Poolse onafhankelijke media op zwart uit protest tegen nieuwe taks

"Hier had u uw favoriete programma kunnen zien" of "Op deze pagina had u inhoud moeten vinden, maar als de plannen van de regering slagen, dan ziet u dat misschien nooit meer." Deze en gelijkaardige boodschappen op een zwarte achtergrond vallen vandaag te lezen en te horen op een vijftigtal websites, tv-stations of radiozenders. En dat 24 uur lang.

Ze gaan allemaal op zwart uit protest tegen een geplande taks die de regering wil heffen op reclame-inkomsten van privémedia. Officieel komt de regering met de nieuwe taks door het coronavirus. Het geld vloeit grotendeels naar de gezondheidszorg en naar monumentenzorg. 

Maar de privémedia zien in de taks een poging van de regering om de persvrijheid aan te vallen. De extra taks roomt namelijk inkomsten af, inkomsten die broodnodig zijn om goede, kwalitatieve journalistiek te kunnen financieren.  In een open brief stellen de privémedia dat die geplande belasting de bedoeling heeft om "hen te verzwakken of om zelfs een deel van hen te laten verdwijnen". 

Op het zwarte vlak valt daarom ook "We hebben geen keuze" te lezen, vertelt onze collega Marc Peirs in De wereld vandaag op Radio 1.  "Ze hebben geen andere keuze dan om actie te voeren, maar geen keuze slaat op het feit dat de vrije mediakeuze bedreigd is."

Een andere toon sloeg de Poolse openbare omroep TVP, die niet meedoet met de actie, aan. "Mediabedrijven willen hun miljoenenwinst niet delen met de Polen", kopte een liveticker. 

Dat is op zich niet verwonderlijk, zegt onze collega Marc Peirs in De Wereld Vandaag op Radio 1. "Staatszender TVP is om het oneerbiedig te zeggen een soort Noord-Korea light, elke avond tussen 19.30 uur en 20 uur is het een goednieuwsshow. TVP is de spreekbuis van de regering." 

TVP heeft dan ook geen enkele reden om bang te zijn voor de geplande taks. De openbare omroep wordt al goed gefinancierd -een dotatie die openbare omroepen als de VRT ongelooflijk jaloers zouden maken, dixit Peirs- en zal wellicht van de regering compensaties krijgen voor de verloren reclame-inkomsten.

De geplande belasting is behoorlijk pittig, aldus Peirs. Van 2 procent tot 15 procent, afhankelijk waarvoor reclame wordt gemaakt en van hoe groot het mediabedrijf is. 

Voor Poolse onafhankelijke kwaliteitsmedia als de Gazeta Wyborcza of Polityka kan de taks wel flinke impact hebben, meent Peirs. Het zijn media die investeren in dure onderzoeksjournalistiek, "ze brengen kritische verhalen die zeker deze overheid tegen de borst stuiten. Als je ingrijpt op de inkomsten, dan blijft er minder over om een journalist weken te laten kauwen op een onderwerp dat mogelijk niets wordt of dat mogelijk een bommetje wordt."

Beluister hier het gesprek met Marc Peirs. De tekst gaat daaronder voort. 

De Europese Commissie reageert dan ook bezorgd op de plannen van de Poolse regering. "We verwachten dat lidstaten verzekeren dat hun budgettair of ander beleid niet raakt aan hun verplichting om een vrij, onafhankelijk en divers media-ecosysteem te vrijwaren", zei Christian Wigand, woordvoerder bij de Commissie.

Wigand kijkt ook ongerust naar Hongarije. Daar besliste een rechtbank gisteren dat radiozender Klubradio geen vergunning meer krijgt. Klubradio is een van de laatste onafhankelijke radiozenders in het land. Al 19 jaar lang laat de zender gasten aan het woord die vaak kritisch zijn voor de regering.

Maar vanaf 14 februari heeft het station geen vergunning meer. De mediacommissie weigerde Klubradio nog een vergunning te geven omdat de zender een aantal administratieve documenten niet op tijd had ingediend. Een rechter verwierp gisteren het protest van de zender. 

De Europese commissie wil onderzoeken of die beslissing wel strookt met de Europese regels. Bij monde van woordvoerder Zoltan Kovacs liet de Hongaarse regering al weten dat de verantwoordelijkheid volledig bij het radiostation ligt, omdat het "op flagrante wijze de mediaregels overtreden heeft."