Avondklok in Nederland blijft van kracht, hof schort vonnis van rechter op

De spoedwet die het kabinet maakt over de avondklok, wordt waarschijnlijk vandaag al ingediend bij de Tweede Kamer. De nieuwe wet is gisteravond al ondertekend door de koning en direct naar de Raad van State gezonden. De hoogste adviseur van de regering zal een spoedadvies uitbrengen, waarna het wetsvoorstel direct door kan naar de Kamer. Dat zegt een woordvoerster van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het is aan de Kamer om te bepalen wanneer ze de wet behandelt. De Kamer moet dan terugkomen van reces.

Gisterochtend bepaalde de rechter in een door actiegroep Viruswaarheid aangespannen zaak dat de avondklok, de spertijd die in Nederland is ingesteld tussen 21 uur en 4.30 uur, per direct moet worden opgeheven. De Staat tekende hoger beroep aan en vroeg het hof daarnaast in een speciale spoedprocedure de werking van dat vonnis uit te stellen.

De Staat wilde dat de avondklok van kracht blijft, in elk geval totdat de zaak in hoger beroep inhoudelijk aan bod is geweest. Die zitting staat vrijdag op het programma bij het Haagse hof. Een uitspraak zal een paar dagen later volgen.

Het hof zei gisteren dat het louter gaat om een belangenafweging. Het belang van Viruswaarheid is beperkt tot een aantal dagen, meent het hof, het belang van de Staat is het voorkomen van een jojo-effect. De rechter vindt het belang van de Staat daarom zwaarder wegen. “En nu allemaal snel naar huis”, zei de rechter na de uitspraak, die rond 20.30 uur was - kort voor het ingaan van de avondklok om 21 uur.

Willem Engel en jurist Jeroen Pols reageerden namens Viruswaarheid furieus op de beslissing van het hof. “U maakt een grote fout”, zei Engel tegen de voorzitter van het hof. Hij hekelde het feit dat het hof toch op de inhoud van de zaak was ingegaan, terwijl de zitting louter procedureel was bedoeld. De inhoud komt vrijdag weer aan bod. Het hoger beroep van de zaak zal door dezelfde rechters van het hof worden behandeld.  De sfeer tussen de vertegenwoordiging van Viruswaarheid en vooral de voorzitter van het hof was van meet af aan gespannen. Dit leidde tot een wrakingsverzoek, de protestgroep vond het hof namelijk vooringenomen. De wraking werd door drie andere rechters afgewezen, waardoor de zitting dus met een aantal uur vertraging alsnog door kon gaan.

Premier Mark Rutte vindt het goed nieuws dat de avondklok voorlopig van kracht blijft in Nederland, in ieder geval zolang het hoger beroep nog niet is afgerond. In een korte persverklaring vlak na de uitspraak van het gerechtshof in Den Haag riep Rutte iedereen nogmaals op zich aan de avondklok te houden. Rutte ging er vanuit dat de handhavers “verstandig zouden omgaan” met de avondklok, vooral omdat er de hele dag verwarring over bestond of de maatregel door zou gaan of niet. “Verder is het de bedoeling dat er weer gewoon gehandhaafd wordt.” 

De avondklok is volgens Rutte van belang omdat Nederland te maken heeft met de opkomende Britse virusvariant. “Daar zijn we zeer bezorgd over. Het is veel besmettelijker. Willen we op een gegeven moment weer zicht hebben op wat versoepelingen voor het onderwijs of voor de economie, dan is die avondklok in combinatie met één bezoek thuis de komende tijd van belang”, zei de premier.

Justitieminister Ferd Grapperhaus benadrukte ook dat de avondklok echt weer van kracht is vanaf 21 uur. Hij vroeg iedereen “respect te tonen voor onze handhavers, die al een zware taak hebben”.

Vanwege vele oproepen op sociale media om de straat op te gaan voor bijvoorbeeld een feestje had de Nederlandse politie de manschappen gisteravond opgeschaald. “We houden overal rekening mee. Van hopelijk een toch rustige avond tot spontane demonstraties”, klonk het bij Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB).

In Den Haag was het bij het Binnenhof na 20 uur echter vooral druk met politie. Bij de ingang stonden meer politiebusjes dan anders op dinsdagavond. Veel andere aanwezigen waren er niet. Op het regenachtige Museumplein in Amsterdam lieten ook steeds meer politiemensen zich zien in busjes, met de motor en op de fiets. Onder het Rijksmuseum leek omstreeks 20.30 uur een groepje jongens met harde muziek een feestje te willen bouwen, maar ze vertrokken toen de politie zich liet zien.

Op Twitter gaf politiebond ACP eerder op de avond al aan dat er veel wordt gevraagd van de politiemensen. “Wat de uitkomst ook zal zijn, deze situatie maakt dat veel politiemensen een hele lange dienst zullen hebben en veel extra politiemensen in dienst geroepen zijn.” Struijs verwacht dat de “discussies niet van de lucht zullen zijn”. “Handhaven is gebaat bij duidelijkheid. Wij voeren uit en zijn nu het eerste aanspreekpunt van mensen.”

