imago images/photothek

Zwangere vrouwen mogen prioritair gevaccineerd worden: "Zelf melden aan huisarts"

De Hoge Gezondheidsraad (HGR) adviseert nu toch om zwangere vrouwen voorrang te geven bij vaccinatie tegen COVID-19. En ook de Taskforce Vaccinatie volgt die beslissing en zet het licht op groen. De huidige vaccins kunnen veilig toegediend worden aan zwangere vrouwen, zegt de HGR, het wetenschappelijk adviesorgaan van de overheid. Zo waarschuwt het voor een grotere kans op ernstige infecties bij een coronabesmetting en op een hoger risico op premature bevalling. 

De HGR herziet hiermee zijn eerdere advies van februari van dit jaar. Toen zei de raad nog geen systematische vaccinatie aan te raden van zwangere vrouwen, gelet op "het gebrek aan specifieke gegevens en naar aanleiding van de meest recente aanbevelingen van zowel het EMA als het JCVI (Joint Committee on Vaccination and Immunisation - UK)". Op individuele basis kon vaccinatie van zwangere vrouwen wel overwogen worden, bijvoorbeeld bij gezondheidswerkers met een hoog blootstellingsrisico en vrouwen met onderliggende aandoeningen die daardoor tot een risicogroep voor een ernstige COVID-19 behoren. 

Nu adviseert de HGR dus wel om zwangere vrouwen prioritair te vaccineren tegen COVID-19, aangezien er bij een coronabesmetting een hogere kans is op ernstige besmettingen en op een premature bevalling, met alle risico's van dien voor de baby. 

Bovendien bevestigt de Raad dat de huidige vaccins veilig kunnen toegediend worden aan zwangere vrouwen. Ook vrouwen die borstvoeding geven, mogen gevaccineerd worden en de HGR heeft ook geen bezwaar tegen de vaccinatie van vrouwen die zwanger willen worden, zeker als ze bijvoorbeeld als gezondheidswerker blootgesteld zijn aan hogere besmettingsrisico’s of als ze onderliggende aandoeningen hebben.

De HGR voegt eraan toe dat "de huidige beschikbare COVID-19 mRNA-vaccins veilig kunnen gegeven worden aan zwangere vrouwen". Op dit moment zijn dat in ons land de vaccins van farmaceuten Pfizer-BioNTech en Moderna. De vaccins van farmabedrijven AstraZeneca en Johnson & Johnson zijn geen mRNA-vaccins.

Taskforce Vaccinatie volgt advies

De Taskforce Vaccinatie in ons land volgt dat advies nu ook en zet het licht op groen voor de prioritaire vaccinatie van zwangere vrouwen. Het gaat om zo'n 60.000 vrouwen, volgens Jan De Maeseneer (Taskforce vaccinatie). Opgelet, de vrouwen moeten het wel zelf melden aan hun huisarts als ze dat willen. Vervolgens worden ze zo snel mogelijk uitgenodigd. "Dat gebeurt dus niet volgens leeftijd. Zwangere vrouwen mogen ook meteen vooraan aanschuiven", aldus De Maeseneer tijdens "De ochtend" op Radio 1.

En die prioritaire vaccinatie kan zo snel mogelijk van start gaan, aldus De Maeseneer. "Ik denk dat het goed is dat zwangere vrouwen zich zo snel mogelijk informeren, zodat we in de loop van volgende week contact kunnen opnemen met de huisartsen voor de databank. Eind volgende week of begin de week daarna kan de uitnodiging dan verstuurd worden, zodat ze zich binnen zo'n 10 dagen kunnen laten vaccineren."

Eerder had de taskforce zwangere vrouwen al aangeraden zich te laten vaccineren. Tijdens het wekelijkse informatiemoment van de taskforce eind februari waren twee gynaecologen daar heel duidelijk over. Vaccinatie tegen COVID-19 biedt veel voordelen voor zwangere vrouwen en hun baby's en houdt geen bekende risico's in, zo zeiden ze. Vaccineren is ook volkomen veilig bij borstvoeding en voor vrouwen die zwanger willen worden en dus was hun conclusie: "Laat je vaccineren, bescherm jezelf en je ongeboren kind".

Bekijk de Journaalreportage van 28 februari 2021 en lees verder:

Videospeler inladen...

Het coronavirus en zwangerschap

Er is heel veel wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp en Dehaene heeft er de meest recente studie uitgekozen. Daarbij is men gaan kijken naar zwangerschap en neonatale - in verband met het pasgeboren kind - uitkomsten in twee grote registers, een uit het VK waaraan ook andere Europese landen deelnemen, en een uit de VS. 

