Met een lege brooddoos naar school: corona treft kinderen in armoede extra hard

April 2020. Een kind van acht vertrekt ’s ochtends met een lege brooddoos naar school. Een halfuur later komt het toch met een gevulde brooddoos aan. De inhoud: een paar beschimmelde boterhammen met kaas. Gevonden in een vuilnisbak onderweg.

Mei 2020. Een kind van zeven valt voor de derde keer flauw op school. Na mislukte pogingen om de ouders te bereiken, rijdt de schooldirecteur er zelf mee naar de huisdokter. Die stelt vast dat het kind zwaar ondervoed is. Pas later wordt duidelijk dat de grootouders al een jaar de zorg voor de zes kinderen van het gezin op zich nemen, maar zelf te arm en te oud zijn om aan hun noden te voldoen. De jongste is amper drie.

Het zijn maar enkele verhalen die het voorbije jaar opdoken bij Stichting Pelicano, een Belgische organisatie die kinderen in armoede helpt. In een jaar tijd kregen ze drie keer zoveel hulpvragen, zegt directeur Christiaan Hoorne. “Eind 2019 zaten we aan 150. Eind 2020 was dat gestegen naar 450.” Deze aanvragen kwamen meestal binnen via de scholen en de OCMW’s, nadat zij alarmerende signalen hadden opgevangen.

De coronacrisis hakt stevig in op het gezinsbudget. “Mensen met precaire contracten verliezen hun job. Intussen slepen ze een schuldenlast met zich mee die steeds zwaarder weegt”, zegt Hoorne. In de helft van de gevallen gaat het om een gezin met een alleenstaande ouder. Stichting Pelicano zamelt geld in via donors en opent een zichtrekening waarop de school of het OCMW een volmacht krijgen. Zo krijgen de kinderen minstens één warme maaltijd per dag, gepaste kledij en medische verzorging.

Meer voedselbedeling

Of er plotseling meer mensen in armoede leven, valt moeilijk te zeggen. De armoedecijfers in Vlaanderen lopen altijd twee jaar achter.

Wat wel duidelijk is: zij die het al moeilijk hadden, krijgen het zwaarder te verduren. Dat blijkt uit een brede rondvraag bij armoedeorganisaties. De extra druk vertaalt zich ook in een grotere hulpvraag bij zowat alle organisaties. Zo hebben de voedselbanken vorig jaar bijna 21.000 ton voedsel verdeeld, een kwart meer dan het jaar voordien. Het aantal mensen dat voor een leefloon, voedselhulp of schuldbemiddeling aanklopt bij het OCMW, is ook fors gestegen.

“Corona is de armoedekloof aan het verdiepen”, klinkt het bij de Vlaamse Jeugdraad. Die maakt zich vooral zorgen om de mentale impact bij kwetsbare jongeren. “Zij hebben meer angst, meer stress en meer verdriet.”

Een groot onderzoek van Uit De Marge vzw, het steunpunt voor jeugdwerk en -beleid met kwetsbare jongeren, spreekt boekdelen. Bijna 59 procent van de kinderen die in kwetsbare situaties opgroeien, geeft aan dat hun ouders het financieel moeilijker hebben dan voor corona. 42 procent zegt dat hun ouders moeite hebben om hun emoties onder controle te houden vanwege de onzekerheid over hun huisvesting en hun financiële situatie.

“De hulpvraag stijgt zo snel dat we er niet aan tegemoet kunnen komen”, zegt coördinator Ikrame Kastit. “Die vragen gaan heel breed. Van een gebrek aan laptops tot kinderen die er mentaal onderdoor gaan en niet de juiste hulp kunnen krijgen.”

Ergste komt nog

En het ergste moet nog komen, verwachten experts. Op dit moment houdt de crisissteun nog veel huishoudens recht. Maar wat als die straks wegvalt? Volgens Unicef, het kinderfonds van de Verenigde Naties, zal de kinderarmoede in België de komende vijf jaar toenemen.

Wouter Beke (CD&V), Vlaams minister van Armoedebestrijding, beseft dat de huidige crisismaatregelen, zoals een eenmalige toeslag van 120 euro per kind voor wie inkomensverlies lijdt, op de lange termijn niet zullen volstaan. “Veel hangt af van hoe de economie zich zal herstellen”, klinkt het. “Een sterk relancebeleid is noodzakelijk. Waar nodig, zullen we het Vlaamse actieplan tegen armoede ook bijsturen.”