Het huidige systeem van humanitaire visa opent de deur voor cliëntelisme

De Staatsveiligheid beslist om een nota op te stellen over de echtgenoot van een Kamerlid, gespecialiseerd in vreemdelingenzaken, met geruchten over mogelijke fraude met humanitaire visa. Feit. De Staatsveiligheid bezorgt die nota aan, onder meer, de minister van Justitie en aan de staatssecretaris voor Asiel & Migratie. Feit.

De staatssecretaris maakt bij het federale parket melding over de mogelijke fraude. Feit. Het federaal parket bekijkt of er voldoende materiaal is voor een onderzoek. Feit. In afwachting worden lopende visumaanvragen waarin de betrokkene genoemd wordt als contactpersoon opgeschort. Feit.

Een redactie die, na onafhankelijk en langer lopend onderzoek naar gelijkaardige geruchten, kennis krijgt van al die feiten, kan moeilijk anders dan daarover berichten. Het is exact wat De Morgen gedaan heeft in de zaak van Saeed Bashirtash, Iraans vluchteling, stem van de oppositie tegen het Iraanse regime en echtgenoot van N-VA-Kamerlid Darya Safai. Met hoor en wederhoor, ook met de directe betrokkenen zelf, met getuigenissen on en off the record die sommige beweringen bevestigen, andere ontkrachten. Zoals u van ons verwacht.

Volgens N-VA is, mede door die berichtgeving, een ‘karaktermoord’ gepleegd. Daar zijn we het niet mee eens. Dat interne Iraanse vetes een rol speelden in de geruchtenstroom, is mogelijk. Dat valt tot nader order niet te beoordelen en is in feite naast de kwestie. De legitimering van dit verhaal zit niet in de aanval van deze of gene tegen een ander. De relevantie zit in de vraag of het huidige systeem van humanitaire visa wel voldoet.

Er is tot nader order geen bewijs van schuld van meneer Bashirtash – het tegendeel is ook nooit geschreven. Wel is helder dat het bestaande stelsel van humanitaire visa de deur opent voor een beleid à la tête du client.

Vluchtelingen kunnen in sommige gevallen blijkbaar de gunst van het visum krijgen omdat ze de juiste netwerken en connecties hebben of omdat ze de juiste overtuiging delen. Dat is wrang voor wie geen kans krijgt en, objectief bekeken, die uitzonderlijke levenslijn meer nodig kan hebben.

Lange tijd behoorde cliëntelisme tot de Belgische politieke cultuur. Enkel wie over de juiste contacten of partijkaart beschikte, mocht hopen op een baantje bij de staat, op een sociale woning of op een andere overheidsgunst. Nog altijd zijn die praktijken niet overal en altijd verdwenen. In vreemdelingenzaken bestaat er blijkbaar een internationale variant van.

Met staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) zijn we het eens dat het principe van humanitair visum nobel en nodig blijft om snel en flexibel in te kunnen grijpen in internationale noodsituaties. Ideaal zal het nooit zijn. Altijd zullen er meer vragen dan plaatsjes zijn, altijd zullen er ontgoochelden achter moeten blijven. Reden te meer om het systeem te ontdoen van de geur van willekeur of favoritisme.