Russische oppositieleider Navalny veroordeeld tot 3,5 jaar gevangenisstraf
Een Russische rechtbank heeft oppositieleider Aleksej Navalny veroordeeld tot 3,5 jaar gevangenisstraf. In de praktijk komt dit neer op 2,5 jaar, omdat hij al 12 maanden in huisarrest heeft gezeten.
Officieel wordt Navalny opgesloten wegens schending van een meldingsplicht die hij opgelegd kreeg in 2014. Navalny werd toen veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van 3,5 jaar in een fraudezaak. Met zijn verblijf in Berlijn, waar hij tussen augustus en januari herstelde van een levensbedreigende novitsjok-vergiftiging, heeft hij zich volgens de rechtbank verscholen voor de Russische politie. Daarom wordt zijn voorwaardelijke straf omgezet in een onvoorwaardelijke.
Russen twijfelen er niet aan dat deze veroordeling besteld is door het Kremlin. De vervolging van de Russische oppositie is al jaren politiek gemotiveerd. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vernietigde het vonnis uit Navalny’s fraudezaak jaren geleden. Maar Rusland negeert de bindende uitspraak van een internationaal gerechtshof.
Vurig betoog
“Eén persoon wordt opgesloten om miljoenen te intimideren”, zei Navalny dinsdag tijdens een vurig betoog in de rechtbank. “Ik hoop dat dit proces mensen niet banger zal maken. Dit is geen demonstratie van kracht, maar van zwakheid.”
De gevangenisdienst was volgens hem wel degelijk op de hoogte van zijn locatie. De hele wereld wist immers dat Navalny in het Berlijnse Charité-ziekenhuis lag. “Hoe kon ik aan al die meldingsverplichtingen voldoen?”, zei Navalny. “Ik lag in coma!” Navalny verwees ook naar een persconferentie van Poetin waarin de Russische president zelf zei dat “de Berlijnse patiënt” zich in de Duitse hoofdstad bevond.
Na zijn ontwaking uit coma informeerde Navalny’s advocaten de gevangenisdienst over de verblijfsgegevens van de oppositieleider. Alleen deden ze dat op een donderdag, en niet op maandag zoals geëist, zo stelde een vertegenwoordiger van de gevangenisdienst in de rechtbank.
Buiten de rechtbank hielden Poetins veiligheidsdiensten dinsdag meer dan driehonderd mensen aan die Navalny wilden steunen. Duizenden agenten werden ingezet om Russen weg te houden van de rechtszaak tegen de man die Poetin stelselmatig afdoet als ‘een bloggertje’. Nog voor het vonnis liet het Kremlin het Rode Plein afzetten. RT, een tv-zender onder Poetins controle, publiceerde voor de uitspraak al dat Navalny veroordeeld zou worden.
De uitspraak leidt naar verwachting tot nieuwe demonstraties voor de vrijlating van Navalny. In de afgelopen twee weekends zijn door heel Rusland bijna 10.000 mensen opgepakt bij de grootste protesten sinds Poetins aantreden op 31 december 1999. Afgelopen zondag gebruikten de Russische veiligheidsdiensten daarbij zwaar geweld tegen demonstranten en journalisten.
Wraakactie
Volgens Navalny is de celstraf een wraakactie van Poetin na de mislukte moordaanslag op de oppositieleider: “Niet alleen overleefde ik, niet alleen werd ik niet bang of verstopte ik me – ik nam ook deel aan het onderzoek naar mijn eigen vergiftiging. En we hebben aangetoond en bewezen dat Poetin was, die via de FSB deze moordaanslag uitgevoerd heeft.” Even later: “Poetin heeft nooit deelgenomen aan debatten tijdens een verkiezing. Moord is de enige manier die hij kent om te vechten. Hij zal de geschiedenis ingaan als niet meer dan een vergiftiger.”
Tegen Navalny is nog een andere rechtszaak aangespannen sinds de mislukte moordaanslag in augustus. In een nieuwe fraudezaak kan hij nog eens tien jaar strafkolonie krijgen.
De opsluiting van Navalny dwingt de Europese Unie en de Verenigde Staten om een beslissing te nemen over sancties tegen Rusland. Beide machtsblokken zeiden strafmaatregelen te overwegen bij een veroordeling. Frankrijk heeft herhaaldelijk opgeroepen tot annulering van Nord Stream 2, een rechtstreeks gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland. Maar Duitsland en EU-landen die de eigen energieproductie verlaagd hebben door sluiting van kerncentrales, kolencentrales en eigen gasprojecten zijn tot dusver terughoudender.
De processen tegen Navalny veroorzaken onrust in het rechtssysteem. Een rechter die het proces van dinsdag zou voorzitten, werd op het laatste moment vervangen. Het hoofd van de rechtbank nam enkele dagen voor de zitting ontslag.
Ook de adjunct-hoofdredacteur van een grote nieuwssite legde dinsdag zijn functie neer, omdat het Kremlin de site gedwongen zou hebben om Poetin te verdedigen tegen Navalny’s documentaire over een miljardenpaleis voor de president. “Het is net als in de fucking Sovjet-Unie”, aldus de adjunct-hoofdredacteur.
Roep om extra sancties tegen Moskou groeit
Westerse regeringen hebben de straf voor de Russische oppositieleider tot 3,5 jaar cel dinsdag unaniem veroordeeld. Vrijwel direct na de uitspraak van de rechter eisten de Amerikaanse, Duitse, Franse en Britse regering dat de Kremlincriticus “onmiddellijk en zonder voorwaarden” wordt vrijgelaten.
Wat betreft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zijn deze oproepen “totaal gescheiden van de realiteit”, aldus het ministerie in een reactie op de golf van westerse veroordeling, die Moskou als ongewenste “inmenging in binnenlandse aangelegenheden” beschouwt.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken kondigde overleg aan met Amerikaanse bondgenoten om tot een gezamenlijke aanpak van Rusland te komen wegens het “falen van het respecteren van de rechten van zijn burgers” en riep op tot vrijlating van Navalny en de “vele honderden demonstranten die de afgelopen weken onterecht zijn opgepakt”.
De Duitse buitenlandminister Heiko Maas sprak op Twitter van een “bittere klap voor de fundamentele vrijheden en de rechtstaat in Rusland”. Zijn Britse collega Dominic Raab noemde het vonnis “pervers”. Letland en Litouwen riepen op tot extra EU-sancties. Als de EU niet snel met een zwaarder pakket stafmaatregelen komt, overweegt Litouwen op eigen houtje extra sancties tegen Rusland in te stellen, aldus de minister van buitenlandse zaken Linas Linkevičius. “De dialoog tussen de Europese Unie en Rusland is nu slechts nog mogelijk in de taal van sancties”, zei Linkevičius.
Extra maatregelen
Litouwen ijverde eerder al voor sancties, samen met de andere Baltische staten, Roemenië en Italië. Tot dusver hield de Europese Unie het bij veroordelingen, omdat Brussel het opleggen van nieuwe sancties “prematuur” vond voordat de rechter vonnis had gewezen. Er lopen al sancties tegen Rusland wegens de annexatie van de Krim in 2014 en de vergiftiging van Navalny vorig jaar in augustus. EU-buitenlandchef Josep Borell wil zijn bezoek aan Moskou, dat gepland staat voor deze week, aangrijpen om de Russische president Vladimir Poetin aan te spreken op de kwestie.