Omdat ik dit jaar 50 word, kreeg ik een cadeautje van de overheid: een afnameset voor een stoelgangtest. Ik werd uitgenodigd om zelfgemaakte uitwerpselen op een stuk papier te droppen. Daarna moest ik over de ontlasting schrapen met een staafje, dat staafje in een bijgeleverd flesje van plexiglas steken en alles opsturen naar een laboratorium. Allemaal gratis! Enkele dagen later volgde de uitslag: niet afwijkend, geen verder onderzoek nodig. Over twee jaar krijg ik een nieuwe test in de bus.

LEES OOK. Waarom Tom Waes zich laat testen op darmkanker: “Bij papa was het vijf voor twaalf”

Meer dan 850.000 Vlamingen (m/v) tussen 50 en 74 jaar ontvangen om de twee jaar zo’n stoelgangtest in het kader van het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker. Helaas stuurde in 2019 slechts 51,1 procent van die mensen een staaltje terug.

“Veel te weinig! In Nederland halen ze 70 procent, die richting moeten wij ook uit”, hamert dr. Luc Colemont. De Hasselaar is al jaren boegbeeld, stormram én spreekbuis van vzw Stop Darmkanker. “De stoelgangtest is een cadeau dat heel wat miserie kan besparen. Het kan levens redden, leed vermijden en kosten besparen, een win-win-win-situatie.” In de internationale darmkankermaand steekt Colemont een blauw lintje - het symbool van de campagne - én een tandje bij.

Want 1 op 20 Belgen krijgt met darmkanker te maken en het blijft een grote killer.

Luc Colemont: “Eigenlijk is dat onaanvaardbaar in een moderne welvaartsstaat. Elke dag krijgen 23 Belgen te horen dat ze darmkanker hebben. Elke dag is de ziekte verantwoordelijk voor tien begrafenissen. Die cijfers zijn berekend op normale voorgaande jaren. Door Covid moet ik de cijfers voor 2020 allicht bijsturen. De exacte resultaten krijgen we pas eind november, maar er zullen vorig jaar waarschijnlijk 20 procent minder darmkankers zijn vastgesteld. Dat betekent niet dat er vorig jaar minder kankers waren. Er zijn gewoon minder diagnoses gesteld door de coronacrisis, omdat mensen niet naar de dokter of ziekenhuis durfden. Reguliere zorg moest ook uitgesteld worden.”

U pleit voor een darmkankerdashboard?

“Voor corona kunnen ze elke dag zeggen: zoveel nieuwe gevallen, zoveel opnames, zoveel overlijdens… Die gegevens van darmkanker bestaan ook, ze zitten alleen in verschillende computers. En die moeten aan elkaar gelinkt worden. We hoeven de cijfers niet dagelijks te weten, maar als je het per maand of kwartaal kan bekijken, zouden we kunnen zeggen: wat is nu het effect van die tweede coronagolf?”

De ziekte is niet per se een doodvonnis?

“Neen. Hoe vroeger je erbij bent, hoe groter de kans op genezing. Het goede nieuws mag ook beklemtoond worden: in de Europese rangschikking van de overleving van darmkanker staat België op de eerste plaats. Zeventig procent van de patiënten overleeft. Dat is dankzij een combinatie van verschillende factoren. Het Bevolkingsonderzoek en de stoelgangtest spelen zeker mee bij de vroege opsporing - wat cruciaal is - maar we hebben ook zeer goeie chirurgen en oncologen. Er wordt prima in groep gewerkt, als één ploeg.”

De stoelgangtest krijg je vanaf je vijftigste. Is darmkanker een ziekte van 50-plussers?

“Vijftien procent van de patiënten is jonger dan vijftig. Wereldwijd stellen we vast dat de leeftijd van darmkankerpatiënten daalt. Daarom ben ik er persoonlijk voorstander van om het bevolkingsonderzoek al te starten op de leeftijd van 45 zoals de Amerikaanse Kankerstichting nu ook voorstelt. De Europese richtlijn schrijft het voor vanaf 50.”

LEES OOK. Kans op overleven na kankerdiagnose is laatste 50 jaar spectaculair gestegen

Is geweten waarom mensen die gratis hun stoelgang kunnen laten controleren zo’n levensreddende test toch niet doen?

“Er is onderzoek naar gedaan in Italië. Meest voorkomende reden: niemand had ooit gezegd dat het bestond en dat het zo belangrijk was. Mensen inlichten is dus superbelangrijk. De test op zich is poep-simpel. Ik weet, je moet een klein beetje handig zijn met dat opvang-papier op de wc-pot. Mensen zeggen me soms: ‘Dokter, ik heb gewoon Het Belang op de badkamervloer gelegd en zo alles opgevangen.’ Dan zeg ik altijd: ‘Goed bedacht, maar ik hoop dat u de krant wel eerst gelezen hebt.’” (lacht)

Eigenlijk zoekt die test naar bloed in de ontlasting?

“De test spoort menselijk bloed op dat je met het blote oog niet kan zien. Dat bloed kan onder andere afkomstig zijn van beginnende darmkanker of poliepen. Als die test afwijkend is, moet je je laten nakijken met een darmonderzoek of coloscopie en dan kunnen ze zien waar dat bloed van komt. Ongeveer tachtig procent van de mensen die een afwijkende test hebben, laten het ook verder nakijken. Twintig procent niet. Als je het uitrekent, kom je op een 300-tal darmkankers die gevonden hadden kunnen worden als mensen het onderzoek hadden laten doen. Mijn oproep naar de mensen is dus: Doe! De! Test!”

Noord-Limburgse gemeentes scoren blijkbaar goed qua insturen van stoelgangmonsters?

“Het is al jaren zo dat in onze top tien van Vlaamse gemeentes die procentueel gezien het best scoren altijd zes à zeven Limburgse gemeentes zitten. Ik geloof dat vooral inwoners van Kinrooi, Hamont-Achel, Bocholt, Lommel en Pelt het goed doen.”

Hoe komt dat?

“Dat weten we niet precies. Ik heb ooit in Noord-Limburg een lezing gegeven en volgens een man die me toen aansprak, deden de mensen er vooral mee omdat ze bang zijn van vervuiling door metallurgie. ‘Als we iets kunnen testen, dan doen we dat’, was zijn uitleg. Misschien iets te kort door de bocht, maar te begrijpen. Sommige gemeenten spelen er ook op in en organiseren zo’n lezingen. Het helpt, mijn gepreek in parochiezalen en culturele centra.” (lacht)

Praktiserend arts bent u niet meer?

“Ik heb wellicht meer invloed nu dan toen ik patiënten zag. Sinds 1 januari 2016 ben ik fulltime bezig met de vzw Stop Darmkanker. Het is dankzij de onvoorwaardelijke steun van Marc Coucke dat we dit kunnen doen, dat mag ook wel eens gezegd. Marc heeft me voorgesteld om hier voluit voor te gaan. Zonder hem was er geen Stop Darmkanker meer.”

Stel hier uw vragen over darmkanker aan specialist dokter Luc Colemont