Direct naar artikelinhoud
OnderzoekPolitiegeweld

Parket onderzoekt politiegeweld in Antwerpen. Jongeren getuigen: ‘Ja, op dat moment dacht ik dat hij dood was’

Parket onderzoekt politiegeweld in Antwerpen. Jongeren getuigen: ‘Ja, op dat moment dacht ik dat hij dood was’
Beeld Klaas De Scheirder

Het Antwerps parket onderzoekt vermeend politiegeweld tijdens een avondlijke interventie op de Antwerpse Dageraadplaats op 14 december 2020. Op beelden is te zien hoe een zwarte jongen van 16 een vuistslag krijgt van een agent en knock-out gaat. Daarna moest de jongen de nacht doorbrengen in een politiecel, net als zijn beste vriend.

Beelden van de politie-interventie op de Dageraadplaats zijn vanavond te zien in een documentaire van Pano over politiegeweld. De Morgen kon ze al eerder bekijken (zie hieronder). Zowel vrienden als ouders van de vrienden van de betrokken jongeren zijn erg verontwaardigd over wat op die beelden te zien is. “Je bent er eerst echt even niet goed van”, zegt John Maes, die als advocaat optreedt voor de betrokken jongeren Kagiso (16) en Adam (16).

Ze zijn allebei zestien en zitten in het vierde middelbaar. Ze zijn elkaars knuffelcontact en noemen elkaar “mijn beste vriend”. Adam is blond en heeft blauwe ogen, Kagiso werd op jonge leeftijd geadopteerd in Zuid-Afrika.

George Floyd

Groepjes tieners kwamen op die avond afgelopen december op het plein bij elkaar. De examens zaten erop.

“Kagiso zat met een vriend van zijn klas op de terrasstoelen van een café”, zegt een van de jongens die het zag gebeuren en het incident filmde. “Daar stonden allemaal stoelen. De agenten kwamen roepend het plein op en stapten op Kagiso af, ze begonnen hem te duwen.”

De Dageraadplaats in Antwerpen (archiefbeeld).Beeld Tine Schoemaker

Adam vond het niet kunnen dat Kagiso als enige te horen kreeg dat hij het plein moest verlaten. Hij sprak de agenten erop aan. Kagiso maakte intussen zijn fietsslot los, maar voor hij kon vertrekken lag Adam op de grond met vier agenten bovenop zich. De jongen die het allemaal filmt, herhaalt de hele tijd: “Wat heeft hij gedaan? Hij heeft toch niks gedaan?”

Op de achtergrond is te zien hoe Kagiso, die komt kijken wat zijn vriend is overkomen, zonder duidelijke aanleiding een vuistslag in zijn gezicht krijgt van een politieman. De jongen gaat neer en verliest blijkbaar het bewustzijn. “Een van die agenten kwam op Adam af, gaf me eerst een harde duw op mijn borstkast en ik viel achterover”, zegt Kagiso later in een verklaring tegenover de dienst Intern Toezicht van de Antwerpse politie. “Ik kwam terug recht, ik wou zien hoe het met Adam was en ben dan hard in mijn gezicht geslagen door een agent.”

Een van de beeldfragmenten toont Kagiso buiten bewustzijn. Enkele meters verderop verliest ook de 17-jarige vriendin van Adam het bewustzijn door wat ze ziet gebeuren. Op een van de fragmenten is te zien hoe de bewusteloze Kagiso door een agent aan zijn handboeien wordt voortgetrokken.

“Ik heb een paar scheurtjes in mijn ligamenten”, zegt Kagiso. “Die verwondingen moet ik op dat moment opgelopen hebben. Terwijl hij me voortsleept, zag ik achteraf op het filmpje, laat hij me op een zeker moment vallen. Dan pakt hij me weer op. Ik had mijn mondmasker aan en dan gaat hij met zijn knie op mijn nek zitten. Wat toch raar is als je weet wat er gebeurd is met George Floyd in Amerika? Als er één ding is dat je niet moet doen, is het dat. Het is toch geen logische beweging, op iemands nek gaan zitten? Ik kon helemaal niks doen.”

Adam, vanavond in Pano: “Dan slepen ze jouw beste vriend voor jouw ogen weg, terwijl die knock-out is gegaan. Op dat moment ga je uit van het ergste. Ja, op dat moment dacht ik dat hij dood was.”

Roes uitslapen

De jongens zijn nog niet volgroeid. Hun lichaamsgewicht ligt iets boven de 50 kilo. Kagiso liep een maand na de gebeurtenissen nog steeds met een kruk. Adam had een gebroken of gekneusde rib, van één oog was het zicht nog wekenlang vertroebeld. “Ik neem druppels”, zegt Adam. “Het geneest wel, maar traag.”

