Vaccinatiecampagne nieuwe fase in: waar staan we vandaag? En zit ons land eigenlijk op schema?

Hoeveel vaccins hebben we al gekregen?

België heeft de afgelopen weken vaccins ontvangen van drie producenten: Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca. Die werden geleidelijk aan geleverd, en bij de ene verliep dat al vlotter dan bij de andere. Herinner u de onverwachte aankondiging van Pfizer in januari dat de firma plots tijdelijk minder vaccins zou leveren om in tussentijd zijn productiecapaciteit te kunnen opschroeven. Dat is ondertussen gebeurd, en de Pfizer-leveringen verliepen de afgelopen weken zoals verwacht. In totaal leverde Pfizer al meer dan 650.000 vaccins.

Veel moeilijker verliep het bij Moderna, dat vooral vaccins levert voor het ziekenhuispersoneel. Door aanhoudende productieproblemen kreeg ons land vorige week nul nieuwe dosissen, en ook deze week staat er geen nieuwe levering gepland. In januari en de eerste week van februari zijn slechts enkele tienduizenden dosissen geleverd, 46.800 om precies te zijn.

Over de al uitgevoerde leveringen van AstraZeneca heerst nog wat onduidelijkheid, pas morgen zal het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) op zijn website een overzicht van de al uitgevoerde leveringen publiceren. Volgens onze informatie zijn er tot op vandaag ongeveer 103.000 dosissen geleverd. 

Op de grafiek is goed te zien dat het overgrote deel van de al geleverde vaccins er van Pfizer/BioNTech zijn, die in eigen land gemaakt worden in Puurs-Sint-Amands. In totaal zijn nu naar schatting ongeveer 807.000 vaccins geleverd.

Hoeveel vaccins gaan we nog krijgen?

Het is ondertussen voor iedereen duidelijk dat de grote bulk aan vaccins nog moet komen, en dat zal pas iets voor het tweede kwartaal zijn, vanaf de maand april. België bestelde bij Pfizer in totaal 12,5 miljoen dosissen, bij Moderna 2 miljoen, en bij AstraZeneca 7,5 miljoen. Later komen daar nog Johnson&Johnson (5 miljoen) en Curevac (2,9 miljoen) bij. 

De Pfizer-leveringen lopen na een kleine dip enkele weken geleden ondertussen weer relatief vlot. De taskforce Vaccinatie toonde zich zaterdag op de wekelijkse persbriefing tevreden dat er voor de komende weken een redelijk stabiel vooruitzicht is op honderdduizenden nieuwe dosissen. Voor deze week kon Pfizer al een levering van 117.000 vaccins bevestigen, volgende week komen er daar nog eens 120.510 bij. Voor de weken daarna staan er telkens 117.000 dosissen op de planning, al zijn die aantallen nog niet bevestigd. 

Voor de andere producenten blijft het veel moeilijker om voorspellingen te doen. Pas in de loop van volgende week zou er een nieuw lot van 48.000 dosissen van Moderna aankomen, en dan is het opnieuw meer dan een maand wachten. Pas op het einde van maart of het begin van april staat er een levering van 160.000 stuks in de - heel voorlopige en onbevestigde - planning.

En ook bij AstraZeneca blijft het moeilijk om voorspellingen te doen. Het enige cijfer dat relatief vaststaat, is dat België in februari in totaal 443.000 dosissen zou krijgen, waarvan er dus al zo’n 100.000 geleverd zijn. De resterende loten zouden op 17 en 28 februari volgen, goed voor een kleine 140.000 en ongeveer 200.000 dosissen, al blijft het ook hier weer wachten op de definitieve bevestiging daarvan. De leveringen voor maart zijn nog niet bekend.

Hoeveel vaccins zijn er al gezet?

Tot en met gisteren zijn in ons land 556.882 vaccinaties geregistreerd: 366.558 mensen kregen minstens één dosis toegediend, 190.234 mensen kregen er ook al de tweede prik bij. Dat komt neer op 3,19 procent van de volledige bevolking dat minstens deels is ingeënt, en 1,66 procent dat nu volledig gevaccineerd is. In realiteit zal het aantal nog wat hoger liggen, door vertragingen in de registraties. 

Gemiddeld worden er elke dag 15.668 vaccins toegediend (zwarte lijn). Vooral in de weekends is er een dip te zien, voorlopig nog doordat in de meeste woon-zorgcentra de vaccins op een weekdag zijn geplaatst. Pas als de vaccinatiecentra op volle toeren draaien, zal er zeven dagen op zeven geprikt worden. De rode balken tonen hoeveel eerste prikken er elke dag gezet zijn, de blauwe balken tonen de tweede inentingen, die sinds eind januari toegediend worden.

