Daar is de fameuze pandemiewet: wat houdt ze in? En waarom is het "een goeie dag voor de democratie"?
Het kernkabinet heeft het ontwerp van de pandemiewet goedgekeurd. Met die wet wil de regering haar beslissingen tijdens de huidige coronapandemie een betere democratische en juridische basis geven. Dit moet u weten over die wet.
1. Een "pandemiewet", wat is dat?
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) sleutelt al enkele maanden aan een nieuwe wet die de huidige coronamaatregelen sterker juridisch en democratisch kan onderbouwen. Dat ontwerp is nu klaar en goedgekeurd binnen de kern. "Dit is een goede dag voor de democratie", zegt minister Verlinden in een reactie aan VRT NWS.
2. Wacht even, was er dan nog geen wettelijke basis voor de coronamaatregelen?
Toch wel, maar momenteel werkt de regering nog met zogenoemde "ministeriële besluiten", die steunen op de wet civiele veiligheid van 2007, om de coronamaatregelen wettelijk te verantwoorden. Alleen: die wet was eigenlijk opgesteld om snel en efficiënt te kunnen ingrijpen bij rampsituaties als grote ontploffingen of branden, maar is niet echt op maat geschreven van een pandemie.
De regering kreeg daarover de voorbije maanden geregeld kritiek, niet alleen van de oppositie, ook van juridische experten. Dat de overheid al bijna een jaar zeer verregaande (vrijheidsbeperkende) maatregelen kan nemen zonder dat het parlement daar ten gronde zijn zeg over kan doen, was het belangrijkste punt van kritiek.
De regering-De Croo schermde daarop steevast met de goedkeuring die ze kreeg van de Raad van State. Die stelt dat onder de bescherming van de civiele veiligheid "ook besmettingen met een levend virus kunnen worden begrepen". Toch werd de voorbije maanden ook duchtig gesleuteld aan een nieuwe wet, "waardoor we naast de reeds bestaande rechtsbasis ook een aanvullende basis hebben voor het beheren van de pandemie", aldus Verlinden.
3. Wat brengt die nieuwe pandemiewet dan bij?
Het is in elk geval niet zo dat de coronamaatregelen nu plots zoveel anders zullen zijn. Zelfs de (vrij controversiële) avondklok zal mogelijk zijn, beaamt Verlinden. Maar een wet die meer op maat geschreven is van de huidige toestand, zorgt wel voor meer democratische controle: het parlement en het Grondwettelijk Hof kunnen onder meer nagaan of de burgerrechten en de strijd tegen de pandemie binnen die nieuwe wet voldoende in evenwicht zijn.
Het parlement zal, zoals nu ook al het geval is, ook kunnen beslissen om bepaalde maatregelen te annuleren of te schrappen
Premier Alexander De Croo (Open VLD) liet een kleine twee weken geleden weten dat hij die pandemiewet ook verder wilde uitwerken met het parlement. Dat bevestigt minister Verlinden nu ook. "We gaan het ontwerp van wet al voorleggen aan het parlement nog vóór de adviezen van de Raad van State en de Gegevensbeschermingsautoriteit zijn ingewonnen, zodat alle suggesties en ideeën van parlementairen kunnen worden meegenomen om de wet zo goed en zo solide mogelijk te maken."
"De pandemiewet heeft tot doel om een grote parlementaire betrokkenheid te creëren, zowel bij de afkondiging van een pandemie als bij de de discussie over de maatregelen", zegt Verlinden in "De afspraak op vrijdag".
4. Wat staat er in dat voorontwerp van de pandemiewet?
In het wetsontwerp wordt in de eerste plaats een afspraak gemaakt over het afkondigen van zo'n epidemische noodsituatie: wanneer doet een pandemie zich voor? "Daarover moet een Koninklijk Besluit gemaakt worden dat ook moet worden bekrachtigd door het parlement", vertelt Verlinden.
Daarna zal de regering de nodige maatregelen kunnen nemen. En ook over die maatregelen zal op gezette tijden een debat kunnen worden gevoerd in het parlement. "Ook nu beantwoorden we al veel vragen. Maar we voorzien in het ontwerp dat er minstens maandelijks een bespreking zal kunnen zijn in het parlement. Het parlement zal, zoals nu ook al het geval is, ook kunnen beslissen om bepaalde maatregelen te annuleren of te schrappen."
In het ontwerp staat onder meer te lezen dat de maatregelen steeds "strikt noodzakelijk, in de tijd beperkt en in verhouding tot de beoogde doelstelling zijn, in het bijzonder de bescherming van de volksgezondheid en het recht op leven".
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal" en lees voort onder het videofragment:
5. Wanneer zal die pandemiewet een feit zijn?
Over de timing bestaat nog veel onduidelijkheid. Wat we wel weten, is dat het parlement nu aan zet is. "Wat mij betreft, kunnen de discussies daarover volgende week al starten in het parlement", zegt Verlinden.
De minister van Binnenlandse Zaken zou de pandemiewet graag nog tijdens deze coronapandemie gebruiken, al beseft ze dat dit misschien wishful thinking is. Vandaag heeft ze naar eigen zeggen de voorzet gegeven.
Bekijk hieronder het debat over de pandemiewet in "De afspraak op vrijdag":
