Meerderheid Senaat vindt proces Trump grondwettelijk: historische impeachment-procedure kan worden voortgezet

Trump is door het Huis van Afgevaardigden in staat van beschuldiging gesteld voor "aanzetten tot opstand" in het kader van de bestorming van het Capitool op 6 januari. De Democraten in het parlement menen dat Trump in een toespraak kort voor die bestorming zijn aanhangers heeft opgehitst om in opstand te komen tegen de validatie van de verkiezingsresultaten die toen plaatsvond in het Congres.

Formeel startte het proces met de overhandiging van de akte van beschuldiging aan de Senaat. De facto begon het met een debat van vier uur over de vraag of de procedure al dan niet grondwettelijk is. Daar kwam een stemming over, waarbij een gewone meerderheid volstond. 56 senatoren stemden in met de grondwettelijkheid van het proces, 44 stemden tegen. Het impeachment-proces kan daarmee - zoals verwacht - worden voortgezet.

Dat er in de Senaat een meerderheid werd gevonden om Trump te vervolgen voor zijn aandeel in de bestorming van het Capitool, was op voorhand al duidelijk. Eind vorige maand stemde de Senaat al over een motie van de Republikeinse senator Rand Paul die stelde dat vervolging van Trump ongrondwettelijk zou zijn. Die haalde het niet.

De motie van Paul en ook de stemming dinsdag laten wel zien dat de Democratische aanklagers een flinke uitdaging te wachten staat, want voor een veroordeling van Trump is de steun nodig van twee derde van de aanwezige senatoren. Dat betekent dat zeker zeventien Republikeinen moeten meestemmen met de Democraten in de gelijk verdeelde Senaat.

Het impeachmentproces zal woensdagmiddag (lokale tijd) worden voortgezet. Beide partijen zullen vanaf dan zestien uur de tijd krijgen om hun zaak te bepleiten. Het is onduidelijk of de partijen die tijd volledig gaan benutten. Het proces gaat ook in het weekend door. 

Voor vragen van senatoren wordt vier uur uitgetrokken, alsook voor de slotpleidooien. Onduidelijk is of getuigen worden opgeroepen. Indien er geen getuigen zijn, verwachten de Democraten dat het proces zondag of maandag al afgelopen kan zijn, aldus CNN.

De Democratische aanklagers begonnen dinsdag hun betoog waarom het volgens hen grondwettelijk mogelijk is om Trump nog te vervolgen voor het aanzetten tot opstand, terwijl hij niet langer president is. De advocaten van Trump hadden gesteld dat het impeachment-proces in de Senaat ongrondwettelijk zou zijn, omdat hun cliënt niet langer het staatshoofd is.

Het proces tegen Trump is op “concrete en harde” feiten gebaseerd, zo hield Democraat Jamie Raskin als leider van de aanklagers de Senaat voor. Het wordt “geen lange verhandeling waarbij de professor praat en de studenten slapen”, beloofde hij. Niet veel later schakelde hij over op een video met beelden van de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers en beelden van het optreden van de president die dag. Ook haalde hij tweets van de president van die dag erbij.

Raskin noemde het belangrijk dat de stichters van het land en de opstellers van de grondwet vaststelden dat vanaf het moment dat iemand president is, hij kan worden afgezet in het geval van “ernstige misdaden en misdrijven”, en dat tot de laatste minuut dat iemand president is. “Dat geldt ook voor de laatste weken, vooral voor die láátste weken hebben we de regels nodig”, zei hij.

Collega-aanklager Joe Neguse vertelde een historisch verhaal over een minister van Oorlog (William Belknap, red.) die al ontslagen was en nadien toch nog een impeachment wegens corruptie opliep. Dit om aan te tonen dat zo’n proces dus mogelijk is tegen een ex-functionaris. “Slecht nieuws voor Trump”, becommentarieerde CNN het betoog. De Senaat sprak die vroegere minister overigens vrij, wat wel goed nieuws kan zijn voor de miljardair. De ten laste gelegde feiten zijn anderzijds totaal anders.