De vaccinatiegraad is het hoogst in Vlaanderen: hier kregen 221.800 inwoners of 3,35 procent van de bevolking minstens de eerste prik, van wie er 118.371 ook al de tweede prik (1,79 procent). Wallonië (exclusief Oostkantons) volgt niet veel verder met respectievelijk 3,32 procent en 1,65 procent. In Brussel vertraagt de campagne dan weer: daar zijn nog maar 22.686 mensen deels ingeënt (1,86 procent) en 12.016 volledig (0,99 procent).

Onder de gevaccineerde Belgen zijn er 153.659 65-plussers of 7 procent van die bevolkingsgroep. 110.278 onder hen, of 5 procent, kreeg al een tweede dosis. Bij de 80-plussers stond de teller afgelopen donderdag op 109.276 minstens deels ingeënte personen (16,64 procent), van wie 69.075 volledig (10,52 procent). Sciensano werkt de cijfers voor de 80-plussers maar één keer per week bij.

In de woon-zorgcentra hebben ondertussen bijna alle bewoners hun eerste prik gekregen, zoals oorspronkelijk gepland was. De bedoeling was dat iedereen tegen midden februari een eerste prik zou hebben gekregen, en tegen het einde van de maand volledig ingeënt zou zijn, wat we dus allicht wel zullen halen. 

In Vlaanderen zijn nu 78.427 van de 89.514 rusthuisbewoners met minstens een eerste dosis van het Pfizer-vaccin ingeënt, goed voor 87,6 procent. 62.424 bewoners (69,7 procent) kregen al een tweede prik. Bij het personeel liggen de cijfers nog iets lager, met 70.868 medewerkers van de 97.617 of 72,6 procent dat al minstens een eerste prik kreeg, en 36.756 medewerkers of 37,7 procent die al een tweede prik kregen. 

Hoeveel vaccins zitten er dan nog in de vriezers?

De kritiek luidt vaak dat we te veel vaccins in de diepvriezer laten zitten en te voorzichtig zijn. Rekening houdend met een gemiddeld verlies van ongeveer 2 procent per week, door foute handelingen of andere onverwachte problemen en gebeurtenissen, komen we aan een totaal van ongeveer 796.000 vaccins, waarvan er dus al 556.882 toegediend zijn. Dat geeft een overschot van momenteel 239.384 vaccins.  

Dat er veel dosissen in stock zitten is dus een feit, maar de vraag of we daarmee te voorzichtig zijn of niet, is voer voor discussie. Zoals de leveringsproblemen bij Moderna al hebben aangetoond, wil de taskforce Vaccinatie klaar zijn om zulke gebeurtenissen op te vangen en tegelijkertijd iedereen zijn tweede prik te kunnen garanderen. Voor Moderna wordt daarom bij een levering meteen de helft apart gehouden om iedereen vier weken later zijn tweede inenting te kunnen geven. Voor AstraZeneca zal dat niet het geval zijn, omdat er daar drie maanden tussen beide inentingen zit, en iedereen ervan uitgaat dat de leveringszekerheid in die periode fel zal zijn toegenomen.  

De effectieve 'dode’ stock is dan ook veel kleiner dan dat overschot van 239.000. Gesteld dat er geen enkele levering meer zou komen en we toch iedereen die al een eerste prik kreeg een tweede willen geven, is de theoretische stock op dit moment ‘maar’ 63.000 vaccins, en ging dat cijfer de voorbije weken zelfs ver onder nul. Zonder nieuwe leveringen zouden we dat moment een tekort gehad hebben. Ook deze week zal dat cijfer verder zakken, aangezien er tienduizenden mensen nog hun eerste prik moeten krijgen.

Waar wordt er deze week gevaccineerd?

Vanmiddag ging in Beringen het eerste vaccinatiecentrum in Vlaanderen open voor de zorgmedewerkers uit de eerstelijn zoals de huisartsen, na een testrun afgelopen vrijdag in Antwerpen. Maar met de amper 100 beschikbare dosissen moet het centrum alweer snel opnieuw zijn deuren sluiten en geldt deze dag vooral als een symbolische start en een nieuwe test om te kijken of alles vlot verloopt. Pas donderdag starten de andere 94 Vlaamse vaccinatiecentra op, met even weinig vaccins, van 100 in de meeste centra tot 400 in de grote. In totaal moeten er zo deze week ongeveer 10.000 vaccins gezet worden in de vaccinatiecentra.

Tegelijkertijd gaan de inentingen in de woon-zorgcentra door, waar vooral tweede prikken bij het personeel op de planning staan. Ook beginnen de vaccinaties in de voorzieningen voor gehandicapten, en gaan die in de ziekenhuizen verder. In totaal gaat het voor Vlaanderen om 101.308 vaccinaties. 

