‘Ik denk dat we moeten vereenvoudigen. Het 2+2-model of de vier deelstaten worden daarbij wel eens genoemd. Ik stel vast dat daar aan twee kanten van de taalgrens bij sommigen enthousiasme voor is. Omdat het vereenvoudigend kan werken, omdat het duidelijkheid creëert (...) Misschien moeten we toch eens nadenken (...) over andere systemen.’

Op een gastcollege aan de UGent zette minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V), die ook bevoegd is voor Institutionele Hervormingen, de deur open voor een staatsstructuur met vier deelstaten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Oost-België.

‘Ongebaande wegen’

Daarmee is het voor Verlinden een optie om af te stappen van de drie gemeenschappen, die samen met de drie gewesten het fundament vormen van het Belgische federalisme en er kwamen er op vraag van de Vlamingen. De Vlaamse gemeenschap strekt zich via de Nederlandstaligen in Brussel ook uit over de hoofdstad.

‘We hebben in dit land acht parlementen, acht regeringen, 473 parlementsleden en 55 ministers’, zei Verlinden. ‘Het is duidelijk dat het niet eenvoudig is om met al die verschillende bevoegdheidsniveaus een koers aan te vatten waarop het schip kan navigeren. ‘De oplossingen zullen moeten komen van ongebaande wegen.’

Verlinden voegde wel toe dat Vlaanderen bevoegdheden als onderwijs, cultuur of medische hulp moet blijven uitoefenen in Brussel. In een persbericht achteraf voegde Verlinden toe dat ze pleit voor ‘een grondig debat’ waarbij een model met vier deelstaten ‘ook kan besproken worden’.

Vivaldi

Maar de evolutie richting vier gewesten gaat diametraal in tegen de confederale visie van de N-VA, die de twee dominante taalgemeenschappen als uitgangspunt neemt en zo Brussel niet wil ‘loslaten’. Ook CD&V verzette zich tot nu steeds tegen het opdoeken van de gemeenschappen.

CD&V stond daarmee alleen binnen de regering-De Croo, die de ambitie heeft een grote staatshervorming voor te bereiden richting 2024. Eind vorig jaar pleitte ook PS-voorzitter Paul Magnette voor een België met vier, in het verleden gingen MR-leden en SP.A’ers hem voor. Ecolo-minister Zakia Khattabi verwelkomde alvast de woorden van Verlinden. En in december schaarde ook Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert zich achter het idee. De N-VA verweet Open VLD toen de Vlaamse positie bij onderhandelingen over de volgende staatshervorming te bemoeilijken.

De uitspraak van Verlinden maakt de communautaire marsrichting van Vivaldi stilaan helderder. Verlinden liet tijdens haar toespraak in het midden of, naast het schuiven van bevoegdheden naar de deelstaten, ook herfederaliseringen op het programma kunnen staan. De regering wil nog dit jaar starten met het betrekken van burgers bij het opstellen van de communautaire plannen.