Zit er een microchip in het coronavaccin of verandert een prik uw DNA? Viroloog Johan Neyts houdt enkele mythes tegen het licht

“Het is de taak van experts om toelichting te geven bij de vaccins, en goed uit te leggen hoe alles in zijn werk gaat", vindt professor Neyts. “Maar tegelijk gaat het over heel complexe materie, waar iemand die er niet in gespecialiseerd is vaak bitter weinig van afweet.” Volgens de professor heeft vaccinatiebereidheid dan ook veel te maken met vertrouwen. Hij vergelijkt het zelf graag met een auto naar de garage brengen: “Ik ga ook niet met mijn garagist in discussie, ik vertrouw dat hij het best geplaatst is om te weten wat er moet gebeuren. Hij heeft gestudeerd voor zijn vak en veel ervaring. Die kennis heb ik uiteraard niet.” 

Kan je ziek worden van het coronavaccin? Het is een vraag die veel mensen zich stellen, en voor sommigen is het een reden om een inenting te weigeren. Toch blijken de neveneffecten van de verschillende coronavaccins bijna altijd zeer mild. Het gaat van een pijnlijke plek op de plaats waar de injectie is toegediend tot moeheid, spierpijn en hoofdpijn. 

“De bijwerkingen die kunnen optreden na een inenting, zijn een resultaat van de natuurlijke respons van ons immuunsysteem", legt professor Johan Neyts, viroloog aan de KU Leuven uit. “Het zijn de ‘eerste wachters’ van ons immuunsysteem die een reactie ontwikkelen. Daarna wordt de weerstand op een natuurlijke wijze verder opgebouwd. Door een klein stukje van het virus aan te bieden aan het immuunsysteem, geven we het de kans om zich te trainen en klaar te staan op het moment dat ‘de vijand’ aanvalt", vertelt de professor. Hij vergelijkt het met een voetballer, die ook eerst moet trainen om nadien in de wedstrijd te kunnen scoren. Vaccineren is dus niets meer dan het natuurlijke proces een handje helpen, vindt Neyts. 

“Echt ziek kan je er bovendien niet van worden", benadrukt hij. “Er zit géén virus in een vaccin, enkel een stukje van de kenmerkende spike-eiwitten waarmee ons immuunsysteem zich kan trainen.” Dat spike-eiwit is enkel het ‘uitsteeksel’ dat aan het oppervlak van het virus ligt, niet het virus zelf. “Het kan dus geen Covid-19 veroorzaken", klinkt het. 

Dat de vaccins tegen het coronavirus zo snel werden ontwikkeld, doet sommigen dan weer vrezen dat zij ‘proefkonijn’ moeten spelen. Zij vrezen dat de vaccins nog onbekende gevolgen kunnen hebben op lange termijn. Professor Neyts wil hen echter geruststellen. “Er wordt al meer dan 100 jaar gevaccineerd. Bijna alle nevenwerkingen die optreden na een vaccinatie, manifesteren zich binnen de 48 uur. Slechts in héél uitzonderlijke gevallen ziet men bijwerkingen die later optreden, maar dan is het altijd binnen de 6 tot 8 weken na de inenting,” legt hij uit. 

“We kunnen nooit met 100 procent zekerheid weten wat er in de toekomst zal gebeuren, maar er is zoveel ervaring met vaccineren en er is geen enkele indicatie om aan te nemen dat deze nieuwe vaccins op lange termijn problematisch zouden zijn”, aldus de viroloog. 