Zitten we nu eigenlijk voor, achter of net op schema? 

Dat het traag gaat, zal niemand ontkennen, en dat het allemaal wat sneller mag gaan, evenmin. Maar de taskforce Vaccinatie hamerde er zaterdag opnieuw op dat we in vergelijking met het oorspronkelijke schema toch voorop lopen. Aanvankelijk was het de bedoeling dat het zorgpersoneel in de ziekenhuizen en in de frontlinie pas vanaf maart ingeënt zouden worden. Later werden de zorgmedewerkers in de ziekenhuizen naar voren gehaald naar midden januari. En ondanks de grote leveringsproblemen bij Moderna is daar nu meer dan een kwart van het personeel dat contact heeft met patiënten, gevaccineerd. 

De trage opstart in de vaccinatiecentra deze week doet eveneens her en der wenkbrauwen fronsen, maar ook hiermee wijken we eigenlijk in positieve zin af van het oorspronkelijke schema van in december. Daarbij was het de bedoeling dat die centra pas in maart de deuren zouden openen. Op die manier schuift de grote groep van 65-plussers en de risicopatiënten wat mee naar voren tegenover de oorspronkelijke planning. Die stond bij de opmaak daarvan nog op eind april of begin mei ingepland, maar dat zal nu eerder in maart zijn.

Hoe doen we het in vergelijking met andere landen?

Kijken we in de eerste plaats naar de Europese Unie, dan staat België ondertussen in het peloton, en zijn we vooral de laatste dagen ingehaald door een aantal andere landen. Al zijn de verschillen klein en verschilt de rangschikking ook afhankelijk van de parameter waarmee wordt vergeleken. 

De overgrote meerderheid van de EU-lidstaten heeft tussen de 3 en de 4 procent van zijn bevolking minstens deels ingeënt (lichtrode kolommen, u kan zelf de rangschikking aanpassen volgens parameter door bovenaan op de hoofding te klikken). België (3,22 procent) houdt daarbij ongeveer gelijke tred met buurland Duitsland (3,27 procent). 

Ook een land als Denemarken, dat de voorbije weken regelmatig als voorbeeld werd aangehaald, kan de laatste weken door tekorten maar weinig eerste prikken meer toedienen: het staat momenteel op 3,98 procent van de bevolking dat minstens deels is ingeënt, en is nu ingehaald door Slovakije (4,31 procent). Helemaal bovenaan staan de kleine eilanden Malta en Cyprus. 

Denemarken heeft wel bovenop een hoog aantal eerste dosissen ook al 2,89 procent van zijn bevolking volledig kunnen inenten, tegenover 1,67 procent bij ons (gele kolommen) en 1,68 procent in Duitsland. Gecombineerd (eerste, donkerrode kolom) lijkt het land zo een goede balans gevonden hebben tussen zo veel mogelijk inwoners zo snel mogelijk inenten met de beschikbare vaccins, zonder de noodzakelijke tweede inenting na een aantal weken uit het oog te verliezen. 

Het land laat daarom zes weken tussen beide inentingen, terwijl België en de meeste andere EU-landen zich aan de voorgeschreven drie weken houden. In totaal diende Denemarken per 100 inwoners al 6,87 dosissen toe, tegenover 4,89 in België.

Nemen we ook niet-EU-landen mee in de vergelijking, staat helemaal bovenaan natuurlijk Israël. Dat land kon op zijn eentje massale leveringen bedingen bij de producenten, betaalde er ook meer voor, maar plukt ondertussen wel de eerste vruchten. Bijna de helft van de bevolking, 3,9 miljoen inwoners (45 procent) kregen er al minstens een eerste prik, en 2,5 miljoen van hen (29,29 procent van de bevolking) is zelfs al volledig gevaccineerd. 

Een heel ander beeld zien we in het Verenigd Koninkrijk, dat al sinds december massaal vaccineert en de kaap van 15 miljoen gevaccineerde inwoners heeft gerond. Dat is al meer dan 22 procent van de bevolking. Daartegenover staat dat amper 0,79 procent of iets meer dan 500.000 mensen hun tweede prik hebben gekregen.

De Britten laten maar liefst twaalf weken tussen beide inentingen, en zijn pas sinds vorige week begonnen met het aanleggen van een voorraad om die tweede prik te kunnen garanderen. Alle vaccins die er de voorbije weken toekwamen, werden meteen gebruikt voor de eerste prik. De redenering is dat een gedeeltelijke bescherming bij veel mensen beter is dan volledige bescherming bij weinig mensen en geen bescherming bij de rest.