Open oorlog bij het spoor: ‘zware vertrouwensbreuk’ tussen spoorbaas en minister

Het zit er bovenarms op tussen de top van de NMBS en vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo). In een forse brief, die gisteren uitlekte, heeft spoorbaas Sophie Dutordoir het over een “zware vertrouwensbreuk”.

Maandag had de NMBS aangekondigd dat ze de loketten in 44 stations zou sluiten. Nog geen 24 uur later floot Gilkinet deze beslissing terug. De lijst van stations moest herzien worden, klonk het in een persbericht. Meteen verhinderde hij elke sluiting, zolang er voor het station in kwestie niet eerst een andere invulling werd gevonden. Met een café of een kinderopvang, bijvoorbeeld.

“Sta me toe ten zeerste verwonderd te zijn over de inhoud, de vorm en de timing van uw actie”, schrijft Dutordoir in haar brief, die De Morgen kon inkijken. Wat volgt is een lijst van momenten waarop Gilkinet op de hoogte werd gebracht en zelfs betrokken was bij de beslissing. Van hun eerste ontmoeting, op 7 oktober, tot het samen opstellen van een persbericht over de sluiting, afgelopen zondag. Dat laatste spreekt het kabinet tegen.

Een reconstructie van de feiten toont alvast dat Gilkinet al maanden op de hoogte was van de sluiting, onder meer via de regeringscommissaris van Ecolo in de raad van bestuur van de NMBS: Thierry Van Hentenryk. Het is ook duidelijk dat Gilkinet meermaals zijn bezorgdheden heeft geuit. Echt doorbijten deed hij weliswaar niet. Ook niet afgelopen maandag, toen hij “niet gelukkig” was met de sluiting.

Op dinsdag werd die communicatie plotseling bijgestuurd. Op dat moment lag de sluiting al onder vuur omdat ze kwetsbaren zou uitsluiten van de trein. “Als mensen dan zeggen dat ze de minister niet horen, dan moet je iets doen”, stelt het kabinet. De avond voordien had Gilkinet ook een gesprek met Ecolo-covoorzitter Jean-Marc Nollet, die de sluiting absoluut niet zag zitten. Dat Dutordoir er zo zwaar aan zou tillen, hadden ze echter niet verwacht.

Het vertrouwen is zwaar geschonden. In de eerste plaats bij Dutordoir, die voorlopig geen commentaar geeft. Hier en daar wordt gealludeerd op haar ontslag, maar dat lijkt niet aan de orde. Binnen de raad van bestuur van de NMBS krijgt Gilkinet onder meer het verwijt dat hij het spoor “terug naar de twintigste eeuw” wil katapulteren.

Ook binnen de regering vallen er wel wat scherven op te rapen. Toen de sluiting van de loketten werd aangekondigd, reageerden burgemeesters van de meerderheid gechoqueerd. De regering pompt veel geld in het spoor, dat een symbool van haar duurzame beleid moet worden. “Het sluiten van loketten is niet de meest creatieve oplossing”, merkte Open Vld-parlementslid Marianne Verhaert op. 

De ongelukkige manier waarop Gilkinet dit probeerde bij te sturen, en vooral ook de manier waarop hij de verantwoordelijkheid van Ecolo probeerde te minimaliseren, versterkt deze frustratie.

En de loketten? Zij blijven voorlopig open. Gilkinet wil eerst een compromis sluiten met de NMBS. “Dat zal een moeilijke discussie zijn, maar als minister kom ik op voor de reiziger”, klinkt het. Dinsdag zitten Dutordoir en de raad van bestuur hierover samen.