EU haalt Russisch vaccin Spoetnik V maar best in huis, zeggen ook Belgische experts

Krijgen wij een Spoetnik-vaccin in onze arm? Tot voor kort achtte iedereen dat ondenkbaar, omdat over het wel erg snel gelanceerde vaccin uit Moskou niets bekend was. Maar een publicatie in het medische topblad The Lancet bewijst dat het veilig is en 92 procent werkzaam tegen Covid-19. Daardoor smelt de scepsis. Zeker nu de vaccinleveringen haperen en het AstraZeneca-Oxford-vaccin minder goed presteert dan gehoopt.

Sinds enkele weken overlegt het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) met de Russische makers. “We geven hen wetenschappelijk en technisch advies”, zegt adjunct-directeur Noël Wathion. “Dat is geen officiële aanvraag voor een voorwaardelijke handelsvergunning, maar het kan een eerste stap zijn.”

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (sp.a) zegt groen licht van het EMA af te wachten. Komt dat er, dan haalt Europa Spoetnik V maar best in huis, stellen verschillende politici en wetenschappers.

Dat kan ook, zo zei de Russische ambassadeur in België Alexander Tokovinin gisteren bij RTL. “We bevoorraden tot juni eerst Rusland, maar leveringen aan de EU kunnen daarna.”

‘Goed nieuws voor de mensheid’

EU-buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell noemt het vaccin “goed nieuws voor de mensheid”, Hongarije staat al klaar om het in te zetten en Duits bondskanselier Angela Merkel wil het in Duitsland produceren. Haar gezondheidsminister Jens Spahn pleit ervoor Duitsers met Spoetnik V in te enten en Sebastian Kurz, bondskanselier in Oostenrijk, plant eveneens de productie van Spoetnik V. Ook Emmanuel Macron zegt dat Frankrijk openstaat voor het vaccin.

Wetenschappers die aanvankelijk erg terughoudend waren, zijn dat niet langer. “Als het EMA goedkeuring geeft, kunnen we Spoetnik gewoon bestellen”, zegt de vooraanstaande Nederlandse viroloog Marion Koopman.

“Als het EMA akkoord gaat, kun je hier geen neen tegen zeggen”, reageert viroloog Johan Neyts (KU Leuven). “Het artikel in The Lancet toont overtuigend dat de wetenschappelijk-technische prestaties uitstekend zijn.” Interessant is ook dat het vaccin redelijk goedkoop is en makkelijk op te slaan.

Vaccinexpert Geert Leroux-Roels (UGent) wijst erop dat Spoetnik V met een werkzaamheid van 91,6 procent “het beste is van de coronavaccins die met een verkoudheidsvirus werken”. Zijn dochter Isabel Leroux-Roels, hoofd van het Centrum voor Vaccinologie (UGent), noemt het onderzoek stevig en de komst van Spoetnik V “hoopgevend”.

‘Dromen niet zo zinvol’

Wel is die publicatie geen garantie dat het vaccin beantwoordt aan Europese veiligheids- en kwaliteitsstandaarden, zo benadrukken Neyts en vader en dochter Leroux-Roels. Ook vaccinoloog Jean-Michel Dogné (Universiteit Namen) zegt: “Medisch ziet het er goed uit, maar het EMA eist veel meer informatie over het onderzoek, productiestandaarden en risicomanagement. Zolang daar geen duidelijkheid over is, is dromen over Spoetnik V niet zo zinvol.”

Geert Leroux-Roels vraagt zich ook af of de Russische vaccins nodig zijn. “Europa heeft al een pak meer vaccins besteld dan nodig om haar 450 miljoen inwoners twee dosissen te geven. Maar ja, door de problemen met de leveringen is het ongeduld nu erg groot. Kan Spoetnik V daar tijdig aan beantwoorden? Een dossier indienen en doen goedkeuren bij het EMA vergt toch minstens zes weken.”

Er bestaan ook geopolitieke vraagtekens. Door het conflict met Rusland in de zaak van de veroordeelde oppositieleider Aleksej Navalny, maar ook door de Russische desinformatiecampagne gericht tegen de westerse vaccins betwijfelen politicologen of Europa veel trek heeft in een deal met de Russen.