Daar is de Belgische ‘pandemiewet’: wat houdt ze in? En waarom hebben we dit nodig?

Gisteren raakte de regering er op het kernkabinet nog niet helemaal uit, maar vandaag is er een akkoord gekomen over de pandemiewet. De tekst is nu ook afgeklopt op een elektronische ministerraad. Volgende week wordt de tekst al verwacht in het parlement. Ook vertrekt de tekst nu naar de Raad van State, die er een advies over zal maken. 

De pandemiewet moet vooral tegemoetkomen aan de kritiek dat er voor de huidige maatregelen niet genoeg juridische basis is. Die maatregelen steunen namelijk onder meer op de wet op de civiele veiligheid uit 2007. Die wet is bedoeld voor tijdelijke ingrepen, zoals het ontruimen van een buurt na een ontploffing. Maar dus niet om langdurige maatregelen te nemen die verregaande beperkingen inhouden, zoals een avondklok.

De liberale MR zou donderdag nog dwars gelegen hebben over de tekst, maar vrijdag zijn de plooien glad gestreken. Er was eerst discussie of de pandemiewet nog voor de coronapandemie ingezet moest worden. Maar nu is het duidelijk van wel. De wet moet nu gezien worden als een bijkomende wettelijke basis, dus bovenop de wet op de civiele veiligheid.

Wat staat erin?

Eerder lichtte minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) al een tipje van de sluier op over de tekst. “In geval van een alarm moet worden uitgemaakt of men al dan niet in een crisisfase zit, een gezondheidscrisis of een pandemie”, zei ze in Le Soir. “Dat moet in een Koninklijk Besluit vastgelegd worden.”

De pandemiewet is van toepassing op een zogenaamde ‘epidemische noodsituatie’, die voor een maximale duur van drie maanden wordt afgekondigd door de regering.

Dit gebeurt op basis van objectieve wetenschappelijke gegevens, na advies van de minister van Volksgezondheid en na overleg in de ministerraad en met de deelstaten. Deze noodsituatie kan telkens voor maximaal drie maanden worden verlengd.

Het initiatief om de wet in werking te doen treden ligt zo bij de regering. Maar anders dan nu zou het parlement veel meer betrokken worden. Het parlement moet het Koninklijk Besluit namelijk bij wet bekrachtigen.

“De scope van deze wet is ook beperkt tot gezondheidssituaties”, zegt vicepremier Petra De Sutter (Groen). “De wet zal dus niet van toepassing zijn op gelijk welke crisis. Enkel als het gaat over een epidemische noodsituatie, kan de regering de wet activeren.”

De wet bevat ook een lijst met maatregelen, waar we het voorbije jaar al aan gewoon zijn geraakt, zoals beperkingen op het binnenkomen of verlaten van het Belgisch grondgebied, de sluiting van bepaalde inrichtingen, het samenscholingsverbod of de beperking op verplaatsingen.

“Die maatregelen zal de regering nog steeds via ministeriële besluiten kunnen nemen”, zegt De Sutter. “Maar het parlement zal in het vervolg de mogelijkheid hebben om deze ministeriële besluiten geheel of gedeeltelijk op te heffen.”