New Yorks gouverneur Andrew Cuomo: de val van de Prince of Darkness

Bij het schrijven van dit stuk stond de teller op drie, als u dit leest zijn het er mogelijk al meer: de vrouwen die Andrew Cuomo van seksueel grensoverschrijdend gedrag beschuldigen. Zo zou hij ongepaste opmerkingen gemaakt hebben tegen een jonge medewerkster en zichzelf bij een andere vrouw hebben opgedrongen. En in The New York Times vertelde ene Anna Ruch deze week dat hij twee jaar geleden tijdens een trouwfeest zijn hand op haar blote rug legde, en vroeg of hij haar mocht kussen. 

“Ik begrijp dat ik me gedragen heb op een manier die mensen ongemakkelijk maakte, en daarvoor wil ik me verontschuldigen”, zo ging Cuomo woensdag door het stof. Toen hij een jonge adviseur meermaals vroeg naar haar seksleven, en of ze al seksuele relaties met oudere mannen had gehad, dan kon dat volgens hem “verkeerd uitgelegd” worden als “ongewenst geflirt”. Net als een ongewenste kus bij een andere vrouw.

Maar er is meer. Nu de Democratische gouverneur onder vuur ligt, borrelt stilaan ook elders kritiek op. Over zijn aanpak van de coronacrisis, bijvoorbeeld. 

Nochtans wierp de gouverneur zich tijdens de pandemie op als een betrouwbare en daadkrachtige gids in onzekere tijden. Terwijl toenmalig president Donald Trump raaskalde en zijn tegenstrever Joe Biden zich thuis opsloot, was de nuchtere doch menselijke Cuomo een baken van vertrouwen. Terwijl de New Yorkse ziekenhuizen de toevloed aan coronapatiënten nauwelijks konden slikken, hield hij zijn streekgenoten wekenlang met een dagelijkse persconferentie op de hoogte. Daarvoor werd hij zelfs met een Emmy Award beloond. 

De gouverneur gaf ook zichzelf een schouderklopje, en bracht in oktober een boek uit met de weinig bescheiden titel Amerika in crisis, Lessen in leiderschap uit de Covid-19-pandemie. De New Yorkers knuffelden hem net niet dood omdat hij de stad van de complete ondergang redde. Niet slecht voor een naar verluidt brute, arrogante en ambitieuze man die al jaren de bijnaam Prince of Darkness meetorst, en van wie medewerkers zeggen dat hij “geboren is voor social distancing”. 

Maar dat krediet lijkt hij inmiddels weer helemaal te zijn verloren. Niet alleen roepen steeds meer partijgenoten om zijn ontslag omwille van aantijgingen die nu opduiken, critici verwijten Cuomo nu ook dat hij in vergelijking met bijvoorbeeld Californië vorig jaar te lang wachtte om de staat op slot te gooien, en daardoor veel doden op zijn geweten heeft. Ook was de toestand in de (vooral openbare) ziekenhuizen lange tijd dramatisch en chaotisch.

Veel pijnlijker is dat de FBI en federale aanklagers onderzoeken of zijn kabinet met het aantal coronadoden in rusthuizen heeft gesjoemeld: dat cijfer zou twee keer zo hoog liggen als gerapporteerd. Te late registratie, beweert Cuomo zelf, maar medewerkers zeggen dat hij was bang dat Trump de slechte cijfers tegen hem zou gebruiken. Of hoe in Cuomo’s wereld alles politiek is, ook coronadoden. 

Als zoon van een politicus – zijn vader Mario was ook drie termijnen lang gouverneur in New York – verbaast het wellicht niet dat Cuomo een politiek beest is. Establishment ook, als adviseur van zijn vader, minister van Wonen en Stedelijke Ontwikkeling onder toenmalig president Bill Clinton en al aan zijn derde termijn als gouverneur toe. Hij trouwde en kreeg kinderen met Kerry Kennedy, de dochter van Robert Kennedy, al is het koppel inmiddels al lang weer gescheiden. ‘The King of New York’, zo kopte The New Yorker onlangs boven een portret van de man. 

Zijn balans oogt progressief: hij introduceerde het holebihuwelijk in New York en legaliseerde cannabis voor medicinaal gebruik. Na schietpartijen in scholen als Sandy Hook forceerde hij de strengste wapenwet van het land. Hij ijverde voor een brede ziekteverzerkering en stond mee aan de wieg van de United States Climate Alliance, een verbond van staten in de strijd tegen klimaatverandering. 

