Ons land krijgt eerste studierichting voor hoogbegaafde tieners: ‘De nood is hoog’

Het tempo gaat omhoog en de leerstof wordt compacter. Wekelijks vier uur wiskunde wordt samengebald in drie uur, en vier uur Nederlands wordt er ook eentje minder. Een deel van de leerstof zullen de leerlingen dus zelfstandig moeten verwerken. Hoe ze dat moeten doen, krijgen ze aangeleerd.

“Omdat de basis sneller verworven wordt, komt er meer tijd vrij voor leren leren en socio-emotionele ondersteuning”, zegt pedagogisch directeur Martine Delorge (37). In de voormiddag krijgen de leerlingen talen, wetenschappen, wiskunde of het basispakket van een A-richting. In de namiddag is er plaats voor welzijn, maar ook artistieke vorming en mens & maatschappij – ze leren over financiële geletterdheid bijvoorbeeld of een gezonde levensstijl. “En er gaat ook tijd naar extra begeleiding.” 

Want één misverstand moet de wereld uit: hoogbegaafde kinderen hebben ook hulp nodig. “Het is niet de bedoeling dat we hen een bundeltje opdrachten van een hoger jaar voor de neus duwen en ze dat alleen moeten invullen. Zo werkt het niet”, vult directeur Daisy Jacobs (31) aan. “We gaan geen leerstof stelen van een hogere graad.”

Beide dames zijn de drijvende krachten achter het nieuwe project in Houthalen, een samenwerking tussen basisscholengroep Arkades, waar Jacobs directeur is, en het Lucerna-college Houthalen, waar Delorge mee aan het hoofd staat. Het zijn twee scholen die al enkele jaren zwaar inzetten op talentontwikkeling, maar nu dus met A+-klassen in het middelbaar komen. Eerst in de eerste graad, nadien mogelijk ook in de tweede graad. De klasgroep wordt bewust klein gehouden, tot maximaal 16 leerlingen. 

“In het gewone basisonderwijs zouden deze leerlingen allemaal zorgleerlingen zijn. Die zetten wij nu samen in één klas”, verwoordt Jacobs het. Twee op de tien hoogbegaafden hebben nog andere problematieken zoals ADHD, dyslexie en autisme. “Dit is geen wetenschappelijk experiment”, benadrukt Jacobs. “We werken samen met binnen- en buitenlandse experts en het Steunpunt Onderpresteren. We doen dus niet zomaar wat.”

Een op de 25 à 30 leerlingen in een gewone school is hoogbegaafd. Vanaf een IQ van 130 of meer krijgt iemand het label ‘hoogbegaafd’, al is het te kort door de bocht om hoogbegaafdheid enkel te reduceren tot het cognitieve. In de basisschool van directeur Jacobs werden bij de start, in 2018, de eerste leerlingen ingeschreven. Bijna vier jaar later is dat aantal meer dan verdubbeld. De school gaat in september zelfs uitbreiden.

Toch zijn er niet meer slimmere leerlingen dan pakweg tien jaar geleden. “Ze worden wel sneller ontdekt”, zegt professor Tessa Kieboom (UHasselt), autoriteit op het vlak van hoogbegaafdheid. Dat komt omdat almaar meer scholen en leerkrachten bijscholingen en zelfs meerjarige opleidingen volgen rond dit thema. Al is er nog een groot manco. “Omdat er in veel scholen ook niets gebeurt, blijven sterke leerlingen soms in de kou staan en haken ze af”, zegt Kieboom, die initiatieven zoals in Houthalen toejuicht. “De nood is hoog”, zeggen ze ook daar. “Sommige ouders zeggen ons al zolang op zoek te zijn naar een school waar hun hoogbegaafde kind zich goed voelt.” 

Delorge: “Ik was me er lang zelf niet van bewust hoe weinig aandacht deze doelgroep krijgt. Er gaat – zeer terecht – veel ondersteuning en remediëring naar leerlingen die het moeilijk hebben, maar de andere uithoek wordt vaak vergeten.”

Het is nog te vroeg om te zeggen hoeveel leerlingen volgend schooljaar in de A+-klas zullen starten. En hoe kan de school weten of een startende leerling hoogbegaafd is? “Uiteraard zijn er IQ-testen die dat kunnen meten, maar we zullen ouders nooit vragen om zo’n test als bewijs aan ons voor te leggen”, zegt Jacobs. “Belangrijk is dat ouders weten dat hun kind het lespakket in een sneller tempo zal moeten kunnen verwerken en er wordt gepolst naar de leer- en persoonlijkheidskenmerken van zoon of dochter. Wie hoogbegaafd is, is bijvoorbeeld verbaal heel sterk, kritisch ingesteld, legt de lat spontaan zeer hoog, heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel. Een ongelukkig kind in de groep is het laatste wat we willen.”