houden, stijgen de ziekenhuisopnames zodanig dat het gezondheidssysteem in elkaar stuikt en ook de jongeren er niet meer terecht kunnen wanneer er iets voorvalt”, wijst Lachaert erop.

En nu is het aan u. Wat is uw mening? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.

De jongeren zijn al dagen ‘hot topic’, maar de discussie wordt eigenlijk boven hun hoofden gevoerd. Want: wat willen ze zelf het liefst van al? Een vaccin, een festival, zes vrienden zien in plaats van vier, eindelijk een lief, een koffiekransje met de oma...

Bent u tussen de 16 en 25 jaar oud en is er één iets waar u al maanden naar smacht? Bent u student, werkzoekende of arbeider? Stuur een mailtje naar fien.tondeleir@dpgmedia.net, met een korte omschrijving en vermelding van uw telefoonnummer. Bedankt!