Von der Leyen verdedigt Europese vaccinatiestrategie en beschuldigt Britten van toegevingen op vlak van veiligheid

De Europese Commissie en dan vooral topvrouw Ursula von der Leyen liggen al een tijdje onder vuur voor haar aanpak van de vaccinatiestrategie in de EU. Vooral haar reactie op de vertragingen bij vaccinproducent AstraZeneca de voorbije weken, en het debacle rond de grenscontroles tussen Ierland en Noord-Ierland, lokt zware kritiek uit. 

De Commissie had afgelopen weekend zonder overleg grenscontroles op het Ierse eiland in het vooruitzicht gesteld, om zo een mogelijk gat in de Europese buitengrens richting het Verenigd Koninkrijk te sluiten. Maar die kwestie, een noodprocedure uit het brexitakkoord, ligt bijzonder gevoelig gezien de Ierse geschiedenis, en lokte dan ook woedende telefoontjes uit vanuit Dublin, Belfast en Londen. Uiteindelijk schrapte de Commissie het voorstel. 

Volgens Von der Leyen was het idee effectief niet goed doorgesproken, maar ze wijst er wel op dat het maar om een voorlopig idee ging, dat nooit effectief ingang heeft gevonden. “Ik weet hoe gevoelig de Ierse kwestie ligt. Als je dringende beslissingen moet nemen - en in dit crisisjaar heeft de Commissie er al bijna 900 moeten nemen - bestaat er altijd het risico dat je iets mist”, zegt ze vanmorgen in de Franse krant Le Monde. 

Vrijdag besliste de Europese Commissie een mechanisme mogelijk te maken waarbij vaccinproducenten expliciet toestemming moeten vragen aan de lidstaat waar ze gevestigd zijn vooraleer ze vaccins willen exporteren naar het buitenland. Op die manier probeert het dagelijks bestuur van de EU te vermijden dat er vaccins naar andere landen zouden verdwijnen, terwijl er binnen Europa tekorten zijn. 

De beslissing kwam er nadat vaccinproducent AstraZeneca had meegedeeld dat er 60 procent minder vaccindosissen geleverd zouden kunnen worden dan oorspronkelijk aangekondigd. Het Verenigd Koninkrijk en andere landen kregen die boodschap niet, volgens AstraZeneca zelf doordat de productielijnen voor de EU-landen en niet-EU-landen gescheiden zijn. De Europese leverproblemen werden veroorzaakt door problemen bij een onderaannemer in België, terwijl die problemen er bij de fabrieken in het Verenigd Koninkrijk niet waren.

Europa verkreeg ondertussen een extra toezegging van 9 miljoen dosissen in het eerste kwartaal, maar daarmee is dat nog altijd maar 50 procent van de oorspronkelijk beloofde leveringen. En dat terwijl in heel wat Europese landen nog maar 2 tot 3 vaccindosissen per 100 inwoners zijn toegediend, tegenover 14,5 in het Verenigd Koninkrijk, 9,6 in de Verenigde Staten en liefst 57,6 in Israël.

Toch is de trage Europese start de juiste aanpak geweest, aldus Von der Leyen, die het Verenigd Koninkrijk weinig subtiel ervan beschuldigt toegevingen te hebben gedaan op het vlak van veiligheid. “Sommige landen zijn een beetje voor Europa gestart, dat klopt. Maar zij hebben teruggegrepen naar marketing-noodprocedures van 24 uur. De Commissie en de lidstaten daarentegen zijn akkoord gegaan om geen compromissen te sluiten op het vlak van veiligheid en effectiviteit. Er was tijd nodig om de data te analyseren, wat minimaal drie tot vier weken duurt.” 

In tegenstelling tot zijn Britse tegenhanger volgde het Europese Geneesmiddelenagentschap EMA geen noodprocedure bij het beoordelen van de vaccins. De Britse toezichthouder, de MHRA, gaf al op 2 december zijn goedkeuring voor het vaccin van Pfizer/BioNTech, de EMA deed dat pas drie weken later. Het AstraZenecavaccin werd in het Verenigd Koninkrijk op 30 december goedgekeurd, in Europa pas afgelopen vrijdag. 

“Ja, Europa is later begonnen, maar dat was de juiste beslissing”, aldus Von der Leyen nog in De Volkskrant. “Ik wil u eraan herinneren dat een vaccinatie de injectie betekent van een actieve biologische substantie in een gezond lichaam. We spreken hier over massale vaccinatie, dat is een gigantische verantwoordelijkheid. Dit is een marathon waarin we pas de eerste kilometers hebben afgelegd. We hebben hier kracht en stalen zenuwen voor nodig, maar ik heb er vertrouwen in dat we de aankomstlijn zullen halen.”