Negeren of debatteren? Ook acteurs Peter Van Den Begin en Tine Reymer weigeren coronavaccin

“Wij twijfelen absoluut niet”, zegt Tine Reymer. “Wij willen geen vaccin. Zolang onze vrije keuze ons dat toelaat én zolang er geen kennis is over de effecten op de lange termijn.” Ze willen geen proefkonijnen zijn, zegt het acteurskoppel. “Volgens meerdere wetenschappers vallen er ernstige vraagtekens te plaatsen bij de nieuwe technologie van de RNA-vaccins. Het zijn experimentele vaccins en wij hebben geen zin om een onderdeel te zijn van een experiment.” Het acteursduo twijfelt niet alleen over de vaccins, uit het interview blijkt dat ze ook ‘kritisch’ kijken naar de cijfers over het virus, zeker naar de oversterfte. Reymer: “In de eerste golf werd ook elk sterfgeval gelinkt aan corona. Waaraan stierven wij vroeger dan?”

Die cijfers laten nochtans weinig ruimte voor interpretatie. Volgens een schatting vielen er in 2020 in totaal meer dan 126.000 sterfgevallen te betreuren of 16,6 procent meer dan de verwachte 108.000 doden, gebaseerd op de gemiddelden van de vorige jaren. De extra sterfte in 2020 is dus te verklaren door de 19.620 coronadoden en de 1.503 extra doden door de hitte begin augustus.

Ook voor de uitspraken over de vaccins is voor alle duidelijkheid geen enkele wetenschappelijke grond. De vaccins die Reymer aanhaalt, van Pfizer en Moderna, zijn volstrekt veilig verklaard door het Europese en het Amerikaanse geneesmiddelenagentschap.

Het acteurskoppel schaart zich met hun uitlatingen bij de mensen die twijfels hebben of vlakaf weigeren om de prik te laten zetten, en dat net nu de vaccinatiecampagne in ons land op volle toeren komt. Eerder bleek zelfs al dat 40 procent van het personeel in Brusselse woon-zorgcentra en een kwart van dat in Waalse wzc’s zich niet wil laten vaccineren. Een bevraging bij wzc’s in Brussel en de Vlaamse rand toonde aan dat de twijfelaars of weigeraars geloof hechten aan de onwaarheden die op internet circuleren, zegt Margot Cloet van Zorgnet Icuro. “Ze geloven bijvoorbeeld dat je van een vaccin ziek wordt of niet meer zwanger kan geraken.”

In Vlaanderen is de vaccinatiebereidheid echter nog steeds heel groot. Uit de enquêtes van De Grote Coronastudie die de UAntwerpen uitvoert, blijkt dat maximaal 4 procent van de deelnemers zich niet wil laten vaccineren. Cijfers van het Agentschap Zorg en Gezondheid tonen dat in Vlaanderen slechts 6 procent van de personeelsleden in wzc’s een aangeboden vaccin heeft geweigerd.

Maar wie zijn de mensen zijn die geen vaccin willen en allerhande foutieve theorieën geloven? Uit een bevraging van de Antwerpse universiteit rond vaccintwijfel blijkt dat er meer vrouwen dan mannen twijfels hebben. Die twijfelaars situeren zich vooral in de leeftijdsgroep tussen 25 en 55 jaar. Nog volgens Greet Hendrickx, die aan de UAntwerpen onderzoek doet naar vaccintwijfel, is vorig jaar al gebleken dat wie een laag inkomen had minder bereid was om zich te laten vaccineren.

“Algemeen is het zo dat er bij hoogopgeleiden, die werk hebben en een hoger inkomen ook minder aarzeling is om zich te laten vaccineren”, zegt vaccinoloog Corinne Vandermeulen (KU Leuven). “Maar er zou nog meer onderzoek moeten gebeuren dat zich specifiek richt op de coronapandemie.”

Traditioneel zijn er verschillende groepen die niet echt van een prik moeten weten, stelt Vandermeulen. Dat kan gaan van mensen die willen teruggrijpen naar een meer natuurlijke levensstijl tot religieuze gemeenschappen. Er worden bijvoorbeeld al langer mobiele vaccinatieteams gestuurd naar Joodse scholen of naar woonwagenparken, waar Roma wonen, om het belang van vaccinaties uit te leggen.

Anderen denken dan weer dat vaccins de terugkeer naar de natuur in de weg staan. In België en daarbuiten heeft een groep influencers al meegeholpen aan de verspreiding van coronacomplotten. Dat waren onder meer yoga moms, die een gezonde levensstijl najagen voor zichzelf en hun kroost.

Een andere groep traditionele twijfelaars hangt de filosofie aan dat het immuunsysteem op een natuurlijke manier moet kunnen rijpen. Hen lijkt het beter om de ziekte door te maken dan zich ertegen te laten vaccineren. Zij behoren tot de antroposofische school, waarvan Rudolf Steiner de grondlegger is. Op zijn pedagogie gaan de huidige Steinerscholen voort.

Dialoog

“Die groepen zie je nu ook in het debat over de coronavaccins terugkomen”, zegt Vandermeulen. “Vaak worden oude argumenten dan in een nieuw jasje gestoken. Maar ik vind dat we echt moeten vermijden om mensen te brandmerken. Het moet nog altijd mogelijk zijn om de dialoog aan te gaan. Daarom gebruik ik zelf het woord antivaxer niet meer.”

Om van de vaccinatiecampagne tegen corona een succes te maken, wordt het zaak om met iedereen die twijfels heeft in gesprek te gaan. Om de vaccintwijfelaars in die wzc’s te overhalen is het volgens Cloet niet genoeg om correcte informatie aan te reiken. Directies moeten ook echt gaan praten met hun personeel.

“Voor de vaccinatie in de brede bevolking, zullen we ook een beroep moeten doen op sleutelfiguren als leerkrachten, buurtwerkers of imams om iedereen te bereiken”, zegt Cloet. We mogen er niet van uitgaan dat de communicatie via de klassieke media haar weg wel zal vinden.”