Afschuw over optreden Britse politie bij wake voor vermoorde vrouw: ‘Arresteer liever je collega’s!’

De dreiging hangt in de lucht. Letterlijk. Het is zonsondergang wanneer vrouwen, en ook mannen, bijeenkomen bij het muziekpodium op Clapham Common. In stilte willen ze deze zaterdagavond de 33-jarige Sarah Everard herdenken, die tien dagen eerder nabij dit stadspark in het zuiden van Londen is ontvoerd en wier ontzielde lichaam werd teruggevonden op het platteland van Kent.

Mensen staan in stilte te luisteren naar het trage, ritmische geluid dat een zwarte drummer voortbrengt. Armen worden om ruggen heen geslagen, tranen weggepinkt. De enige dissonant is het ronkende geluid van een politiehelikopter.

De hoofdstedelijke politie heeft de wake verboden omdat ze in strijd zou zijn met de coronawetgeving. Hoewel Engeland het op een na laagste aantal besmettingen van Europa heeft en er bij demonstraties volgens regeringsadviseur Patrick Vallance weinig kans is op besmetting, werd deze bijeenkomst toch een gevaar geacht voor de volksgezondheid. De belofte van actiegroep Reclaim These Streets in de rechtbank om mondkapjes te dragen en afstand te houden hielp niet. Blijf thuis en steek in je voortuin een kaarsje aan, was het devies.

Het grote probleem: de vermoedelijke moordenaar is een agent, een zelfs die politici en diplomaten bewaakt. Eerder op de zaterdag werd de 48-jarige Wayne Couzens voorgeleid. Aan de hand van beelden van veiligheidscamera’s was duidelijk geworden dat deze vader van twee kinderen Everard, de dochter van een hoogleraar, van de straat zou hebben geplukt, waarschijnlijk gebruikmakend van zijn dienstpas.

Couzens zou zich onlangs ook twee keer hebben bezondigd aan potloodventen bij een McDonald’s. Dit strafbare feit bleek niet naar behoren te zijn onderzocht door zijn collega’s.

Yorkshire Ripper

Om de zoveel tijd wordt Engeland opgeschrikt door moorden. Namen als Milly Dowler en Libby Squire zijn in het maatschappelijke geheugen gegrift. Vorig jaar was er, bij diens overlijden, hernieuwde aandacht voor de Yorkshire Ripper, de vrouwenhatende seriemoordenaar door wie vrouwen in Noord-Engeland in de jaren zeventig na zonsondergang niet meer de straat op durfden – een soort avondklok. Eind vorige week pleitte Hogerhuis-lid Jenny Jones voor een avondklok voor mannen, een veelbesproken suggestie.

Tegen de achtergrond van deze woede was er weinig behoefte om het Stay at Home-devies van de regering te volgen. Verscheidene Britse steden zijn zaterdag het decor van kleine of grote bijeenkomsten. Her en der in het land leggen mensen bloemen neer bij bomen, met kaarsjes en kartonnen borden met teksten. Van alle teksten is ‘She was just walking’ misschien wel het sterkst. Het ging hier om een jonge vrouw, werkzaam in de marketing, die gewoon naar huis liep, langs een park in een welgestelde wijk van Londen. Onderweg belde ze nog met haar vriend. Het was haar laatste teken van leven.

Op Clapham Common komen de hele dag mensen om bloemen te leggen bij de Victoriaanse bandstand. Ook Kate Middleton, de vrouw van prins William, komt langs, om narcissen achter te laten. De toekomstige koningin, zo laat het paleis weten, weet hoe het is om als vrouw alleen in de donkere straten van Londen te lopen.

Uit de statistieken blijkt dat het veiliger is dan ooit, maar er is meer dan cijfers: een gevoel van onveiligheid, veroorzaakt door spiedende blikken van mannen, door gefluit, door intimiderende opmerkingen, door handtastelijkheden. Wake-organisator Mary Morgan sprak over een nieuw #MeToo-moment.

Achtervolgd

“Vorige week nog werd ik op een rustig perron van een metrostation achtervolgd door een man”, zegt de 31-jarige Laura, die met de bus vanuit Richmond is gekomen om haar medeleven te tonen en drie rozen toe te voegen aan de bloemenzee. “Ik heb wakker gelegen van deze moord”,  zegt ze met een stem die op breken staat. “Het kan ieder van ons overkomen. Ik weet dat mannen vaker worden vermoord, maar mannen worden zelden verkracht. Om me veiliger te voelen heb ik nu een alarm bij me. Weet je, ik heb me een jaar lang keurig aan alle coronaregels gehouden, maar ik wil niet langer zwijgen.”

Om zes uur is het stil, de drum is opgehouden en de politiehelikopter weggevlogen. Na de wake en het applaus worden er vanaf de bandstand toespraken gehouden, klinken er strijdkreten. ‘Sisters / United / We will never be defeated’. Bloemen worden gelegd bij bomen en op bankjes, en bij de lantaarnpaal waaraan nog een plastic mapje met een Vermist-oproep voor Sarah hangt. Op borden zijn de namen van vrouwen te zien, wier mysterieuze vermissing, en dood, minder aandacht hebben gekregen in de media, zoals de 21-jarige verzorgster Blessing Olusegun. Leden van de Socialist Alternative reiken pamfletten uit.

Voor de politie zijn de toespraken reden om het podium te ontruimen en vier mensen te arresteren. Ze wordt getrakteerd op spreekkoren: “Dit is niet jullie plek! Arresteer je collega’s!” Lelies en zonnebloemen worden vermalen onder de laarzen van agenten. Een foto van agenten wier knieën rusten op de rug van een jonge vrouw die ze arresteren, veroorzaakt een schok en kritiek op het politieoptreden. Dat contrasteert met de terughoudendheid die de politie afgelopen zomer toonde bij de Black Lives Matter-protesten en vorige week nog bij de feestende supporters van de Glasgow Rangers.

Politiecommissaris Cressida Dick is nu het doelwit van kritiek, van onder anderen de Londense burgemeester Sadiq Khan, zelf de eindverantwoordelijke voor het hoofdstedelijke korps. ‘De politie is het volk, het volk is de politie’, was het adagium van Sir Robert Peel, de 19de-eeuwse grondlegger van de moderne politie, van de vuurwapenloze ‘bobby’s’ met hun statige helmen. Op Clapham Common, waar politieagenten door hun meerderen zijn opgezadeld met een weinig benijdenswaardige missie, is de vraag gerezen wat er nog van over is van deze idylle.