‘Not the homo’

Toch wordt hij gehaat door de linkerflank van zijn partij, die hij de afgelopen jaren door allerlei politieke manoeuvres en allianties met de Republikeinen monddood maakte. Cuomo heeft het altijd ontkend, maar er zijn ook zeer hardnekkige verhalen over zijn bijdrage aan een kiescampagne van zijn vader in 1977: hij zou toen ‘s nachts affiches geplakt hebben met daarop de slogan ‘Vote for Cuomo, Not the Homo.’

Na de dood van George Floyd was hij er vorig jaar als de kippen bij om zich aan de kant van de Black Lives Matter-manifestanten te scharen en politiehervormingen te eisen, maar algauw rees ook de vraag: wat heeft hij de afgelopen tien jaar zélf gedaan tegen racisme en politiegeweld? 

Michael Shnayerson, die zes jaar geleden het boek The Contender over Cuomo publiceerde, omschrijft hem zo: “Ik denk niet dat hij enige politieke ideologie aanhangt, behalve het verbrijzelen van zijn vijanden en het laten draaien van de overheidsradertjes.”

Zo wordt ook zijn aanpak van de coronacrisis tegen het licht gehouden. Toen het virus vorig jaar zijn staat bereikte, kon Cuomo het staatsparlement overtuigen om hem verregaande noodbevoegdheden te geven, waardoor hij op eigen houtje wetten kon invoeren of opschorten. In de hoogdagen van de crisis kwam de man die al eens tirannieke neigingen wordt aangewreven, daar nog mee weg, maar naarmate het jaar vorderde nam het gemor over het gebrek aan democratische controle toe. 

Cuomo zegt graag dat zijn corona-aanpak niets met politiek te maken heeft, maar voor waarnemers was het duidelijk dat de gouverneur in zijn bewijsdrang geen enkel falen kon toegeven. “Het is belangrijk dat we via deze crisis duidelijk maken dat de overheid essentieel is”, lichtte een nauwe medewerkster zijn motieven toe in The New Yorker. 

Tegelijk vormde de crisis de perfecte backdrop voor het zoveelste rondje armworstelen met zijn aartsvijand Bill de Blasio, de burgemeester van New York. De functies van de gouverneur en de burgemeester van New York zorgen al sinds jaar en dag voor territoriumconflicten, maar de twee kunnen elkaar ook op persoonlijk vlak niet luchten.

Zo werd er openlijk geruzied over scholen die al dan niet open konden: toen De Blasio aankondigde dat er voor het einde van het schooljaar geen versoepeling mogelijk was, verscheen Cuomo een paar uur later voor de tv-camera’s om te melden dat de burgemeester niet meer dan “een meninkje” had geventileerd. Moet dat nu echt, vroegen de New Yorkers zich af, terwijl buiten een pandemie raasde? 

The New Yorker omschrijft het zo: ‘Cuomo is op zijn best, én op zijn slechtst, als hij een vijand heeft.’ 

Tegelijk vraagt het magazine zich af: “Wat is het leven voor een homo politicus, en zeker voor de subspecie Cuomo, als er geen campagne gevoerd wordt?” Cuomo beweerde het afgelopen jaar graag dat net zijn gebrek aan ambitie hem de vrijheid gaf om zijn job te doen, maar geen kat die dat gelooft. Zijn derde termijn als gouverneur loopt eind volgend jaar af, en wie hem kent, weet dat hij niet liever zou willen dan zijn vader – een dominante, harde man – overtroeven door er een vierde termijn bij te doen. Er wordt ook al lang gefluisterd dat hij zich voor de presidentsverkiezingen van 2024 kandidaat wil stellen. 

Die ambities mag Cuomo stilaan weer opbergen. Zelfs ervaren politieke straatvechters overleven dezer dagen moeilijk beschuldigingen van jonge medewerksters die gepusht worden om met hem strippoker te spelen, of verhalen van een toxische werkcultuur. Zelfs president Biden steunt het onderzoek naar Cuomo’s vermeende wangedrag. 

De gouverneur heeft zich woensdag dan wel verontschuldigd, hij zei er meteen ook bij dat hij niet van plan is om zijn ontslag in te dienen, zeker niet midcrisis. Of die belofte standhoudt, valt nog