In totaal bevatten die twee registers gegevens over 4.005 zwangere vrouwen met een vermoeden van of een bevestigde corona-infectie en daaruit blijkt duidelijk dat COVID-19 een beduidend risico inhoudt voor zwangere vrouwen en hun baby's. Zo stelde men vast:

  • 60 procent meer vroeggeboortes, met name tussen 32 en 37 weken. Gemiddeld vindt de bevalling plaats op de postmenstruele leeftijd - de leeftijd van een (ongeboren) kind gemeten vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie - van 40 weken en een zwangerschap tussen 37 en 42 weken wordt als normaal gezien. Bij de zwangere vrouwen met COVID-19 waren er echter 12 procent vroeggeboortes, weliswaar later in de zwangerschap, terwijl dat normaal een stuk lager ligt. 
  • Een hogere maternale sterfte. Meer vrouwen met COVID-19 overleefden de zwangerschap of bevalling niet.
  • Er was geen verschil in geboortegewicht. Bij het uitbreken van de epidemie dachten we dat we de groei van de kinderen beter zouden moeten opvolgen, zo zei Dehaene, maar dat blijkt niet echt nodig. 
  • Er was geen verschil in doodgeboorte of geboorte van de pasgeborenen.

De auteurs besloten hun studie dan ook met te zeggen dat vaccinatie tegen het SARS-CoV-2-virus aanbevolen moet worden aan alle zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden, samen met een verhoogde naleving van de afstandsregels. 

Risico's van COVID-19 voor zwangere vrouwen

Bovendien lopen zwangere vrouwen die COVID-19 krijgen ook een hoger risico op een ernstige vorm van de ziekte. Ze lopen meer risico op:

  • Opname op intensieve zorg.
  • Nood aan invasieve beademing. Dat is beademing waarbij een beademingsbuis die verbonden is met een beademingsmachine via de keel in de luchtpijp wordt ingebracht. Vaak wordt de patiënt daarbij in slaap gehouden. 
  • Extracorporele beademing. Dat is beademing waarbij een uitwendige pomp veneus - aderlijk - bloed van de patiënt afvoert naar een zogenoemde membraanoxygenator - een kunstlong -, waarin het bloed van zuurstof wordt voorzien en de koolstofdioxide eruit wordt gehaald. Daarna  wordt het bloed weer in de bloedsomloop van de patiënt gebracht. 
  • Een keizersnede. Die vinden duidelijk meer plaats omdat men de baby geboren laat worden via een keizersnede om de moeder te helpen. 
AP2009

Vaccinatie tegen corona bij zwangerschap

COVID-19 houdt duidelijk hogere risico's in voor zwangere vrouwen, vaccinatie kan dat voorkomen. 

  • Er is geen reden om aan te nemen dat het vaccin niet zou werken bij zwangere vrouwen. Mogelijk werkt het iets minder, zei dokter Dehaene, dat weten we nog niet, maar het zal zeker meer dan de 50 procent werken die de Wereldgezondheidsorganisatie WHO vooropgesteld heeft.
  • Er is geen reden om aan te nemen dat het vaccin onveilig zou zijn voor zwangere vrouwen. Er zijn dierstudies die dat aantonen en op basis van hoe het vaccin werkt, het gaat niet om levende of levend verzwakte vaccins, kunnen we indirect afleiden dat het vaccin veilig is bij de zwangerschap. Ondertussen stromen de gegevens binnen van zwangere vrouwen die gevaccineerd zijn tegen corona en ook daar zijn er geen alarmerende bevindingen. 
  • We hebben een ruime ervaring met vaccinaties in de zwangerschap. Aan elke zwangere vrouw wordt aangeraden zich te laten vaccineren tegen kinkhoest en in het griepseizoen krijgen zwangere vrouwen ook de raad zich te laten vaccineren tegen influenza. 
  • Elk vaccin resulteert in het maken van antilichamen. Elk vaccin in het algemeen en ook elk vaccin tegen corona zorgt voor het aanmaken van antilichamen tegen het virus en het opbouwen van een lange termijn cellulaire immuniteit. 

Risico's van vaccinatie bij zwangere vrouwen?

Er zijn geen bekende risico's, zei Dehaene, wat natuurlijk wel kan, is dat men reageert op het vaccin. Het gaat dan om:

  • Onwel voelen en koorts. 
  • Dat is zelflimiterend en van korte duur. 
  • Rust en paracetamol. Rusten en paracetamol nemen, wat perfect kan tijdens de zwangerschap, brengen verlichting voor wie zich niet lekker voelt en eventueel koorts heeft. 
  • Kans op contracties is klein. Volgens dokter Dehaene zouden er als reactie op de vaccinatie wat contracties kunnen optreden, maar die zullen zeker niet leiden tot een vroeggeboorte. 

