VS-denktank beschuldigt China van "volkenmoord" tegen de Oeigoeren in Xinjiang

Begin dit jaar verklaarde de vorige Amerikaanse regering van president Donald Trump dat China een "volkenmoord" beging in Xinjiang. Sindsdien hebben ook het parlement van Nederland en dat van Canada in resoluties de genocide aan de kaak gesteld, al was dat tegen de wens van hun regering in Den Haag en Ottawa in. Enkele dagen geleden veegde de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi, de beschuldiging van genocide als "meer dan belachelijk" terzijde. 

Vandaag is een rapport voorgesteld van een vijftigtal experten die ook spreken van een volkenmoord. Het rapport is samengesteld door de Amerikaanse denktank Newlines Institute for Strategy and Policy in Washington en het Raoul Wallenberg Centre for Human Rights met zetel in de Canadese stad Montreal. 

In dat rapport verwijten de onderzoekers het communistische regime in Peking inbreuken op de Conventie tegen Genocide van de Verenigde Naties uit 1948. China heeft die conventie ondertekend, net als meer dan 150 andere staten. 

Volgens de onderzoekers heeft het Chinese regime alle vijf definities van volkenmoord uit de conventie geschonden: 

• het doden van leden van een groep
• het toebrengen van lichamelijke of mentale schade
• levensomstandigheden opdringen die de groep geheel of gedeeltelijk uitschakelen
• het beperken van geboortes binnen een bepaalde groep
• het gedwongen plaatsen van kinderen van een groep bij families van andere groepen

Het rapport baseert zich op verslagen of grote sterfte, doodstraffen of lange gevangenisstraffen voor leden van een bepaalde groep, systematische foltering en seksueel misbruik, indoctrinatie, gedwongen sterilisering, het massaal opsluiten van mensen en het gedwongen weghalen van kinderen uit hun familie om hen in staatsinstellingen onder controle van het regime onder te brengen.

Dat alles gebeurt op bevel van de hoogste instanties in China, met name president Xi Jinping, die enkele jaren geleden een zware onderdrukking aankondigde van wat hij "terrorisme in Xinjiang" noemde. 

Sindsdien oefent Peking via het leger en de veiligheids­diensten een erg grote druk uit op de inwoners van de westelijke regio Xinjiang die niet van etnisch Chinese afkomst zijn. Het gaat dan vooral om islamitische Oeigoeren, maar ook om kleinere minderheden zoals Kazachen en Kirgiezen. (Lees verder onder de video met een getuigenis over de onderdrukking in Xinjiang uit Terzake).

Peking geeft zelf toe dat meer dan een miljoen mensen in "heropvoedings­kampen" zitten, waar ze geïndoctrineerd worden. Concreet mogen ze daar niet weg, tenzij ze hun "verkeerde ideeën afgezworen hebben en trouw zijn aan het regime en de communistische partij". Critici spreken over dwangarbeid, seksueel misbruik en uitbuiting. (Lees verder onder de quote en een oudere video uit Terzake). 

Dat is echter niet hetzelfde als het massaal uitmoorden van een bevolkingsgroep zoals dat eerder het geval was tijdens de Holocaust of in Rwanda in 1994. Wat China echter wel lijkt te doen, is het uitvagen van de identiteit en de cultuur van de Oeigoeren en andere minderheden. Letterlijk soms, want moskeeën, begraafplaatsen en soms hele oude stadscentra zoals in Kashgar worden verwoest en heropgebouwd in moderne stijl. Er zijn berichten over kinderen die uit hun familie worden weggerukt en ondergebracht in staatsinternaten, waar zo de band met hun cultuur wordt doorgeknipt, of een hoog aantal sterilisaties bij Oeigoerse vrouwen. 

Overigens is dat niet enkel het geval in Xinjiang. Ook elders lijkt het regime de cultuur van minderheden te willen ondermijnen en een "sinisering" (het assimileren met de cultuur van de etnisch-Chinese meerderheid) te willen opdringen. Enkele maanden geleden betoogden ouders in de provincie Binnen-Mongolië tegen de afschaffing van onderwijs in de Mongoolse taal. Ook andere minderheden staan onder druk om zich meer als "Han-Chinees" te uiten. 

Dat is ook niet nieuw, want ook onder het keizerrijk stonden minderheids­culturen zwaar onder druk. In de 18e eeuw beval keizer Qianlong het uitmoorden van honderdduizenden Dzjoengar-Mongolen na een opstand in een regio ten noorden van Xinjiang. Dat was toen zeker wel een genocide.