Na operatie Sky: is de drugsmaffia effectief knock-out geslagen?

Op 25 augustus 2020 om 23.23 uur stuurt een intussen verwijderde gebruiker via de beveiligde communicatie-app Telegram het volgende bericht: ‘Sky gaat vallen.’ Het bericht wordt de maanden erna tachtig keer herhaald in meerdere drugshandelsgroepen op de app, met daarbij de raad om over te stappen naar andere cryptonetwerken: Diamond Secure of NO1BC. Zeven maanden later blijkt de onbekende drugsprofeet het bij het rechte eind te hebben, het Sky-ECC netwerk valt na een internationale politieactie - operatie Sky. 

‘Een mokerslag voor de drugsmaffia’, wordt het genoemd. Maar is dat daadwerkelijk zo? Of is de drugsmaffia zoals de Hydra, het veelkoppige slangenmonster. Als je één kop afhakt, groeien er meteen twee nieuwe aan.

Enorm verdienmodel

“Het is een klein succes voor onze speurders. Ik kan niet anders dan ze feliciteren”, zegt Tom Decorte, hoogleraar criminologie aan de Universiteit Gent. “Maar dat gaat natuurlijk de drugshandel langs geen kanten tegenhouden. Eerst en vooral, achter die hele handel zit een enorm verdienmodel. Een wereld waarin gigantische bedragen de norm zijn, en omwille van die bedragen hebben de topfiguren binnen de drugsmaffia dan ook de nodige middelen om te blijven doorgaan. Wordt het ene smokkel- of communicatiekanaal neergehaald, dan pompen ze wel geld in een ander.”

Volgens Decorte blijft het wel een puike prestatie, de reeks aanhoudingen die vorige week plaatsvonden. Maar men moet voorzichtig zijn. “Ik hoor dat er ook een aantal verdachten de vlucht hebben genomen of al verdwenen zijn. Het onderzoek is juist van start gegaan en er is nog niemand veroordeeld, ook niet diegenen die in de bovenwereld gepakt zijn. Men moet nog voor zoveel zaken oppassen: verjaring, procedurefouten en de gekende procedurepleiters.” 

Het werd vrijdag al duidelijk welke richting de advocaten uitgingen, toen de 17 verkopers van de Sky-cryptofoons voor de raadkamer kwamen in Mechelen kwamen: het gebruik of de verkoop van dergelijke cryptotelefoons is niet strafbaar. Maar zelfs al blijven de 49 personen die opgepakt worden in de cel, veel zal er niet veranderen volgens de UGent-prof. “De kopstukken die in de cel blijven, die zullen vanuit de gevangenis hun zaken blijven aansturen. En de kleinere visjes die stoppen, die worden simpelweg vervangen.”

Straatje zonder einde

“Het is een straatje zonder einde. De speurders geven het zelf ook toe: de cocaïne die onderschept wordt is 10 à 15 procent van wat effectief binnenkomt. De realiteit is dat er meer dan genoeg cocaïne in Latijns-Amerika klaarligt om verscheept te worden. Zij zijn momenteel aan het overproduceren. De strijd tegen drugs, die kan je niet winnen met een repressief model. Tenzij je inzet op hoogtechnologische vormen van ‘smart policing’ of kijkt naar andere alternatieven. Zoals het collectief Smartondrugs aangeeft: er moet een parlementaire werkgroep komen die dat in alle ernst en los van partijpolitieke spelletjes doet. Ondanks de ‘war on drugs’ blijft de vraag enkel toenemen, al 100 jaar lang! Dus de vraag moet gesteld worden, haalt het dan iets uit?” Het is ook iets dat de Antwerpse strafpleiter Walter Damen de afgelopen dagen aankaartte.

“Er is een gigantische afzetmarkt voor cocaïne”, zegt de strafpleiter. “Als ik in sommige strafzaken de contactlijsten zie van dealers, die zijn enorm. En hierbij spreken we over cliënteel die zich in alle lagen van de maatschappij bevinden, van de lokale handelaar tot de bedrijfsleiders. En zij lijken ook niet wakker te liggen van wat in de drugs zit, hoe het ingevoerd werd of welke mensen hierdoor in de problemen komen. Je moet ook weten, de cocaïnedealers hebben een manifest zielig bestaan. Die werken 24 op 24 uur onder enorme risico’s. Voor hen lijkt het de enige optie die ze hebben in hun leven en uiteindelijk raken ze alles kwijt.” 

Decorte ziet daarin een mogelijke oplossing. “Mensen die betrapt worden met drugs, zou men niet moeten bestraffen met een strafblad. In Portugal pakken ze dit anders aan, en het werkt. Wie daar betrapt wordt met drugs, die krijgt geen proces-verbaal maar wordt onmiddellijk naar de hulpverlening gestuurd voor een gesprek. En wat zeker niet vergeten mag worden: preventie. Wat was het kostenplaatje van ‘operatie Sky’? Die bakken geld leiden nu tot gejuich. Mochten wij nu zelf de drugsproductie in handen nemen, kunnen we het verdienmodel overnemen, en die winst gebruiken om drugs onpopulair te maken en te investeren in preventie. Kijk naar het tabaksverhaal.”