De wrakingskamer had het verzoek tot wraking van het gerechtshof in Den Haag in de zaak rond het opheffen van de avondklok in Nederland eerder afgewezen. De zitting was daarom dinsdagavond kort na 19 uur hervat. De landsadvocaat had meerdere keren tot haast gemaand, omdat de overheid graag zag dat de rechter zou oordelen dat de avondklok vanaf 21 uur weer van kracht zou zijn. Even na 20 uur was de zitting ten einde en trok het hof zich terug voor beraad. Ongeveer een half uur later schortte het hof het vonnis op.

Infectioloog Jaap van Dissel lichtte tijdens het betoog van de advocaten van de Staat enkele grafieken toe, om de stelling kracht bij te zetten dat de avondklok nog altijd een noodzakelijke maatregel is bij de bestrijding van het virus.

Viruswaarheid heeft daar grote vraagtekens bij: volgens de organisatie is de avondklok een te grote inperking van de vrijheid van burgers.

De avondklok is ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een regering in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. Maar volgens de rechtbank was de avondklok geen noodsituatie, geen maatregel waarmee niet kan worden gewacht “zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak”.

De rechtbank twijfelt ook aan het nut van de avondklok. Daar zijn volgens de uitspraak “grote vraagtekens” bij te zetten. “Daarbij weegt zwaar dat de pandemie al bijna een jaar duurt en erkend is dat de druk op de zorg momenteel minder groot is dan eerder het geval is geweest.”

Volgens de voorzieningenrechter in Den Haag, de rechter die uitspraak doet in spoedeisende burgerlijke zaken, maakt de avondklok “een vergaande inbreuk op het recht op bewegingsvrijheid en de persoonlijke levenssfeer”. Bovendien beperkt de regel “onder meer het recht op vrijheid van vergadering en betoging”.

“De rechter heeft overwogen dat er sprake is van een pandemie, van een virus dat muteert, van grote druk op de zorg. Het is een tijd van grote zorg en moeilijke beslissingen. Maar juist ingrijpende maatregelen als de avondklok moeten op een goede wet gebaseerd zijn”, aldus de rechtbank in Den Haag nog.

Het is nog niet bekend wat de gevolgen van de uitspraak zijn voor de boetes die zijn opgelegd voor overtreding van de avondklok.

De politie-eenheden van Den Haag, Rotterdam en Amsterdam hebben Willem Engel vanochtend een felicitatiebericht gestuurd, nadat Viruswaarheid door de rechtbank in Den Haag in het gelijk werd gesteld over de avondklok. Dat bevestigt een woordvoerder van de politie Rotterdam.

De felicitatie zegt volgens de politie niks over hun standpunt betreffende de avondklok. “Het gaat om een neutrale felicitatie, waarbij we niet zeggen dat we het met hem eens zijn of blij voor hem zijn. We hebben een felicitatie overgebracht over het succes van zijn handelen, niet over wat hij bereikt heeft”, aldus een woordvoerder van politie Rotterdam.

“Vanuit de politie hebben wij goed contact met Engel en de sleutelfiguren van zijn organisatie, vanuit dat contact was het normaal om een felicitatie over te brengen”, vervolgt de woordvoerder. De politie-eenheden besloten gezamenlijk dat Engel zou worden gefeliciteerd. Vervolgens hebben zij apart in hun eenheden mensen aangewezen om deze felicitatie over te brengen. De Nationale Politie van Nederland liet intussen weten dat de felicitaties aan de omstreden actiegroep niet op zijn plaats zijn. “Er is nog steeds sprake van een gezondheidscrisis en wij blijven ons inzetten om verspreiding van het virus tegen te gaan”, aldus een woordvoerder van de Nationale Politie. De Nationale Politie onderschrijft wel dat het belangrijk is “om in contact te staan met zoveel mogelijk groepen in de samenleving.”

Eerder zei de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb géén contact met Engel, een stadsgenoot, te hebben. Hij noemde het bagatelliseren van de coronacrisis “hartstikke gevaarlijk”. “De waarheid is betrekkelijk, maar in dit geval is wetenschappelijke evidentie aan de orde. Dan is het onzinnig om met die ontkenners in gesprek te gaan.”

Supermarkten blijven zich voorlopig houden aan de avondklok, wat betekent dat winkels uiterlijk om 20.45 uur sluiten. Dat laat de Nederlandse supermarktkoepel CBL weten. Eerder op de dag gaf het CBL al aan een dringend advies van premier Mark Rutte hierover op te zullen volgen om de avondklok niet te gaan negeren.

Door de avondklok moeten bijvoorbeeld de meeste Albert Heijn-filialen eerder dicht dan normaal. De grootste supermarktketen van het land hanteert normaal ruime openingstijden voor veel vestigingen, vaak tot 22.00 uur ‘s avonds. De nachtelijke bevoorrading van winkels mocht ondanks de avondklok afgelopen weken wel gewoon doorgaan.

In België geldt al enige tijd een avondklok. In Wallonië en Brussel is die van kracht van 22 uur tot 6 uur, in Vlaanderen tussen 24 en 5 uur. 

Volgens het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) loopt bij ons op dit moment nog een “beperkt aantal procedures” tegen de avondklok. Het gaat daarbij onder andere over beroepsprocedures waarbij de avondklok in eerste aanleg al niet onwettig werd verklaard, klinkt het. Bovendien heeft de Raad van State “al uitdrukkelijk geoordeeld dat de coronamaatregelen een voldoende wettelijke basis hebben, ook in het kader van de avondklok”.