Na perikelen in Nederland staat de avondklok ook hier onder druk

Nederlanders mogen voorlopig nog steeds niet op straat komen na 21 uur. Nadat de kortgedingrechter op dinsdagochtend geoordeeld had dat de avondklok per direct opgeheven moest worden, schortte het gerechtshof in Den Haag die beslissing ’s avonds alweer op. De beroepsinstantie moet nu uitmaken of een avondklok nog proportioneel is en al dan niet een inbreuk is op het recht op bewegingsvrijheid van burgers. De kortgedingrechter had eerder geoordeeld van wel. 

Ook in België staat de avondklok ter discussie. Grondwetspecialisten zijn kritisch voor de manier waarop de regering de maatregel heeft ingevoerd midden oktober, zonder debat in het federaal parlement. In België wordt gewerkt met ministeriële besluiten, die steunen op de wet op de civiele veiligheid uit 2007, om het coronabeleid wettelijk te stutten. Maar deze wet is eigenlijk bedoeld om snel te kunnen ingrijpen bij rampen zoals grote ontploffingen of branden. 

Raad van State 

“De Belgische avondklok is al aangevochten bij de Raad van State, maar die stelt dat de wet op de civiele veiligheid voldoet”, reageert grondwetspecialist Stefan Sottiaux (KU Leuven). Al vindt hij dit zelf voor discussie vatbaar. “Een avondklok is een ongeziene maatregel, die een beperking legt op fundamentele rechten. Als je die invoert, beschik je best over een stevige basis.”

Hendrik Vuye (Université de Namur) beaamt: “De uitspraak van de Nederlandse kortgedingrechter heeft geen gevolgen voor België. Maar ze wijst wel hetzelfde probleem aan, een gebrekkige juridische basis. De wet op de civiele veiligheid is bedoeld om tijdelijke maatregelen te treffen. Hoe langer de avondklok duurt, hoe buitensporiger de maatregel wordt. Zeker zonder parlementair debat.”

Minister Annelies Verlinden (CD&V) werkt aan een ‘pandemiewet’, die een sterker wettelijk fundament moet leggen onder de coronamaatregelen. Sottiaux: “Waarom moet dit zo lang duren? In Nederland en andere landen is er al lang een pandemiewet.”

Overlegcomité

Ook politiek wordt de avondklok stilaan in vraag gesteld. Federaal N-VA-kopman Peter De Roover: “Een avondklok is te verregaand om te zeggen: laat ons dit maar voor alle zekerheid behouden. Er moet een duidelijke bewijslast zijn, zeker zonder debat in het parlement.” Concreet pleit N-VA ervoor om minstens na te denken over de afschaffing van de nationale avondklok. “Op het platteland is de context anders dan in de wijken van de grootsteden.”

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez benadrukt dat geen enkele coronamaatregel “langer dan nodig gehandhaafd moet blijven”. Hij kijkt uit naar het volgende Overlegcomité, op 26 februari. Daar staat een exitplan voor cultuur, horeca, jeugd en sport op de agenda. “Ik denk dat we dan ook over het verbod op niet-essentiële reizen en de avondklok moeten praten. Het kan niet de bedoeling zijn om de avondklok te behouden tot de zomer", zegt de liberaal.

Viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) maant aan tot voorzichtigheid. Het coronavirus heeft ons al vaker verrast. “Ik zou zeggen: never change a winning team. Want we zien wel dat we met de huidige korf aan maatregelen, met daarin de avondklok, de situatie onder controle houden.”