Amerikaans rapport wijst uit: “Saudische kroonprins gaf toelating voor operatie tegen Khashoggi” - 76 Saudi’s mogen VS niet meer binnen

“We baseren ons voor deze beoordeling op de controle die de kroonprins heeft over de besluitvorming in het koninkrijk en de directe betrokkenheid van een belangrijke adviseur en leden van de beveiligingseenheid van Mohammed bin Salman (MBS) bij de operatie”, staat in het rapport dat werd vrijgegeven door Avril Haines, de directeur van de nationale inlichtingendiensten.

De Amerikanen hebben het over 21 personen die hoogstwaarschijnlijk op een of andere manier betrokken waren bij de moord op Khashoggi, waaronder het 15-koppige commandoteam.

Khashoggi werd door MBS gezien als een “bedreiging voor het koninkrijk”, vermeldt het rapport. “De steun van de kroonprins voor het gebruik van gewelddadige maatregelen om dissidenten in het buitenland het zwijgen op te leggen”, wordt dan ook als een belangrijk argument voor de betrokkenheid van MBS gezien.

“Sinds 2017 heeft de kroonprins de absolute controle over de veiligheids- en inlichtingendienst van het koninkrijk, waardoor het hoogst onwaarschijnlijk is dat Saoedische functionarissen een dergelijke operatie zouden uitvoeren zonder de toestemming van de kroonprins”, zo staat er nog.

Lees ook: Reconstructie: wat gebeurde er sinds Jamal Khashoggi het consulaat in liep? (+)

Khashoggi had een huis in de Amerikaanse staat Virginia en schreef columns voor The Washington Post. Hij liet zich regelmatig kritisch uit over de Saudische monarchie. Hij werd op 2 oktober 2018 op het Saudische consulaat in Istanbul vermoord. Hij was er binnengegaan om documenten te halen voor het huwelijk met zijn Turkse verloofde Hatice Cengiz, die hem buiten stond op te wachten. Het stoffelijk overschot van Khashoggi werd nooit teruggevonden.

De Amerikaanse inlichtingendiensten stelden het rapport al kort na de veelbesproken moord op. Gewezen Amerikaans president Donald Trump koos er echter voor om de inhoud niet openbaar te maken. De kroonprins geldt als de machtigste man van de olierijke staat, en Saudi-Arabië is de belangrijkste Arabische bondgenoot van de Verenigde Staten. Onder president Trump waren de betrekkingen hartelijk maar schimmig. Zijn opvolger Biden liet eerder al weten de relatie met Saudi-Arabië te gaan herzien en “transparanter” te maken.

Kort na de publicatie van het rapport kondigden de VS aan dat 76 mensen uit Saudi-Arabië de toegang tot de VS ontzegd worden. Buitenlandminister Antony Blinken deelde vandaag mee dat de VS geen individuen tolereren die “activisten, dissidenten en journalisten in naam van buitenlandse overheden bedreigen of aanvallen.” De nieuwe ‘Khashoggi-ban’ legt visabeperkingen op “aan individuen die, in naam van een buitenlandse overheid, vermoedelijk rechtstreeks betrokken waren bij ernstige, extraterritoriale anti-dissidentenactiviteiten.” Er werd geen informatie gegeven over de identiteit of de functie van de 76 Saudische burgers die getroffen worden door de maatregel, maar het inreisverbod zal niet gelden voor kroonprins Mohammed bin Salman, meldt ANP.

De Amerikanen treffen ook financiële sancties tegen de voormalige plaatsvervangend chef van de geheime dienst Ahmed al-Asiri en de snelle interventiemacht RIF. Al-Asiri was volgens Financiën de leider van de missie die resulteerde in de moord op Khashoggi. Onder de daders waren verscheidene RIF-leden. De sancties houden onder meer in dat eventuele bezittingen van deze Saudiërs in de VS worden bevroren en dat Amerikanen geen zaken met hen mogen doen.

Agnes Callamard, de mensenrechtenexpert van de Verenigde Naties die onderzoek deed naar de moord op Jamal Khashoggi, roept de Verenigde Staten op het voortouw te nemen om in deze zaak voor optimale gerechtigheid te zorgen. Ze liet via Twitter weten dat de Amerikaanse regering ook maatregelen zou moeten nemen tegen Mohammed bin Salman en pleit voor actie “gericht op diens persoonlijke bezittingen maar ook op diens internationale verplichtingen”. Bovendien moet Riyad vertellen wat er met het lijk van Khashoggi is gebeurd en waar het is gebleven, beklemtoont ze.

De huidige Amerikaanse president Joe Biden belde gisteren nog met de Saudische koning Salman. Hij zou het belang van mensenrechten hebben benadrukt. Aangenomen wordt dat de publicatie van het rapport tijdens dat gesprek aan bod kwam, hoewel noch Washington noch Riyad het onderwerp in hun officiële verklaring vermeldden.

“De regering van het Koninkrijk Saudi-Arabië verwerpt de negatieve, valse en onaanvaardbare beoordeling in het rapport aan de leiding van het Koninkrijk, en merkt op dat het rapport onjuiste informatie en conclusies bevat”, reageert het ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring.

“Het ministerie herhaalt wat eerder was aangekondigd door de bevoegde autoriteiten in het Koninkrijk, dat dit een weerzinwekkende misdaad was en een flagrante schending van de wetten en waarden van het Koninkrijk”, voegde het ministerie eraan toe. Buitenlandse Zaken in Ryiad herhaalt dat Khashoggi werd gedood “door een groep individuen die alle relevante voorschriften hebben overtreden van de agentschappen waarvan ze in loondienst waren.”

Saudi-Arabië nam alle mogelijke juridische maatregelen om ervoor te zorgen dat ze adequaat werden onderzocht, aldus de verklaring van Buitenlandse Zaken. 

Ondanks de zware beschuldigingen wil de Amerikaanse regering de betrekkingen met Saoedi-Arabië “herijken”, maar stuurt men niet aan op een “breuk”. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken vrijdag aan de pers gezegd, in een poging om het uitblijven van sancties tegen de Saoedische kroonprins te rechtvaardigen.

“Het rapport spreekt voor zich”, sprak Blinken, “en de relatie met Saoedi-Arabië is belangrijk, we hebben belangrijke wederzijdse belangen”. “Maar we willen ons ervan verzekeren dat die relatie beter aansluit bij onze belangen en onze waarden”, vervolgde de minister. De maatregelen die nu door de VS worden genomen moeten er volgens Blinken voor zorgen dat het niet tot een breuk komt, maar dat de betrekkingen “opnieuw gekalibreerd” worden.

Hatice Cengiz, de verloofde van Khashoggi, laat via Twitter verstaan dat ze tevreden is met de publicatie van het rapport met de boodschap “#justiceforjamal”.