Nakende heropening dierentuinen moet miljoenenverlies wat goedmaken: ‘Onze spaarpot is leeg’

De coronacrisis hakt erin bij dierentuinen. In de Nederlandse kranten verschijnt al maanden de ene na de andere noodkreet. Ze schrijven over parken die het water aan de lippen staat en dieren die er mogelijks weg moeten of, in het allerzwartste scenario, een spuitje zouden krijgen. 

Zulke gesprekken vinden momenteel niet in Belgische dierentuinen plaats, zo beweren ze zelf. Maar de directies zeggen wel in koor dat 2020 een rampjaar was. Twee keer moesten de deuren helemaal dicht – tijdens de eerste golf van half maart tot begin mei, en dan nogmaals vanaf november tot vandaag. “De impact is enorm”, klinkt het. Gedetailleerde financiële verslagen wil geen enkele dierentuin laten zien. Hoogstens wordt hier en daar een cijfer gedeeld.

Zo hebben de Zoo van Antwerpen en Planckendael in Mechelen het afgelopen jaar samen een miljoen minder mensen op bezoek gehad. De overkoepelende Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen (KMDA) moest zo een omzetverlies van 22 miljoen euro optekenen. “Wij waren een gezonde vzw, maar toen kwam corona”, zegt woordvoerster Ilse Segers. “Door de maatregelen hebben we geen financiële buffer meer. Onze spaarpot is simpelweg op.”

De beslissing van het Overlegcomité op vrijdag zorgde voor veel opluchting. “Ik weet eerlijk gezegd niet goed wat we gedaan zouden hebben, moesten we nog langer gesloten blijven”, zegt Segers. “Naar de banken gaan, zeker?”

100.000 euro kosten per dag

Noodoplossingen waarbij parken hun populatie van dieren zouden moeten inkrimpen, lagen naar verluidt niet op tafel. “Dat is het laatste waaraan we zouden willen raken. Het dierenwelzijn is onze grootste prioriteit”, klinkt het bij de Zoo en Planckendael. Segers wijst wel naar andere beslissingen. In de zomer werden 24 van de 350 werknemers ontslagen. Ook zijn bepaalde investeringen voor onbepaalde tijd uitgesteld. Zo gaat de komst van de groep orang-oetans naar Planckendael niet door en zal ook het nieuwe Jubileumcomplex voor brilberen, zeeleeuwen en roofkatten op zich laten wachten. 

Bij Pairi Daiza klinkt eenzelfde geluid. “De beslissing van de overheid bezorgt ons de broodnodige ademruimte”, zegt woordvoerder Mathieu Goedefroy. Volgens hem zijn dierentuinen nog harder dan andere bedrijven getroffen, omdat ze niet zomaar eventjes de deur kunnen sluiten en het licht uitdoen. “Onze zevenduizend dieren moeten elke dag verzorgd en gevoederd worden. We kunnen amper in onze vaste kosten snoeien.” In het Waalse Brugelette komt dat neer op honderdduizend euro per dag, enkel en alleen om het leven in het park te garanderen. “De nakende heropening zal ons niet toelaten om 2020 te vergeten, maar we hopen dat we de impact kunnen beperken.”

Oneerlijke behandeling

Er wordt in ons land wel enigszins jaloers naar Nederland gekeken, en dan meer specifiek naar de 39 miljoen euro aan steun die de overheid er aan dierentuinen gaf. “In België zien we voorlopig niets”, stelt Pairi Daiza. Ook bij Pakawi Park, de vroegere Olmense zoo, heeft directeur Wim Verheyen geen weet van specifieke inspanningen. Hij wijst naar algemene maatregelen zoals het systeem van tijdelijke werkloosheid en de aangepaste afbetaling van sociale bijdragen.

“We voelen ons vooral gesteund door de acties waaraan burgers meewerken”, zegt Segers van de Zoo en Planckendael. Zo lanceerde ze onder meer www.zoosamen.be, waarbij sympathisanten voor pakweg 5 tot 200 euro zoete aardappelen voor een gorilla of haring voor een zeehond kunnen kopen. En dan zijn er nog de ‘superfans’, die op eigen houtje iets ondernemen. Een trouwe bezoeker uit Balen zamelde al meer dan 2.000 euro in voor Pakawi Park. “Dat is natuurlijk niet genoeg om een dierentuin recht te houden”, zegt Verheyen. “Maar alle beetjes helpen. Het geeft ook moed om door te gaan.”

Maar het ene dierenpark is het andere niet. Waar sommigen na het Overlegcomité een zucht van opluchting slaakten, zijn er ook directeurs die ronduit boos werden. “We voelen ons oneerlijk behandeld", zegt Lars van den Ham van Boudewijn Sea Park. Hij heeft geen ‘honderd procent’-dierenpark, maar combineert zeedieren kijken met rollercoasters en carrousels. En voor hen gelden andere regels.

Van den Ham overweegt om met Belgoparks, de vereniging van Belgische attractieparken, naar de Raad van State te stappen, om zoals de vakantieparken de verplichte sluiting aan te vechten. Ook Bellewaerde en Sea Life Blankenberge horen daarbij. “We zouden vanaf de 13de februari het buitengedeelte met dieren kunnen openen, maar dat heeft geen enkele zin”, zegt Van den Ham. “Je kan mensen geen dag bezighouden met alleen zeeleeuwen en zeehonden.” Hij wil ervoor ijveren om ook de indoorruimtes te openen. “Musea mogen dat toch ook?” 

Geen stormloop

De ‘honderd procent’-dierenparken die zaterdag wel open mogen, monitoren intussen de reservaties. Nog nergens loopt het storm: er zijn nog flink wat tickets beschikbaar vanaf 13 februari. 

Directeur Wim Verheyen van Pakawi Park is voorzichtig met vooruitblikken. “We hopen dat die beperkte heropening het begin is van nog meer goeds in 2021. Maar we hebben geen glazen bol. Het kan ook weer keren.” Hij hoopt van niet. “Aan een derde lockdown durf ik gewoonweg niet te denken.”