Afkoelingsweek? Eenoudergezinnen raken oververhit

“Het stopt nooit, je bent de hele dag bezig.” Bieke Purnelle (49) is directeur van RoSa, het Kenniscentrum voor gender, feminisme en gelijke kansen. Ze is alleenstaande mama en heeft twee zonen: “Finn, de jongste van 12, kan nu gelukkig naar school, maar Elliot, 15, zit tijdens de afkoelingsweek thuis. We zijn het intussen al gewoon, als Smartschool tenminste niet blokkeert, maar zeker de eerste coronamaanden werd ik elke zeven minuten door de kinderen gestoord. Ik was hun helpdesk voor alles. Ik werd gek van frustratie, want ik kon me niet meer focussen op mijn werk zoals ik wilde. Als je alleen bent is er niemand om de taken mee te delen.”

De coronacrisis is voor iedereen moeilijk te bolwerken, maar voor eenoudergezinnen valt het extra zwaar. Naar schatting 489.715 alleenstaande ouders zijn er volgens Statbel in ons land, dat is 10 procent van alle huishoudens. Gezinstherapeut Louise Claes: “Ouders zijn nu vooral bezig met de vraag: ‘Hoe houd ik m’n kind mentaal en fysiek gezond?’ Zeer begrijpelijk uiteraard, maar daardoor gaan ze hun eigen zelfzorg wat vergeten. Ze willen hun kind hier zo goed mogelijk doorsleuren met als gevolg dat ze amper nog hun eigen noden vervullen.”

Claes’ collega Chanou Vrijdaghs – gezinstherapeut in opleiding – hoort en ziet veel (alleenstaande) ouders die worstelen met de combinatie van de financiële stress en een netwerk dat verkleint. Vrijdaghs: “Vroeger werd er met vrienden gecarpoold naar hobby’s, er werden logeerpartijen georganiseerd tijdens het weekend… Dat gaat nu niet meer. Momenten waarop de ouders even een niet-ouderrol kunnen aannemen worden schaars.”

Op het gevaar af een open deur in te trappen: opvoedingsdeskundigen halen aan dat wat we vandaag meemaken in de recente pedagogische geschiedenis ongezien is. Naast het onderwijs en de leerkrachten moeten ook de ouders en het gezin tout court hun weg daarin zoeken, zegt Maurits Wysmans, spreker over opvoeding en gedrag en voormalig opleidingsverantwoordelijke van sociale readaptatiewetenschappen aan de UCLL. “Deze week zijn de maatregelen zo, volgende week zijn ze weer anders… Dat gaat met veel stress gepaard”, zegt Wysmans.

Joris Vandersteene (41), senior manager hr projects bij VBO, is alleenstaande papa van de 8-jarige Lowie en kan over de druk getuigen. “Als er over de hobby’s moest worden gekozen, contacteerden al die verenigingen mij: ‘Heeft uw kind al gekozen? Want wij moeten de planning kunnen maken.’ Tussendoor moest ik werken en dat hobbydilemma aan mijn kind voorleggen. Als je dat allemaal optelt, was het soms al heftig, ja. Maar het lukt.”

Adaptatievermogen

Onderschat het adaptatievermogen van ouders niet, zegt opvoedingsdeskundige Wysmans. Volgens hem zijn gezinnen er altijd al in geslaagd om zich door allerhande crisissen te worstelen. “Hongersnood in de 18de en 19de eeuw, wereldoorlogen… Ik weet dat het moeilijk wordt, maar globaal gezien gaan we na deze crisis verrast zijn hoe ouders en jongeren erin geslaagd zijn om zich te redden.”

Wie dat ook aardig kan, is Marc Renard (68) uit Zonhoven. Hij is gepensioneerd depothouder en alleenstaande papa van twee pleegdochters van 19 en 17. In 1993 is zijn dochter overleden en toen heeft hij beslist om aan pleegzorg te doen met zijn vrouw, die vier jaar geleden stierf. “Op mijn leeftijd is het niet evident om twee pubermeisjes op te voeden. Soms ontploft de boel al eens, maar dan is het weer een paar dagen goed. Ook vandaag, de eerste dag van de afkoelingsweek, is goed verlopen, want ze hadden een pedagogische studiedag. Mijn recept om deze periode goed door te komen? Correcte afspraken. ’s Ochtends doen de meisjes hun schoolwerk, ’s middags mag de oudste dan naar haar vriendje.”

Structuur overnemen

Als kinderen van thuis uit studeren, neem je best de structuur van het onderwijssysteem over, zegt Wysmans. Plan Zoom-werkvergaderingen in op het moment dat de lessen starten, calculeer pauzes in wanneer de kinderen even rusten. “Maar ik besef dat lang niet ieder bedrijf daar zomaar rekening mee wil houden”, zegt de opvoedingsexpert. “En voor alleenstaande ouders is het nog moeilijker als er geen flexibiliteit is.”

Gelukkig kan Vandersteene zijn werkdag bij VBO gemakkelijk zelf wat indelen. “Onlangs zat mijn zoontje thuis omdat er op school veel coronagevallen waren. Ik heb dan aan mijn collega’s gezegd: ‘Kijk, mijn werk zal aan het einde van de dag gedaan zijn, maar doorheen de dag wil ik ook met Lowie bezig zijn.’ Liever om 19 uur nog twee uur doorwerken dan aan mijn kind te moeten zeggen dat z’n schoolwerk moet wachten tot papa gedaan heeft. Maar opnieuw: evident is het allemaal niet en gelukkig neemt mijn ex-partner ook een groot deel van de zorg voor haar rekening.”

Hoe moeilijk het ook is: het is als alleenstaande ouder noodzakelijk om af en toe een pauze in te lassen, zegt gezinstherapeut Louise Claes. “Geniet van de kleine dingen: warm je op aan een tas koffie, ga met dit weer genieten van een wandeling… Ook al is het samen met de kinderen, probeer toch een kwartiertje per dag aan zelfzorg te doen.”

Bieke Purnelle heeft toch wat meer tijd nodig weg van haar bengels. Ze gaat elke dag een uur ‘hard fietsen’. “Ik probeer te vermijden dat ik mijn frustraties op mijn zonen afreageer, zij kunnen ook niets aan deze situatie doen. Maar dat uurtje op mijn koersfiets heb ik echt wel nodig. Even weg, even kalmeren.”