Bewijs groeit: Britse variant is dodelijker. ‘Dit is geen goed nieuws’

Mensen die de variant oplopen, zouden een 40 tot 60 procent hogere kans hebben om in het ziekenhuis te belanden en om aan Covid-19 te overlijden. Dat doet overigens niets af aan het feit dat ook B.1.1.7 veruit de meeste mensen niet meer bezorgt dan een griep- of verkoudheidachtige ziekte.

Al vorige maand maakte de Britse premier Boris Johnson bekend dat de nieuwe variant dodelijker lijkt. Aan die uitspraak zaten toen echter veel haken en ogen. Maar nu, na enkele duizenden sterfgevallen, is het bewijs dat de variant “geassocieerd is met een toegenomen risico van ziekenhuisopname en sterfte” alleen maar sterker geworden, schrijft het Britse adviespanel Nervtag in een rapport dat dit weekend is gepubliceerd. 

Dat “gaat tegen de heersende virologische ideeën in”, zegt Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie bij het UMC Utrecht. “Eigenlijk verwacht je dat de evolutie gaat naar minder virulentie, minder schadelijkheid. Maar de cijfers suggereren hier duidelijk iets anders.”

Twaalf onderzoeken

Nog altijd zijn er onzekerheden, tekent de Britse groep aan: zo is het denkbaar dat de resultaten vertekenen doordat B.1.1.7 vaker heeft toegeslagen onder bewoners van verzorgingshuizen. Bovendien heeft men maar voor minder dan een op de tien sterfgevallen kunnen vaststellen welke virusstam erachter zit.

Daar staat tegenover dat de diverse deelanalyses haast allemaal uitkomen op dezelfde, verhoogde sterftekans. Twaalf studies van zes universiteiten en gezondheidsorganisaties beoordeelde Nervtag. Daarvan vinden er slechts twee géén verhoging van het sterfterisico. Bonten is in elk geval overtuigd: “Dit zijn wel heel veel analyses die dezelfde kant op wijzen. Ze zijn stelliger in hun conclusie dan de vorige keer, en dat lijkt me terecht. Dit is geen goed nieuws”, zegt hij.

Virusvariant B.1.1.7 heeft zich inmiddels over 82 landen verspreid, waaronder ook België. De variant is 35 tot 45 procent besmettelijker dan het ‘gewone’ coronavirus, volgens de laatste gegevens. Waarschijnlijk komt dat doordat hij stekels heeft waarmee hij gemakkelijker cellen binnendringt, zodat geïnfecteerden meer virusdeeltjes aanmaken.

Wat dat betreft is het niet eens zo heel onlogisch dat de variant dus ook dodelijker is, denkt hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal (Leiden University Medical Center). “Dit zijn moeilijke analyses”, tekent hij aan. “Maar het is op zich best voor te stellen dat als een virus gemakkelijker infecteert, het ook tot ernstigere ziekte leidt.”

Concreet zou de verhoging betekenen dat het overlijdensrisico van iemand tussen de 70 en de 85 jaar die positief test, omhoog zou gaan van 5 procent bij de oude variant, naar 7 of 8 procent bij de nieuwe variant. Voor 85-plussers zou de overlijdenskans oplopen van ongeveer 17 procent naar ruim een op de vier bij B.1.1.7.

Overigens gold de verhoogde overlijdenskans volgens een van de deelstudies die Nervtag aanhaalt alleen voor vrouwen. Een andere analyse, van het London School for Hygiene and Tropical Medicine, kwam weer uit op een sterfterisico van 71 procent hoger voor mannen en vrouwen.

Viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) maakt een kanttekening bij de studie. De conclusie sluit wel aan bij wat andere studies al leken aan te geven over de Britse variant, maar de context waarin de data verzameld zijn is ook belangrijk. De gegevens voor de studie van Public Health England, bijvoorbeeld, werden verzameld in de maanden van november tot en met begin dit jaar. Dat was een heel “hectische periode” voor de Britten, aldus Van Ranst.

“Het rapport komt weliswaar overeen met wat er al eerder circuleerde over die Britse variant. Maar in die maanden golden er heel andere regels in het VK dan bij ons, waardoor meer mensen elkaar konden zien. Dat leidde ook tot een overrompeling van het zorgsysteem. Herinner u dat de patiënten op een bepaald moment zuurstof moesten krijgen in de ambulances, omdat de ziekenhuizen vol zaten.” 

En dat leidde mogelijk tot minder goede zorg en dus meer doden.

Invasie 

Ook in ons land zet de Britse variant ondertussen zijn invasie verder. In de eerste week van februari waren een op de drie besmettingen in België al met die variant. Ondertussen is dat volgens de experts opgelopen tot ongeveer de helft. Het is ook duidelijk dat de Britse variant in ons land dominant zal worden. In maart zullen 80 procent van de besmettingen met die variant zijn, schat biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). Naar het einde van de maand zou dat zelfs verder klimmen naar 90 procent. 

Molenberghs ziet in het Britse rapport ook eerder een aanwijzing boven op andere aanwijzingen, maar echt bewijs is het volgens hem nog niet. “Er zijn ook al studies die de andere richting op gingen”, zegt hij.  

MR en N-VA willen tegen eind maart en begin april de restaurantdeuren weer open. Sluit deze studie dan de deuren definitief, of zetten de huidige dalende Belgische cijfers ze toch op een kier? 

“De Britse variant zit nu al aan de helft van de besmettingen en toch gaan de cijfers nog steeds naar beneden”, zegt Molenberghs. “Dus met de bestaande maatregelen houden we de zaak onder controle. Maar in maart en april moeten we toch voorzichtig blijven. Dat is de boodschap.”