Regering is het eens geraakt: Vlaanderen wordt opgedeeld in 17 regio's

Vlaanderen telt vandaag niet minder dan 2.229 lokale samenwerkingsverbanden. Het is een lappendeken waar burgers, bedrijven, verenigingen en bestuurders hun weg niet meer in terug vinden. De bestuurlijke versnippering is zowel van onderuit als van bovenaf gegroeid. 

De Vlaamse regering wil nu komaf maken met die versnippering en klopte vandaag een kaart af met zeventien regio’s. “We versterken de lokale bestuurskracht en kiezen voor een drastische vereenvoudiging. Minder structuren en mandaten. Meer transparantie en efficiëntie”, klinkt het bij Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld). 

Somers wou Vlaanderen oorspronkelijk onderverdelen in een dertiental referentieregio’s om komaf te maken met het kluwen aan lokale samenwerkingen tussen afvalintercommunales, politiezones, hulpverleningszones, enzovoort.

Maar de voorbije weken borrelde er links en rechts kritiek op, onder meer bij een aantal provinciegouverneurs en burgemeesters. Ook binnen de Vlaamse regering waren er meningsverschillen over het politiek gevoelige dossier. Zo verzette coalitiepartner CD&V zich tegen de opdeling van West-Vlaanderen in drie regio’s. Ook de opdeling van Limburg lag erg moeilijk, en botste deze week nog op een njet van de sociale partners. 

Vrijdag werd dan toch beslist om West-Vlaanderen op te delen in vijf regio’s en Limburg in drie. Het totale aantal regio’s in Vlaanderen komt zo op zeventien. Voor Limburg konden de grenzen van de regio’s evenwel nog niet worden vastgelegd. Er zal nog verder worden overlegd met de burgemeesters en met de gouverneur, om tegen de paasvakantie tot drie regio’s te komen. 

Het is de bedoeling dat gemeenten niet langer zelf samenwerkingen opzetten over de grenzen van de regio’s heen. De regio’s zelf kunnen wel partnerschappen aangaan met elkaar. De gemeenten krijgen nu tien jaar de tijd om hun samenwerkingsverbanden af te stemmen op de nieuwe realiteit. 

“De Vlaamse overheid zal tegen 2025 haar structuren op deze kaart herorganiseren en aan de lokale besturen wordt gevraagd hetzelfde te doen tegen 2031", legt Somers uit. “Het burgemeestersoverleg zal ervoor zorgen dat honderden structuren zullen worden samengevoegd en afgeschaft. Deze vereenvoudiging vroeg moed, maar het zal leiden tot een beter beleid voor onze burgers en ondernemers.”

De regio’s zijn geen nieuwe bestuurslaag zoals de provincies. Er zullen geen aparte verkiezingen worden georganiseerd met aparte mandaten. Wel worden zoveel mogelijk bestaande samenwerkingsverbanden op deze kaart geënt. 

Somers: “Niet alle bestaande samenwerkingsverbanden passen op deze kaart. Denk aan het bekkenbeheer van onze rivieren. We gaan de rivieren niet verleggen om ze in de regiokaart te passen. Kleinschalige samenwerking tussen gemeenten en supraregionale samenwerking blijft in sommige gevallen mogelijk, want we gaan geen keizer Koster spelen vanuit Vlaanderen. Maar honderden structuren zullen wel degelijk worden samengevoegd en afgeschaft. Dit is de grootste interne Vlaamse staatshervorming ooit.”

“Een efficiëntere, slagkrachtigere overheid. Dat is één van de grote werven waarop u deze Vlaamse regering mag afrekenen”, voegt Vlaams minister-president Jan Jambon toe. “Zo willen we de paperasserij verminderen en de dienstverlening digitaler en moderner maken. Maar ook het plan regiovorming dat we vandaag afgeklopt hebben, past in deze operatie. Het komt erop neer dat we de spaghetti aan bovengemeentelijke structuren die de voorbije decennia is gegroeid, drastisch vereenvoudigen. Hiermee pakken we de bestuurlijke versnippering écht aan.”

“Dit was voor mijn partij geen makkelijk dossier, omdat in twee provincies de wens bij de burgemeesters bestond om de provincie niet op te delen”, zei viceminister-president Hilde Crevits (CD&V). 

“We zijn toch akkoord gegaan, omdat dit past in het efficiënter werken met minder structuren. Bovendien willen we ook pragmatisch zijn. Er zijn geen ijzeren gordijnen. Daar waar je voelt dat het logisch is om in andere verbanden te werken, zal dat ook mogelijk blijven.”

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten is tevreden met de regiovorming. “We zien zeker de voordelen”, zegt persverantwoordelijke Nathalie Debast. “De grote uitdagingen waar lokale besturen voor staan, zoals klimaat en mobiliteit, kunnen we nu op grotere schaal aangaan. Het is vooral de bedoeling om de dienstverlening aan de mensen te verbeteren.”

De oppositie loopt dan weer niet warm voor het afgeklopte plan. Groen vindt het principe van de regiovorming wel een goede keuze. Het is hoog tijd dat de warboel aan intercommunales met bijhorende mandaten en kosten worden aangepakt, klinkt het. “De doelstellingen blijven echter vaag en worden op de lange baan geschoven. Vlaanderen dreigt nu echt voor heel lange tijd een extra beleidsniveau te creëren. Voor ons moeten gelijktijdig de provincies worden herbekeken”, zegt parlementslid Jeremie Vaneeckhout.

“Opdelen in regio’s werkt beperkend voor wat nu al bestaat en goed werkt”, zegt zijn collega Johan Danen uit Limburg. Hij noemt onder meer Limburg.net, Salk en de vervoersregio.

Kurt De Loor van sp.a vindt het jammer dat over het dossier niet op een volwassen manier kon worden gediscussieerd zonder heilige huisjes. “Persoonlijke verhoudingen en relaties en lokale baronieën zijn belangrijker dan goed en behoorlijk bestuur”, concludeert hij. “In het voorstel van de Vlaamse regering wordt ook niks gedaan aan het gebrek aan democratische legitimiteit van de regio’s, iets waar toch heel veel commentaar op kwam vanuit de gemeenten.”

Vlaams Belang valt over het feit dat ook de provincies blijven bestaan. “Naast de vijf Vlaamse provinciebesturen wordt nog eens een bijkomend niveau gecreëerd zonder dat er onmiddellijk andere worden afgeschaft”, zegt fractieleider Chris Janssens. “Aan het heilige huisje van het overbodige provinciale niveau wordt andermaal niet geraakt. Nochtans is in het Vlaams Parlement een duidelijke parlementaire meerderheid gewonnen voor de afschaffing ervan.”