Israël begon razendsnel met vaccineren, en het effect wordt nu zichtbaar: ‘Dit is erg positief nieuws’

Twee maanden nadat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu als eerste van zijn land een spuitje kreeg, hebben 3,9 miljoen Israëli’s al een eerste prikje gekregen. Dat is meer dan 40 procent van de totale bevolking (9 miljoen). Tweeënhalf miljoen hebben zelfs al een tweede spuitje van het Pfizer-vaccin gekregen. Om maar te zeggen: als het op vaccinatiesnelheid aankomt, laat Israël makkelijk alle andere landen achter zich. En daardoor is het een uitstekend proefterrein geworden om te kijken hoe de vaccins het in ‘de echte wereld’ doen. 

De eerste studies zijn alvast veelbelovend. Zo toont een studie van Clalit Research Institute, de grootste zorgverlener in Israël, dat bij de 600.000 mensen die twee dosissen van het Pfizer-vaccin kregen, het aantal symptomatische gevallen met 94 procent daalde. Ook de kans om ernstig ziek te worden daalde met 92 procent tegenover de controlegroep, die eveneens uit 600.000 mensen bestond. “Dit toont ontegensprekelijk aan dat Pfizers coronavaccin even werkzaam is in de echte wereld, al een week na de tweede dosis, als bleek in de klinische proeven”, zei Ran Balicer, directeur van het Clalit Institute aan Reuters. Bovendien zou de beschermingsgraad twee weken na de tweede dosis nog verhogen.

Derde golf

Voorlopig is het afwachten op meer data en een peer-review van de studie, maar ook andere studies uit Israël bevestigen dat de effecten van de vaccinatiecampagne zich beginnen te laten gelden. Daarop was het nochtans even wachten, want Israël kwam ondanks een voortvarende start van de vaccinatiecampagne terecht in een loodzware derde golf. Bovendien zijn de effecten van de vaccinaties moeilijk los te koppelen van het gedrag van mensen.  Dat het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames nu daalt, zou evenzeer te wijten kunnen zijn aan de strenge lockdown die werd ingeroepen.

Maar een studie van het Weizmann Institute laat een duidelijk contrast zien tussen de 60-plussers, die als eerste het vaccin kregen, en de andere bevolkingsgroepen. Zo daalde het aantal covidbesmettingen tussen midden januari en begin februari bij de 60-plussers met 49 procent, bij de rest slechts met 18 procent. 

“Dat toont ook aan dat de vaccins de virusoverdracht doen dalen", zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). “Op basis van de klinische proeven konden we dat nog niet zeggen, omdat daar niet genoeg mensen aan deelnamen. Maar als je bij honderdduizenden mensen minder besmettingen ziet, is die wetenschappelijke basis er wel. Dat is erg positief nieuws.”

Nog duidelijker is de evolutie van het aantal ziekenhuisopnames. Bij de 60-plussers daalde in diezelfde periode het aantal ziekenhuisopnames met 36 procent en het aantal ernstige ziekenhuisopnames met 29 procent, bij de jongere populatie stegen ze met respectievelijk 10,5 en 32 procent – ondanks de strenge lockdown dus. Die tegengestelde resultaten tussen leeftijdsgroepen kwamen niet voor tijdens eerdere lockdowns. 

Snel vaccineren loont

De studies uit Israël stemmen ook hoopvol over de werking van het vaccin tegen de besmettelijkere Britse variant, aangezien die er voor 80 procent van de besmettingen zorgt. Dat is ook goed nieuws voor ons land, waar verwacht wordt dat de Britse variant tegen maart eveneens voor 80 procent van de besmettingen zou zorgen. Ook onze andere vaccins, Moderna en AstraZeneca, blijken het namelijk goed te doen tegen die Britse variant. Over de werkzaamheid van het Pfizer-vaccin tegen de Zuid-Afrikaanse variant kunnen we in Israël dan weer voorlopig weinig concluderen, aangezien die variant er voorlopig minder aanwezig is. 

Hoe dan ook: hoe sneller veel mensen worden gevaccineerd, hoe groter de klap voor het coronavirus als geheel. De studie van het Weizmann Institute bracht helder in kaart dat snel vaccineren loont. In de steden waar tegen 10 januari meer dan 85 procent van de 60-plussers een eerste prik kreeg, daalde het aantal besmettingen bij 60-plussers met 60 procent. Bij de ‘laatkomers’, steden waar op 10 januari minder dan 70 procent van de 60-plussers al een eerste prik had gekregen, was dat 36 procent. Een gelijkaardige trend zie je bij de ziekenhuisopnames.

Dan hebben we in België dus nog wat werk voor de boeg. De teller van het aantal vaccinaties in ons land staat nu op iets meer dan 370.000. Toch zouden ook hier al de eerste tekenen van de vaccinatiecampagne te zien kunnen zijn. Het aantal nieuwe ziekenhuisopnames daalt namelijk al voor de vijfde dag op rij. “Deze daling is vooral gedreven door een daling van de ziekenhuisopnames uit de woon-zorgcentra. Mogelijk is dit een vroeg effect van de vaccinaties", zei viroloog Steven Van Gucht op de persconferentie van Sciensano. 

“De laatste drie weken zie je inderdaad de ziekenhuisopnames en mortaliteitcijfers in de woon-zorgcentra dalen”, zegt Molenberghs. “De wzc’s zorgen nu nog voor een derde van de totale mortaliteit. Daarvoor was dat de helft, of meer.” 

De impact van de vaccinatiecampagne zal zich echter pas echt laten voelen eens alle risicogroepen gevaccineerd zijn. “60-plussers zijn verantwoordelijk voor drie vierde van het aantal ziekenhuisopnames. Als die allemaal een vaccin hebben gehad, zit je al een eind op de goede weg.”