Verkiezingsuitgaven El Kaouakibi brengen Open Vld in verlegenheid

Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi factureerde 33.000 euro aan haar partij Open Vld om een persoonlijke medewerker aan te werven. Dit bedrag staat niet in haar verkiezingsuitgaven. Volgens Open Vld is dat correct. “Bij de aangifte van de verkiezingsuitgaven werd destijds geoordeeld dat deze kosten niet aangifteplichtig waren.”

De redenering is dat heel wat parlementairen een persoonlijke medewerker hebben die in verkiezingstijd helpt met de campagne. Die kosten worden niet aangegeven op de aangifte van de verkiezingsuitgave en dat is gangbaar in alle partijen. Maar El Kaouakibi zat nog niet in het parlement en dus wierf ze iemand aan. Is dat wel hetzelfde?

“Het hangt ervan af wat deze medewerker heeft gedaan”, zegt politiek wetenschapper Bart Maddens (KU Leuven), expert verkiezingsuitgaven. “Als hij of zij specifiek heeft gewerkt voor de productie van de verkiezingspropaganda van El Kaouakibi, bijvoorbeeld consultancy, de aanmaak van videoboodschappen of het schrijven van teksten, dan gaat het evident om verkiezingsuitgaven.”

Uit onze informatie blijkt dat El Kaouakibi’s medewerker begin 2019 startte en weer vertrok in juni 2019, vlak na de verkiezingen van 26 mei dus. Het gaat om een communicatieprofessional, die voordien bij een groot bureau voor strategische communicatie werkte. Als een freelancer hielp deze medewerker El Kaouakibi met het schrijven van teksten, voorbereiden van debatten, sociale media, enzovoort, “voor de verkiezingen”. Heeft Open Vld dan niet de wet op verkiezingsuitgaven overtreden?

Die wet richt zich op ‘alle uitgaven en financiële verbintenissen voor mondelinge, schriftelijke, auditieve en visuele boodschappen die erop gericht zijn het resultaat van een politieke partij en haar kandidaten gunstig te beïnvloeden’. Met andere woorden: het is enkel géén verkiezingsuitgave als die kandidaat expliciet alleen maar taken heeft uitgevoerd die niets te maken hadden met verkiezingspropaganda.

In andere partijen dan Open Vld klinkt het stellig: “Het inhuren van mensen is een verkiezingsuitgave”.

“Bovendien blijkt die medewerker ook aangeworven naar aanleiding van de campagne, het gaat dus niet om terugkerende uitgaven die ook zouden zijn verricht mochten er geen verkiezingen zijn geweest”, aldus Maddens. Dat is een groot verschil met een reclamebureau dat jarenlang voor een partij werkt en in verkiezingstijd ook eventjes slogans uitdenkt.

De vraag is of de commissie die verkiezingsuitgaven controleert het ook zo zou zien. De controlecommissie schiet echter enkel in actie na een klacht, maar de termijn daarvoor – maximaal 200 dagen na de verkiezingen – is verlopen. UGent-politicoloog Carl Devos vindt de situatie van Open Vld en El Kaouakibi op zijn minst ongewoon: “Men heeft een schimmige, complexe constructie opgezet die niet in lijn is met de transparantie die de wet vraagt. De wet wil dat kandidaten met gelijke wapens kunnen strijden, en verkiezingen niet te koop zijn.”

Zelfs als het wettelijk in orde is, zijn er ethische vragen te stellen, zegt Devos: “Hoe kan je de zaken zo nog controleren?”

Geen 50.000 euro maar 103.000 euro 

Deze week kwam uit dat Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi bij haar komst naar Open Vld de belofte kreeg dat ze 50.000 euro mocht factureren voor haar kiescampagne. De redenering van toenmalig voorzitter Gwendolyn Rutten was dat El Kaouakibi een uniek profiel had en haar eigen campagne mocht voeren, als tweede op de Antwerpse lijst voor het Vlaams Parlement.

Het duurde echter enkele dagen voor partij duidelijkheid verschafte over de facturen. Daaruit blijkt nu dat de firma’s van El Kaouakibi in totaal 103.000 euro factureerden aan Open Vld. Eenvoudig is het niet.

Enerzijds zijn er de verkiezingsuitgaven van El Kaouakibi. Uit haar aangifte bleek eerder al dat die 53.699,77 euro bedragen, integraal betaald door de partij. Dat bedrag bestaat uit twee delen.

