Iraans-Britse wetenschapper vlucht te voet over de bergen weg uit Iran
Een Brits-Iraanse wetenschapper, die in Iran was veroordeeld tot negen jaar en drie maanden cel wegens ‘samenwerking met een vijandige staat’, is te voet, over de bergen, het land uit gevlucht. Kameel Ahmady maakte deze week bekend dat hij zich nu veilig in Groot-Brittannië bevindt.
Na zijn veroordeling in december mocht Ahmady zijn hoger beroep buiten de gevangenis afwachten. De antropoloog besloot toen om te ontsnappen. Hij had al ruim drie maanden in isolatie in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran gezeten, en had geen vertrouwen in een goede afloop. “Ik kon ervoor kiezen mijn vierjarige kind pas weer te zien als hij 14 was, of het risico nemen om te vluchten”, vertelt hij in een interview met de krant The Guardian.
Hij pakte zijn tas met scheerspullen, een paar boeken, een laptop en warme kleren, zegt hij tegen de BBC, en vertrok. Hierna reisde Ahmady naar Irak en Turkije, over de geitenpaadjes die door Koerdische smokkelaars worden gebruikt om alcohol, sigaretten, medicijnen en auto-onderdelen het land binnen te krijgen.
Ahmady, die onderzoek deed naar zaken als vrouwenbesnijdenis en kindhuwelijken in Iran, was veroordeeld omdat hij volgens de rechtbank in samenwerking met Europese ambassades homoseksualiteit had gepromoot, vijftien jaar eerder Israël had bezocht (wat verboden is), had samengewerkt met buitenlandse vijandige media, en had geprobeerd om Iraanse parlementariërs te beïnvloeden rondom de discussie over de minimumleeftijd waarop men in Iran mag trouwen.
Het nieuws van zijn ontsnapping zet extra spanning op de relatie tussen Groot-Brittannië en Iran, slechts een maand voordat de straf afloopt van de Brits-Iraanse Nazanin Zaghari-Ratcliffe, die in Teheran wordt vastgehouden. Zij is een hulpverleenster die in 2016 tot vijf jaar cel werd veroordeeld wegens spionage.
Het is onbekend hoeveel buitenlanders en mensen met een dubbele nationaliteit er precies in een Iraanse cel zitten, omdat de familie er vaak liever geen ruchtbaarheid aan geeft. Mensenrechtenorganisaties als Amnesty International en Human Rights Watch hekelen deze zogenoemde ‘gijzelingsdiplomatie’, waarbij Iran mensen jarenlang opsluit wegens ‘spionage’ en als wisselgeld inzet bij diplomatieke of commerciële onderhandelingen. Zo werd de Brits-Australische wetenschapper Kylie Moore-Gilbert in november vorig jaar vrijgelaten bij een internationale ruil, waarbij Thailand drie veroordeelde Iraniërs terugstuurde naar Teheran.
Ahmady vertelt The Guardian dat hij zich er altijd bewust van was dat hij, met zijn dubbele nationaliteit en zijn onderzoek naar gevoelige onderwerpen, gevaar liep. “Maar toen ik hoorde hoelang ik de gevangenis in moest, dacht ik dat het een grap was. Iedereen was in shock.”
De etnisch Koerdische Ahmady is in Iran geboren. Hij vertrok naar Groot-Brittannië toen hij 18 was, maar keerde in 2010 terug om voor zijn vader te zorgen. In augustus 2019 werd hij opgepakt, en drie maanden in isolatie vastgehouden voor verhoor. “Het is zo triest dat je ernaar uitkijkt om verhoord te worden”, zegt hij tegen The Guardian, “omdat het de enige manier is waarop je kunt praten met een ander mens.”
Het hoger beroep van Ahmady is afgelopen maandag door de rechtbank verworpen.