Voordelen van vaccinatie voor zwangere vrouwen?

Vaccinatie tegen corona biedt heel veel voordelen voor zwangere vrouwen: 

  • Voorkomen van ernstige vorm van COVID-19.
  • Voorkomen van vroeggeboorte.
  • Voorkomen van maternale en perinatale mortaliteit.
  • Transmissie van antilichamen in de zwangerschap en bij borstvoeding. Een zwangere vrouw die gevaccineerd is, maakt antilichamen aan en die gaan door de placenta naar de baby. Daardoor is de baby, wanneer die geboren wordt, ook een beetje gevaccineerd en beschermd tegen corona, zei Dehaene. Ook via de borstvoeding geven gevaccineerde vrouwen nog antilichamen door. 
  • Bescherming van de baby. Door vaccinatie beschermt een zwangere vrouw haar baby rechtstreeks, door deze niet te vroeg geboren te laten worden, en ook onrechtstreeks, door de baby al een zekere immuniteit mee te geven. 

Vaccinoloog Pierre Van Damme voegde er nog aan toe dat de aanbeveling voor zwangere vrouwen om zich te laten vaccineren, volledig in lijn ligt met de aanbevelingen van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) in de VS. Ze stemt ook overeen met wat aanbevolen wordt in de reisgeneeskunde, zo zei hij. Als een zwangere vrouw een risico zou lopen om tijdens een reis een infectie op te lopen waartegen een niet-levend vaccin bestaat, raden reisklinieken, gynaecologen en huisartsen de vrouw ook aan om zich met dat vaccin te laten inenten. 

Borstvoeding en vaccinatie

Een vraag die vaak gesteld wordt, is of een vrouw gevaccineerd mag worden als ze borstvoeding geeft. Dat mag absoluut, zei Dehaene, en bovendien geeft een gevaccineerde vrouw, zoals reeds gezegd, ook nog antilichamen mee aan de baby.

  • Vaccinatie is dus veilig voor wie borstvoeding geeft. 
  • De antilichamen worden ook doorgegeven via de moedermelk.
Voorstelling van spermatozoïden die naar een onbevruchte eicel zwemmen.

Zwangerschapswens en vaccinatie

Een bewering die blijft opduiken, is dat het vaccin tegen corona een risico inhoudt op een verminderde vruchtbaarheid en zelfs dat in de bijsluiter van coronavaccins zou staan dat het effect op de vruchtbaarheid onbekend is. Dat is niet waar, in de bijsluiter staat dat bij dierproeven geen directe of indirecte effecten gevonden zijn van het vaccin op de vruchtbaarheid, en er zijn absoluut geen aanwijzingen dat het vaccin de vruchtbaarheid zou verminderen. Het is zelfs niet duidelijk via welk biologisch mechanische dat het geval zou kunnen zijn. 

  • Er is dus geen risico op verminderde vruchtbaarheid.
  • Het is niet nodig om de vaccinatie uit te stellen, zei dokter Dehaene, het is integendeel beter en veiliger om al gevaccineerd te zijn voor je zwanger wordt, dan moet je je er geen zorgen meer over maken. 
  • Omgekeerd is het ook niet nodig om twee maanden te wachten na de tweede vaccinatie met zwanger worden. Dat had de Hoge Gezondheidsraad eerder aangeraden, maar dat advies is intussen ingetrokken. "Het ging om een tijdelijk advies terwijl we wachtten op verder onderzoek, maar dat is er ondertussen", zo verduidelijkte vaccinoloog Van Damme. "Het is niet nodig om de zwangerschapswens uit te stellen."

"Bescherm jezelf en je ongeboren kind"

De conclusie is voor de gynaecologen en de taskforce dan ook duidelijk: zwangerschap is wel degelijk een risicofactor voor een ernstig verloop van COVID-19. Aanvankelijk hadden we die gegevens niet, zei Dehaene, en dachten we dat het allemaal wel meeviel. Nu we meer data hebben, is het echter toch wel duidelijk dat zwangere vrouwen een hoger risico lopen op een ernstig verloop van de ziekte. 

Zwangerschap is dus eigenlijk net een reden om zich te laten vaccineren voor iedereen. 

Het is veilig bij borstvoeding en bij een zwangerschapswens en dus besloot dokter Dehaene met een oproep: "Bescherm jezelf en je ongeboren kind". 

Meest gelezen