18.757,54 euro verkiezingsuitgaven voor de persoonlijke campagne van El Kaouakibi staan op een eerste factuur die Open Vld betaalde voor “typische campagneuitgaven aan bijvoorbeeld sociale media-advertenties en briefwisseling”. Op die factuur staan ook 2.000 euro kosten die niet aangifteplichtig waren. Daarnaast staat op haar aangifte nog 34.942,23 euro uit de gemeenschappelijke campagne van Open Vld. Elke kandidaat zet van de totale verkiezingsuitgave van de partij een deel achter zijn naam. El Kaouakibi komt zo met haar aangifte 600 euro onder het plafond uit dat een kandidaat wettelijk mag uitgeven in kieskring Antwerpen.

Maar naast haar verkiezingsuitgave heeft El Kaouakibi nog mogen factureren aan Open Vld. Het stond in de staart van het verduidelijkingsbericht van Open Vld, zonder bedrag vermeld. “Tegenover deze factuur stonden eveneens reële campagnecommunicatieprestaties (zoals productie van socialemediafilmpjes en promotie ervan) voor meerdere kandidaten op de Antwerpse Kamer- en Vlaamse kandidatenlijsten.”

WannaCatch, het communicatiebureau van El Kaouakibi, leverde diensten aan verschillende kandidaten. De kosten daarvan zijn terechtgekomen in de aangiftes van deze kandidaten. Het blijkt te gaan om ‘ongeveer 50.000 euro’. Volgens onze informatie gaat het onder meer om filmpjes voor topkandidaten zoals Bart Somers en Willem-Frederik Schiltz van de lijst voor het Vlaams Parlement en Christian Leysen en Marianne Verhaert van de Kamerlijst in kieskring Antwerpen.

Via haar bedrijfjes factureerde El Kaouakibi dus 50.000 euro voor communicatie-activiteiten voor de partij, bijna 19.000 euro voor haar persoonlijke campagne en 2.000 euro niet-aangifteplichtige uitgaven. Maar daar komt nog een bedrag bovenop. Ze factureerde ook 33.000 euro om die persoonlijke medewerker aan te werven. Op die manier komen we uit op ongeveer 103.000 euro.

Distantiëren

Op dezelfde dag waarop Open Vld verduidelijking gaf bij de verkiezingsuitgaven van El Kaouakibi, zette voorzitter Egbert Lachaert de procedure in gang om El Kaouakibi tijdelijk uit de partij te zetten. Daar ging een telefoongesprek tussen de twee aan vooraf. Open Vld zegt dat het wel duidelijk is hoe de verkiezingsuitgaven in elkaar zitten, maar heeft geen zicht op het onderzoek naar eventuele fraude bij Let’s Go Urban, de vzw van El Kaouakibi. “Als bewarende maatregel in afwachting van opheldering in deze zaak en in het belang van zowel Sihame El Kaouakibi als de partij.”

De statutaire commissie van de partij moet nog beslissen of El Kaouakibi inderdaad tijdelijk uit de partij wordt gezet, maar omdat El Kaouakibi al liet weten dat ze instemde met de tijdelijke maatregel, is dat slechts een formaliteit. Zo’n procedure verandert niets aan haar zitje in het Vlaams Parlement.

Intussen zette El Kaouakibi ook de tegenaanval in op de opgestapte bestuursleden van haar vzw Let’s Go Urban. Ze diende een klacht in bij de onderzoeksrechter tegen een van hen, voor schriftvervalsing. “Ik heb immers ontdekt dat documenten die betrekking hebben op besprekingen van de raad van bestuur op onrechtmatige wijze werden aangepast en/of verwijderd”, zei El Kaouakibi.

Er loopt nu een procedure bij de ondernemingsrechtbank, in gang gezet door de drie vertrokken bestuursleden, een onderzoek door het Antwerps parket en een klacht tegen een van de bestuursleden. Met andere woorden: Open Vld zal nog geregeld hiermee in het nieuws komen. “Ik denk niet dat dit zomaar gaat verdwijnen, vandaar dat de partij via die procedure zijn best doet om niet meer de hele tijd met haar geassocieerd te worden”, zegt Dave Sinardet (UAntwerpen).

In VTM Nieuws zei Open Vld-voorzitter Lachaert dat hij dergelijke problemen, die gebeurden onder zijn voorganger Gwendolyn Rutten, in de toekomst alvast wil vermijden. “Je moet goed screenen en de mensen begeleiden”, zei Lachaert. “Ik ga een programma ontwikkelen om mensen intern en extern op te leiden voor 2024 en ze goed voor te bereiden.”