Naima Charkaoui pleit voor open grenzen: ‘De eerste die slavernij wou afschaffen, werd ook weggelachen’

Naima Charkaoui (42), diensthoofd beleid bij 11.11.11., schreef haar boekje expliciet in eigen naam. De organisatie waarvoor ze werkt, is in het verleden al te vaak als opengrenzen-ngo weggezet. In het voorwoord distantieert de ngo zich expliciet van een pleidooi voor open grenzen. Charkaoui doorbreekt het taboe.

“Ngo’s worden onterecht geframed alsof ze iedereen hier direct en zonder voorwaarden willen binnenlaten”, zegt ze. “Dat is ook niet waar ik voor pleit. Ik zeg niet dat het in één klap en ongecontroleerd moet gebeuren.”

Op dit moment is het gevoel mainstream dat we migratie maar moeilijk controleren en dat de inburgering en integratie moeilijk loopt. En u wil evolueren naar open grenzen?

“Er is absoluut beter beleid nodig. Nieuwkomers moeten bijvoorbeeld veel te lang wachten voor ze kunnen werken. Voor de rest: men gebruikt metaforen als ‘stromen’ en maakt tekeningen met pijlen alsof het om de invasie van de Hunnen gaat. Als je het op wereldschaal bekijkt, dan is de migratie naar Europa relatief beperkt.”

Omdat we onze grenzen proberen dicht te houden, toch? Het Europees grensagentschap Frontex werft binnenkort 10.000 grensagenten aan.

“Denken we echt dat mensen dan niet meer gaan komen? Of gaan ze gewoon nog grotere risico’s nemen en dus een hogere prijs betalen? Je laat toch geen mannen, vrouwen en kinderen verdrinken om de volgende af te schrikken? 

“Gesloten grenzen hebben een hoge menselijke kost, maar ook een economische. Frontex kost 460 miljoen euro per jaar. KU Leuven-econoom Stijn Bruers berekende dat per arbeidsmigrant die van een arme naar een rijke regio gaat, het wereldinkomen stijgt met 30.000 euro per jaar. Open grenzen zijn dus niet het schrikbeeld dat men ervan maakt, maar het meest logische en wenselijke toekomstscenario.”

U schrijft dat migratie kan afnemen als we de grenzen openen. 

“Onderzoek toont aan dat zodra je grenzen afsluit, de mensen die er toch door geraken ook minder geneigd zijn om terug te gaan. De grenzen openen maakt circulaire migratie mogelijk.

“Kijk, de meeste mensen willen helemaal hun thuis niet verlaten. Niemand levert zich graag over aan criminele smokkelbendes om in een vrachtwagen te kruipen. Er is nog veel laaghangend fruit om ervoor te zorgen dat mensen willen blijven waar ze wonen.

“Je moet geen ‘linkiewinkie’ zijn om te pleiten voor rechtvaardiger handel en rechtvaardiger fiscaliteit, en die middelen te gebruiken voor een meer evenwichtige wereld. Natuurlijk zou het beter zijn dat mensen niet naar hier moeten komen voor sociale bescherming.”

Wij hebben toch weinig impact op de sociale bescherming in landen buiten de EU?

“Een aantal onrechtvaardigheden zijn internationaal. Kijk naar de grondstoffen die wij lokaal goedkoop laten ontginnen, om hier winsten te maken. Wij kunnen spotgoedkope kleren kopen omdat werknemers in Bangladesh amper loon krijgen.

“Je kunt onze rijkdom en ons comfort niet los zien van de problemen daar. Als de zomers hier warmer worden, kopen we met zijn allen een airco, terwijl mensen in het Zuiden écht de gevolgen van de klimaatopwarming dragen. Je hebt geen schuld aan alles, maar je kunt minstens de verantwoordelijkheid dragen voor wat je wel in de hand hebt.”

Door die mensen hier te laten delen in onze sociale welvaartsstaat?

“Nee, het belangrijkste is zorgen dat de wereld meer rechtvaardig is zodat mensen niet hoeven te migreren. Kijk naar jezelf: jij kunt wél overal naartoe reizen, maar toch migreer je niet, omdat je het goed hebt. Werk dan aan een gelijkere wereld, zodat de grenzen open kunnen voor iedereen, niet enkel voor de happy few.”

Is dat niet waarom open grenzen als naïef worden weggezet?

(lacht) “Het is ook bijzonder naïef om te denken dat er ooit een moment zal zijn zonder armoede, maar er is wel consensus dat dat het streefdoel is. De huidige aanpak van migratie is overigens ook behoorlijk naïef en onrealistisch. Hoeveel grenswachten ga je nog aanwerven? Hoeveel geld ga je nog aan autoritaire regimes geven om migranten tegen te houden? Je kunt dat hek niet hoog genoeg bouwen, omdat de druk te groot is. En de druk is te groot door te grote ongelijkheid en te veel oorlog en conflicten.”

Gaat onze sociale zekerheid niet kapot aan open grenzen? Daarom voeren bijvoorbeeld de Deense sociaaldemocraten zo’n streng migratiebeleid, toch? 

“Ik denk dat het gemakkelijker is om migratie als een bedreiging voor te stellen dan de belastingontduiking door bedrijven. Het is handig om ‘die bruine’ om de hoek te viseren, omdat we ons amper een voorstelling kunnen maken van de miljarden die een bedrijf parkeert in een belastingparadijs. Zijn het wel de migranten die de sociale zekerheid ondermijnen?

“De eerste die opperde om de slavernij af te schaffen, werd ook weggelachen. ‘Ben je gek? Wat gaan die slaven niet aanrichten eenmaal ze vrij zijn? Onze welvaart gaat eraan! De economie zal instorten en het wordt chaos.’

“Men heeft de slavernij niet plots afgeschaft, maar in stappen. Je moet wel zicht houden op het einddoel, want anders zit je bij voorbaat vast in het compromis. Met het compromis bedoel ik: ‘Goh, een aantal doden aan onze buitengrenzen is onvermijdelijk, want ja, we kunnen ze niet allemaal binnenlaten.’ Dan leg je je erbij neer dat er altijd bootjes zullen zinken.”

Het opengrenzenmanifest is uitgegeven door EPO