Belgen spaarden 23 miljard meer dan normaal, "maar als we geld straks weer uitgeven, kan economie sneller herstellen"

De Belgen hebben allemaal samen vorig jaar 21 procent van hun beschikbaar inkomen gespaard. Het beschikbaar inkomen is wat de Belg overhoudt van zijn inkomen - zowel lonen als inkomens uit kapitaal en sociale uitkeringen - na belastingen. Het is van de financiële crisis uit 2009 geleden dat de zogeheten spaarquote zo hoog lag. Doorgaans wordt zowat 13 procent van het inkomen uit werk of vermogen gespaard. 

De verklaring is uiteraard de lockdown in het voorjaar en het najaar, waardoor we minder geld konden uitgeven aan een reis, uitstapjes of op restaurant. Als we dat geld binnenkort wel uitgeven, kan onze economie sneller herstellen dan verwacht, zegt gouverneur Pierre Wunsch. "Men spreekt hier en daar zelfs van de roaring twenties (een verwijzing naar de jaren twintig van de 20e eeuw, een periode van onder meer uitbundig en extravagant consumeren). Als we het virus echt onder controle hebben, is het niet ondenkbaar dat de mensen willen feesten en meer zullen uitgeven, als compensatie voor het jaar 2020."

Maar feesten en veel uitgeven zal niet voor iedereen lukken. Telkens de economische conjunctuur verslechtert, is de weerslag daarvan het grootst voor uitzendkrachten, tijdelijke werkkrachten en freelancers. Dat effect wordt in deze crisis nog versterkt omdat deze mensen vaker aan de slag zijn in de sectoren waarin de pandemie het hardst toeslaat.

De werknemers in de zwaarst getroffen sectoren (horeca, niet essentiële winkels, evenementensector en toerisme) verdienen doorgaans minder. Uit cijfers van de Nationale Bank blijkt dat het gezinsinkomen 29 procent lager dan gemiddeld ligt als ten minste één gezinslid in de horeca werkt. Zij beschikken dan ook vaak over minder financiële buffers om een inkomensverlies op te vangen. 

Voorlopig heeft de impact op de inkomens nog niet geleid tot een grotere wanbetaling van kredieten. Dat komt omdat mensen die het financieel moeilijk hebben door de coronacrisis, bij de bank betalingsuitstel kunnen vragen voor hun woonkrediet of consumentenkrediet. Deze regeling werd vorige week nog verlengd tot eind juni. Maar de Nationale Bank vreest dat na het verstrijken van deze maatregel het aantal wanbetalingen zal oplopen.

In volle coronacrisis houdt gouverneur Wunsch een pleidooi voor de invoering van een koolstoftaks. "Er is een consensus tussen economen dat we duidelijk moeten maken wat de prijs van de CO2-uitstoot is. Voor de industrie is er het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Maar voor de rest van de economie moeten we er voor zorgen dat de prijs van CO2 stijgt. En dat houdt onder meer in dat we een CO2-taks moeten invoeren. Als we dat niet doen, zullen we niet slagen in de klimaattransitie."

Zo'n taks zal het gebruik van fossiele brandstoffen zoals olie en gas duurder maken, wat kan wegen op de koopkracht van de armste gezinnen. De overheid moet dan ook maatregelen nemen om de gevolgen van zo'n CO2-taks voor de meest kwetsbare gezinnen en bedrijven te beperken, zegt de Nationale Bank.

In 2018 heeft Frankrijk aangetoond dat de invoering van zo'n koolstoftaks politiek heel gevoelig ligt. Toen de regering een milieutaks op diesel wilde invoeren, onstond het grootschalige protest van de gele hesjes. Maar toch is zo'n taks onvermijdbaar, zegt Wunsch. "Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen werken er aan. Ook wij zullen het debat over een groene fiscaliteit moeten voeren."