Kagiso werd die nacht naar het ziekenhuis overgebracht. “Ik moest er op een stoel gaan zitten”, zegt hij. “Een agent en een agente bleven bij me. Mijn handboeien gingen even los toen de dokter kwam. Hij keek in mijn ogen en vroeg waar ik pijn had. Ja, in mijn gezicht, aan mijn neus. Mijn enkel voelde ik op dat moment nog niet echt. Dat kwam pas later.”

Volgens John Maes hoort iemand die het bewustzijn heeft verloren in observatie te blijven en om de drie uur wakker te worden gemaakt, om zeker te zijn dat het geen hersenbloeding is. “Ze hebben hem overgebracht naar het Sint-Vincentius-ziekenhuis”, zegt hij. “Hij is daar onderzocht door een spoedarts. Toen de ouders achteraf hun eigen huisarts inschakelden, bleek dat aan die spoedarts die nacht niet is verteld dat de jongen bewusteloos was geweest.”

De twee jongens werden die nacht overgebracht naar het politiekantoor aan de Noorderlaan, waar Adam in een jeugdcel werd opgesloten. Voor Kagiso was daar geen plek meer, hij werd tussen de volwassen arrestanten van de nacht opgesloten. Hun moeders waren intussen op speurtocht getrokken, ze vonden op het plein de fiets van Kagiso met open slot.

Pas rond twee uur ’s nachts kregen de moeders per telefoon van de politie te horen dat ze waren opgepakt. “Toen we ’s ochtends eindelijk mochten gaan, gaven ze me al mijn spullen”, verklaart Adam. “Toen ik mijn schoenen aantrok, zag ik dat er ook een papieren kotszakje met het logo van de Antwerpse politie in het bakje lag. Er zat ook kots in dat zakje. Die agent zei: ‘Jaja, dat is van jou.’ Ik zei van niet. Zij bleven zeggen van: ‘Dat zat in jouw zak.’ Hoe kom ik aan zo’n politiezakje? Met kots in? Zij zeiden: ‘Pak dat gewoon mee en geef dat aan uw mama.’ Ik moest en zou die zak meepakken. Ik heb het in de eerste vuilnisbak gegooid die ik vond.”

De Dageraadplaats in Antwerpen.Beeld Tim Dirven

Die ochtend berichtte een nieuwssite over een “schermutseling tussen jongeren en politie op Dageraadplaats in Antwerpen” de vorige avond. In een oorspronkelijk (en inmiddels aangepast) bericht stond dat twee jongeren werden opgepakt om “hun roes uit te slapen in de cel”.

Uit niets blijkt dat Kagiso en Adam die avond alcohol hebben gedronken. Er wordt in elk geval geen melding van gemaakt in de medische verslagen in het Sint-Vincentius-ziekenhuis. De jongens ontkennen alcohol te hebben gedronken. Ze werden pas om zes uur ’s ochtends vrijgelaten, allebei met ernstige verwondingen.

Het Antwerpse parket bevestigt dat er een onderzoek loopt. De dienst Intern Toezicht moet allereerst op basis van de camerabeelden de agenten zien te identificeren en ondervragen over wat hen tot deze tussenkomst bracht. Doorheen de avond was een tiental agenten betrokken. 

Chill

Bijna alle getuigenissen over vermeend politiegeweld die tot nu aan de oppervlakte kwamen, speelden zich af in achtergestelde wijken in Brussel. De moeder van Kagiso is juriste en bedrijfsleidster. Zij bracht Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) op de hoogte van de feiten. In een reactie op een beeldfragment mailde hij naar een van de ouders: “Ik laat deze zaak intern onderzoeken en garandeer u dat dit ernstig zal gebeuren. Indien nodig zal ik dit als tuchtoverste beoordelen.” Tegenover Pano wou De Wever niet reageren.

Het onderzoek loopt nog. Het parket kan geen details geven vanwege het lopende onderzoek.

“Van een van de agenten die me arresteerden kreeg ik te horen dat ik beter geen contact meer kon hebben met Kagiso”, getuigde Adam. “‘Met zo’n vriend’, zei hij, ‘gaat ge uzelf altijd in de problemen brengen.’ Maar wij kennen elkaar al van in de kleuterklas. We zijn beste vrienden. Er hoeft maar iets van blauwe lichtjes te zijn, een weerspiegeling van feestlichtjes in een raam of zo, en ik voel die angst weer. Kagiso is al vaak gefouilleerd, ik nog maar één keer en dat was omdat ik met hem op stap was. En hij, hij zegt niks. Hij blijft gewoon chill.”

Kagiso: “Ik blijf rustig omdat ik weet dat ze juist graag willen dat je boos wordt. Zij willen criminelen van ons maken.”