Covid-19-patiënten met milde of geen symptomen danken dat mogelijk aan neanderthalers

De neanderthalers waren mensachtigen die 60.000 jaar geleden naast de moderne mens leefden. Onderlinge ontmoetingen leidden toen tot occasionele seksuele contacten tussen hen, waardoor genetisch materiaal werd uitgewisseld. Vandaag is naar schatting 2 procent van het DNA van mensen van Europese of Aziatische afkomst terug te voeren tot de neanderthalers. De genetische variant waarvan sprake in de nieuwe studie - verschenen in het vakblad PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) - is in het voorbije millennium fors toegenomen in frequentie en komt nu voor bij ongeveer de helft van de mensen die buiten Afrika leven. De ontdekking zou kunnen helpen verklaren waarom zwarte patiënten zoveel meer kans hebben op een ernstig verloop van Covid-19. Zwarte mensen van zuiver Afrikaanse afkomst dragen geen DNA van neanderthalers.

Het gaat om genen op chromosoom 12 die coderen voor eiwitten die cellen helpen om genomen van binnendringende virussen te vernietigen, zoals coronavirussen, Hepatitis C en het West-Nijlvirus. De genen, die de kans op een ernstig ziekteverloop van Covid-19 met 22 procent verkleinen, blijken afkomstig te zijn van de neanderthalers, zo ontdekten de onderzoekers van het Okinawa Institute of Science and Technology Graduate University (OIST) in Japan en het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Biologie in Duitsland. De ontdekte variant werd vergeleken met DNA van skeletten van vier voorouders: een neanderthaler van ongeveer 50.000 jaar oud uit Kroatië, een neanderthaler van ongeveer 70.000 jaar oud uit Zuid-Siberië, een neanderthaler van ongeveer 120.000 jaar oud uit de beroemde Denisova-grot, en een andere menselijke ondersoort uit diezelfde grot in Zuid-Siberië van ongeveer 80.000 jaar oud. Bij de drie neanderthalers was er een match.

“Natuurlijk hebben andere factoren - zoals gevorderde leeftijd of onderliggende aandoeningen zoals diabetes - een aanzienlijke invloed op hoe ziek een besmet persoon kan worden”, zegt professor Svante Pääbo van OIST. “Maar genetische factoren spelen ook een belangrijke rol en sommige daarvan zijn door neanderthalers doorgegeven aan de huidige bevolking.”

Vorig jaar legden Svante Pääbo en zijn collega Hugo Zeberg in Nature al uit dat de grootste genetische risicofactor die tot dusver geïdentificeerd is en die het risico op het ontwikkelen van ernstige Covid-19-symptomen verdubbelt, óók een erfenis is van neanderthalers. Die genen bevinden zich op chromosoom 3. “Neanderthalers stierven ongeveer 40.000 jaar geleden uit. Het is verbazingwekkend dat hun immuunsysteem ons desondanks vandaag nog altijd op zowel positieve als negatieve wijze beïnvloedt”, besluit professor Pääbo.