Hebben we écht acht uur slaap nodig?
Je hoort altijd dat een mens acht uur slaap per nacht nodig heeft. Maar is dat wel waar? Volgens slaaponderzoeker Merijn van de Laar zouden we het meer moeten hebben over hoe díép we slapen.
Het overkomt iedereen wel eens: een slechte nachtrust. Je gaat netjes op tijd naar bed voor die belangrijke vergadering of dat examen morgen, maar eenmaal in bed lijkt slapen een onmogelijke opgave. En het helpt ook niet dat met elk uur dat je op je wekker ziet verdwijnen je onrust toeneemt en het nog minder waarschijnlijk wordt dat je in slaap valt.
Volgens Merijn van de Laar (Maastricht University) helpt de focus op acht uur slaap hier niet bij. “Je denkt: alles minder dan acht uur is slecht, want dat hoor je overal”, vertelt hij. “Maar het blijkt dat in theorie de meeste mensen aan vierenhalf tot vijf uur slaap genoeg hebben.” Van de Laar geeft toe dat dat weinig lijkt, maar voegt eraan toe: “Er zit ook wel een addertje onder het gras: het gaat om vijf uur goede, diepe slaap.”
Het is belangrijk om te begrijpen dat niet elk uur dat je slaapt hetzelfde is. “Veel mensen denken dat ze zichzelf uitzetten als ze gaan slapen, en dan weer aanzetten als ze wakker worden. Maar als we kijken naar wat er tijdens je slaap echt gebeurt, zien we dat deze uit verschillende fases bestaat.”
Niet handig
Van de Laar legt uit dat die diepe slaap die je nodig hebt zich niet in één blok voltrekt, maar afgewisseld wordt met stukjes lichtere slaap. Bovendien: de diepe slaap is ook niet gelijk verspreid over een nacht van acht uur. “Op slaapgrafieken zien we dat mensen in de eerste vierenhalf tot vijf uur van de nacht hun diepste slaap hebben. Dat is dus ook de slaap die je het hardst nodig hebt en die de meest verkwikkende werking heeft.”
Dat je acht uur in bed hebt gelegen, betekent dus ook niet altijd dat je genoeg diepe slaap hebt gepakt. Van de Laar: “Als je spannende of stressvolle dingen doet, bouwt zich gedurende de dag spanning op en dat houdt je ook ’s avonds alert en wakker. Je lichaam ervaart spanning of stress als een gevaarlijke situatie, en in die situaties is het evolutionair gezien niet handig om diep in slaap te vallen. Stel dat je in een omgeving met wilde dieren of vijandige stammen slaapt, dan wil je snel weer wakker kunnen worden als het nodig is. Het is dan handiger om tussendoor af en toe wat lichter te slapen, omdat je dan nog alert bent voor bedreigingen. Dat zien we nog steeds terug: als je een stressvolle dag hebt, slaap je lichter.”
We weten dat cafeïne en veel naar een beeldscherm kijken niet handig zijn voor het slapengaan. Wat volgens Van de Laar wel helpt, is voldoende bewegen. “Maar probeer ook die fixatie op zo lang mogelijk in bed liggen los te laten”, benadrukt hij. “Dat levert alleen maar weer stress op. Bij slecht slapen kan korter in bed liggen dan juist goed werken. En het gaat uiteindelijk dus niet om de tijd die je slaapt, maar om de kwaliteit van je slaap.”