De Republikeinen wuiven alles weg wat Donald Trump deed, medeplichtig als ze zijn

Veel Republikeinse senatoren die moeten oordelen of Trump medeverantwoordelijk is voor de bestorming van het ­Capitool op 6 januari, wisten kort na die aanval wel ongeveer wat de rol van Trump was geweest.

‘Meneer de president, de mannen en vrouwen van de politie worden aangevallen’, twitterde Marco Rubio, terwijl de bestorming in volle gang was. ‘Het is cruciaal dat u de orde helpt herstellen door hulptroepen te sturen, en dat u degenen die dit doen vraagt zich terug te trekken.’ (Dat gebeurde niet.)

‘Wij hebben een waanzinnige reis gemaakt, Trump en ik’, zei Lindsey Graham die avond. ‘Ik vind het heel erg dat het zo moet eindigen. (...) Alles wat ik kan zeggen is: ik doe niet meer mee. Genoeg is genoeg.’

‘De meute was met leugens gevoed’, zei Senaatsleider Mitch McConnell op 19 januari. ‘Ze waren uitgelokt door de president en andere machtige mensen. En ze probeerden met angst en geweld een procedure te stoppen die hun niet aanstond.’

Maar nu deze senatoren in het impeachmentproces consequenties moeten verbinden aan wat ze hebben gezien en hebben gehoord, lijken ze er anders over te denken. Allemaal probeerden ze het proces tegen te houden. En ja, die bestorming, dat was heel erg, twitterde Marcio Rubio deze week, maar Trump had er niets mee te maken, alleen de bestormers zelf moeten worden vervolgd. ‘Het moet worden afgehandeld via het strafrecht.’ Graham draaide het hardst, en twitterde donderdag: ‘Ik denk dat de meeste Republikeinen de presentatie van de aanklagers beledigend en absurd vonden.’

Hij voerde geen redenen aan. Na twee dagen waarin de Democratische aanklagers gedetailleerd op een rijtje hadden gezet wat de president zei en wat zijn volgelingen deden, niet alleen op 6 januari maar ook in de maanden daarvoor, wuifden Graham en anderen dat weg als beledigend en absurd. Zo hoefden ze ook niet op de inhoud in te gaan.

(Tijdens de presentaties van de aanklagers zaten sommige Republikeinse senatoren demonstratief te droedelen, of op hun telefoon te kijken, of een boek te lezen, of waren ze helemaal niet aanwezig.)

‘Hang Pence op!’

Zo konden ze negeren dat de aanklagers lieten zien en horen hoe Trump op 6 januari zijn gehoor had opgeroepen om naar het Capitool te gaan, ‘to fight like hell’ – waarna ze gingen. ‘Vecht voor Trump! Vecht voor Trump!’, riepen ze. Toen hij tijdens de aanval zijn teleurstelling liet blijken omdat vicepresident Pence de verkiezingsuitslag niet had verscheurd, werd die tweet via een megafoon door de opstandelingen verspreid. ‘Hang Mike Pence op!’, riepen ze.

De aanklagers lieten met beelden van bewakingscamera’s zien dat de voorhoede van de meute Pence en de volksvertegenwoordigers maar op een haar na misliep. En terwijl deze bijna-ramp zich voltrok, deed Trump niets – ondanks oproepen van zijn eigen senatoren, zoals Rubio.

Trump had al weken gezegd dat het ‘wild’ zou worden op 6 januari, en was zelf betrokken bij de organisatie van de betoging. Ja, er waren ook opstandelingen die onafhankelijk plannen hadden gemaakt. Maar in rechts­zaken hebben inmiddels zo’n twintig Capitoolbestormers gezegd dat ze tot hun daden waren gekomen doordat Trump hun dat had gevraagd.

Jij-bakken

Vrijdag kwamen de advocaten van Trump met hun verdediging. Ze gingen in hun eerste uur nauwelijks op de aantijgingen in. Wel beweerden ze dat de opstandelingen niets met Trump te maken hadden. Ook zeiden ze dat de Black Lives Matter-protesten vorig jaar in plaatsen als Portland net zo erg waren, en lieten ze een compilatie zien van Democraten die het woord ‘fight’ in de mond namen. Dat zulke jij-bakken juridisch irrelevant zijn deed er voor hen niet toe: het waren precies dezelfde politieke decorstukken waarover het ook al dagen op Fox News ging, en waarachter de Republikeinse senatoren zich kunnen verschuilen als ze Trump vrijspreken.

De farce werd donderdag helemaal zichtbaar toen drie Republikeinse ­senatoren, onder wie Graham, langsgingen bij de advocaten van Trump in hun werkkamer in het Capitool. Advocaat David Schoen noemde hen tegen CNN ‘heel aardige lui’, die alleen maar wilden weten of hij ‘bekend was met de procedure’. Was dat wel gepast, juryleden die overleggen met de advocaten van de verdachte? ‘O ja, dat is de praktijk van impeachment.’

Eerder deze week werden de ad­vocaten vanwege hun geklungel door journalisten en analisten weggehoond als clowns en amateurs. Maar dat doet er niet toe. Hun amateurisme toont eerder het volstrekte gebrek aan respect voor het proces: de Republikeinse senatoren hebben maar een heel dunne schaamlap ­nodig om hun vrijspraak te rechtvaardigen.

Wat daarbij meespeelt, is dat de aanklagers geen getuigen lijken te willen oproepen. Daardoor kunnen Trumps advocaten alle aangevoerde bewijzen afdoen als ‘mediaverslagen’ en ‘van horen zeggen’ – hoe hard de bewijzen ook zijn. Hoe duidelijk de beelden ook zijn: zonder getuigen blijft het, in de letterlijke zin van het woord, een showproces.

Maar de grootste makke van het impeachmentproces is niet inhoudelijk. Het probleem is dat de helft van de jury uit politici bestaat die tot dezelfde partij behoren als de verdachte, en velen van hen in de aanloop naar 6 januari niets hebben gedaan om Trumps opjuttende beschuldigingen van ‘gestolen verkiezingen’ te dempen. Als zij Trump schuldig zouden verklaren, zouden ze zichzelf medeplichtig verklaren. Dat is waarschijnlijk te veel gevraagd.