Een ander veel gehoord argument tegen het coronavaccin is de angst voor onvruchtbaarheid. Op sociale media gaan berichten rond die beweren dat het vaccin vrouwen onvruchtbaar zou maken, maar daar is volgens professor Neyts niets van aan. “De mythe is tot stand gekomen nadat Wolfgang Wodarg, een Duitse arts en vaccin-scepticus, eind 2020 samen met een voormalige medewerker van Pfizer een oproep deed aan het EMA (Europees Geneesmiddelenbureau, red.) om de studie naar het Pfizer/BioNTech-vaccin te stoppen”, legt hij uit. “Hun argument was dat het eiwit syncytin-1, dat voorkomt in de placenta, een kleine overlap heeft met het spike-eiwit van Sars-CoV-2. Volgens hen zouden de antistoffen tegen het spike-eiwit van Sars-CoV-2 die ons lichaam aanmaken na vaccinatie, ook de placenta ‘aanvallen’ en zo vrouwen onvruchtbaar maken. Hun verzoek werd opgepikt door een anti-vaxblog en het hek was van de dam.” 

“Maar de overlap tussen het Spike eiwit en syncytin-1 is echt heel klein, veel te klein om een match te zijn”, verduidelijkt de professor. Hij vergelijkt het met twee telefoonnummers die één overeenkomstig cijfertje hebben. “Het is niet omdat wij beiden een vier in ons telefoonnummer hebben, dat men u bereikt als men mij belt.” Neyts wijst er nog op dat het spike-eiwit dat in het vaccin zit, ook wordt aangemaakt na een natuurlijke infectie met het coronavirus. “Mocht het verhaal van de onvruchtbaarheid waar zijn en de antistoffen tegen het spike-eiwit ook de placenta aanvallen, dan zouden we dat al lang moeten zien in de vruchtbaarheidsstatistieken. Dat is niet het geval.” 

Volgens andere vaak verspreide berichten op sociale mediakanalen wordt bij de inenting een microchip in de arm geplaatst. Het is een volledig uit de context getrokken uitspraak van Bill Gates die aan de basis ligt van deze theorie. De Microsoft-oprichter zei ooit tijdens een interview dat digitaal zou moeten bijgehouden worden wie al een prik kreeg. Daar werd in bepaalde kringen van gemaakt dat hij iedereen een chip wou inplanten, en de complottheorie was geboren. 

“Het kan gewoon niet”, zegt Neyts daarover. “Microchips, die we kennen omdat ze worden ingeplant bij huisdieren, zijn ongeveer 12 millimeter groot. Dat zou dus nooit door de naald van een vaccinatiespuit kunnen. Bovendien zouden we de microchips zien drijven in het vaccinflesje.” 

Zowel het vaccin van Pfizer als dat van Moderna is een mRNA-vaccin. Bij vaccins met de relatief nieuwe messenger-RNA-techniek wordt gewerkt met genetisch materiaal van het coronavirus in plaats van met onschadelijk gemaakt virus. Die vaccins bevatten synthetisch materiaal met dezelfde genetische code als het spike-eiwit, de punten die uit de virusdeeltjes steken en het coronavirus een beetje op een kroon doen lijken. “Dat materiaal is heel labiel, dat is ook de reden waarom de vaccins op zulke lage temperaturen bewaard moeten worden”, legt Neyts uit. 

Zoals de naam al zegt, speelt messenger-RNA de rol van boodschapper. Sommige cellen in het lichaam van degene die het krijgt toegediend, gaan door de instructies van het mRNA het spike-eiwit produceren. “Dat is een natuurlijk proces”, legt de viroloog uit. “Ons lichaam zit vol mRNA. Om onze spieren te trainen, moet ons lichaam bijvoorbeeld spiereiwitten bijmaken. De informatie daarvoor zit opgeslagen in onze genen. Tijdens de training zal een boodschapper worden gemaakt van onze genen, dat mRNA vertrekt dan vanuit de celkern naar het eiwitfabriekje van de cel. Daar worden de benodigde eiwitten aangemaakt”, klinkt het. 

“Er is ook geen reden waarom de cel een mechanisme zou ontwikkelen om de boodschapper-RNA in te bouwen in het DNA, want de genetische code ervan zit toch al in onze chromosomen. Eens het mRNA is overgeschreven in het spike-eiwit, is het over en uit voor het RNA", concludeert Neyts.