De advocaten van Trump kwamen daarop aan het woord. Zij noemden het proces tegen hun cliënt ongrondwettelijk, net omdat hij al president af is. Eén van de advocaten, Bruce Castor, waarschuwde dat de “sluisdeuren zullen opengaan” indien Trump schuldig zou worden bevonden. “De politieke pendule zal op een dag naar de andere kant doorslaan. Deze kamer (de Senaat) en die andere hier tegenover (het Huis van Afgevaardigden) zullen op een dag (van samenstelling) veranderen en partijdige impeachments zullen gemeengoed worden”, zo citeerde Fox de raadsman.

Volgens de verdediging is er geen verband tussen de rellen en de toespraak die Trump kort voor de stormloop bij het parlementsgebouw hield. Dinsdag herhaalde Castor dat. “We kunnen toch met geen mogelijkheid voorstellen dat mensen in dit land worden bestraft voor politieke uitspraken.”

In ongekend felle bewoordingen haalde advocaat David Schoen daarna uit naar de in zijn ogen volkomen politieke vervolging waarbij voorbij wordt gegaan aan tal van juridische regels.“Uit naam van de grondwet willen ze Trump in de toekomst verbannen uit de politiek”, vatte de advocaat de zaak van de aanklagers samen. Hij waarschuwde daarbij de Senaat dat het ultieme gevolg kan zijn dat “74 miljoen Amerikanen hun stem wordt ontnomen” omdat ze niet op Trump kunnen stemmen.

Er is geen volledig onderzoek gedaan, er is geen sprake van een eerlijke rechtsgang die wel in de grondwet wordt beschreven, aldus Schoen. De zaak is boven alles een politieke vendetta tegen Trump, schreven de advocaten al in hun pleitnota die deze week naar de Senaat werd gezonden. Omdat Trump niet langer president is, is de hele impeachmentprocedure sowieso onconstitutioneel. De tekst van de grondwet voorziet daar simpelweg niet in, aldus Schoen.

Een meerderheid in de Amerikaanse Senaat gaf achteraf via een stemming aan het proces tegen Trump wel degelijk grondwettelijk te vinden. Zes Republikeinen stemden mee met de Democraten voor de voortzetting van de procedure tegen de ex-president. 

De kans is klein dat Trump ook echt wordt afgezet. Daarvoor is aldus een tweederdemeerderheid nodig. Toch kunnen de senatoren in een tweede stemming wel beslissen dat Trump nooit meer een openbaar ambt mag bekleden, wat betekent dat hij zich geen kandidaat-president meer mag stellen.

Volgens AP ziet het ernaar uit dat er in het proces maar weinig getuigen zullen worden opgeroepen, aangezien de senatoren zelf getuige waren van de bestorming. Trumps advocaten hebben het verzoek van de aanklagers om Trump zelf te laten getuigen vorige week afgewezen. De raadslieden spraken van een “pr-stunt”. 

De Democraten zullen zich waarschijnlijk vooral baseren op videobeelden van de bestorming van het Capitool en van Trumps toespraak en eerdere uitspraken over de "gestolen verkiezing". Ze hebben aangekondigd met “nooit gezien” bewijsmateriaal te zullen uitpakken.

Volgens de Amerikaanse media willen zowel de Democraten als de Republikeinen korte metten maken met het proces. Zo willen de Democraten zo snel mogelijk verder met belangrijkere zaken, zoals de goedkeuring van president Joe Bidens coronasteunpakket ter waarde van 1.900 miljard dollar. De Republikeinen zitten daar niet per se op te wachten, maar het is in hun voordeel om zo snel mogelijk de gebeurtenissen van 6 januari achter zich te laten. Naar verwachting zal dit proces minder lang duren dan het eerste, dat drie weken duurde.

Trump is de eerste president in de Amerikaanse geschiedenis tegen wie twee afzettingsprocedures zijn opgestart. Hij werd een jaar geleden door de Senaat vrijgesproken van machtsmisbruik en obstructie van het Congres nadat hij aan de Oekraïense president Zelenksi had gevraagd om een onderzoek te starten naar zijn tegenstander Joe Biden en diens zoon. Trump is ook de eerste oud-president tegen wie een impeachmentprocedure wordt opgestart.

Lees ook: 

Impeachment: het Amerikaanse volk wil Trump veroordeeld zien, maar daarom gebeurt dat nog niet (+)

Tweede impeachment van Donald Trump: wie zijn de hoofdrolspelers op het proces dat dinsdag start? (+)