Komen versoepelingen in het gedrang nu cijfers opnieuw stijgen? ‘We laten ons in slaap wiegen’

Wat zeggen de cijfers?

Tussen 4 en 10 maart werden dagelijks gemiddeld 2.613 besmettingen vastgesteld. Dat is een stijging van 11 procent in vergelijking met de voorafgaande zevendaagse periode. “Daar moeten we ons toch zorgen over maken”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt). “Vooral omdat we al 4 dagen op rij, sinds 8 maart, meer dan 3.000 besmettingen per dag hebben. Dat hebben we in 2021 nog niet gehad.”

Ook viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) vindt die cijfers opvallend. “We laten ons een beetje in slaap wiegen door de weekcijfers, omdat de verschillen dan niet zo groot lijken. Maar als je naar het verschil tussen het aantal besmettingen aan het begin van de week en aan het einde van de week kijkt, zie je toch dat dat redelijk groot is. Tegelijk moeten we zeggen dat deze stijging binnen de blauwe curve valt die bij het Overlegcomité van 5 maart werd gebruikt. We hadden dit dus verwacht.”

Daarnaast neemt ook de incidentie – het aantal besmettingen per 100.000 inwoners – toe, naar 302. “En dat terwijl we op het gunstigste moment na de tweede golf nog op 200 zaten”, zegt Molenberghs. De positiviteitsratio van het aantal afgenomen testen blijft schommelen rond de 6 procent. “Het is onrustwekkend dat we dat niet verder naar beneden krijgen”, vindt Van Ranst.

Ook in de ziekenhuisopnames is er een lichte stijging te zien: van 7 tot 13 maart werden dagelijks gemiddeld 156 patiënten opgenomen, een stijging van 6 procent. Onrustwekkender is dat ook het aantal ingenomen bedden op intensieve zorg toeneemt. “We gaan richting 500 bedden”, zegt viroloog Steven Van Gucht (UGent). “In februari belandde 18 procent van de mensen die werden opgenomen op intensieve, nu is dat al 24 procent.”

Waar en waarom stijgen de cijfers opnieuw?

Het aantal besmettingen neemt het meest toe in de provincie Namen. “Het gaat daar om een stijging van 36 procent”, zegt Molenberghs. Bovendien ligt de incidentie daar op 416. “Maar de cijfers stijgen overal. Brabant en Brussel doen het beter dan het nationale gemiddelde, maar Antwerpen, Limburg en Oost-Vlaanderen slechter.”

Waarom dat zo is, is nog niet duidelijk. Van Gucht: “Ik vermoed dat het deels met het gedrag van de mensen te maken heeft: er worden meer contacten onderhouden. Daarbovenop komt dan nog eens de meer besmettelijke Britse variant.” Molenberghs: “Uit studies weten we nu ook dat wie besmet is met de Britse variant vaker in het ziekenhuis wordt opgenomen en sneller op intensieve terecht komt. Daarnaast is er ook coronamoeheid:  mensen zijn minder bereid de maatregelen te volgen.”

Ondertussen werken we ook minder van thuis, blijkt uit een enquête van de Universiteit Antwerpen. Begin februari deed 40 procent van de bevraagden aan permanent telewerk, op 9 maart was dat nog 35 procent. “Er zijn drie plaatsen waar de meeste besmettingen voorkomen”, duidt Molenberghs. “Op de werkvloer, op school en thuis. We moeten vermijden dat er een ketting tussen die plaatsen ontstaat: als er meer ouders besmet raken op de werkvloer, kunnen ze thuis hun kinderen besmetten en dan kan het virus zich nadien verspreiden op school.”

Komen de versoepelingen in het gedrang?

Sinds 8 maart werd het aantal personen in de zogenaamde ‘buitenbubbel’ uitgebreid van 4 naar 10 personen, maar daaraan valt de toename van het aantal besmettingen niet te wijten. Van Ranst: “Daarvoor is het nog te vroeg, en we verwachten ook niet dat we daarvan een impact gaan ondervinden.”

Vanaf vandaag komen er ook versoepelingen in het onderwijs: studenten in het bijzonder onderwijs mogen voltijds naar school, in het hoger onderwijs is er een dag per week les op de campus. In het lager en secundair mogen er één dag per week buitenschoolse activiteiten plaatsvinden. “Buitenschoolse activiteiten gaan het risico op verspreiding eerder beperken dan vergroten”, meent Molenberghs. “En het bijzonder onderwijs, dat gaat om slechts een paar duizenden op een schoolpopulatie van twee miljoen.”

Voor een opening van de terrassen in de paasvakantie, zoals Vlaams minister-president Jan Jambon en Antwerps burgemeester Bart De Wever (beiden N-VA) opwierpen, is dan ook geen enkele expert meteen te vinden. Molenberghs: “In het hele land lopen de cijfers op: dat is geen comfortabele situatie om sneller te heropenen.”

Wat leert het buitenland ons?

“In sommige Europese landen, zoals Spanje en Portugal, gaat het nu opvallend goed”, weet Molenberghs. “Maar Slovakije doet het heel slecht, en in Tsjechië beleven ze nu de vierde golf.” Italië krijgt eveneens zware klappen te verwerken: vanaf vandaag gaat een deel van het land opnieuw in lockdown. “Italië heeft snel en veel versoepeld”, zegt Van Gucht. “In sommige regio’s gingen de restaurants alweer open.”

Ook in Nederland stegen de cijfers de afgelopen dagen. Zaterdag werden er 6.446 nieuwe besmettingen gemeld, meer dan 400 meer dan een dag eerder: de grootste stijging in twee maanden tijd. “De curves in Nederland en België lopen al een tijdje bijna synchroon”, zegt Van Gucht, die erop wijst dat we zeer voorzichtig moeten blijven. “We moeten de controle houden, en hopen dat de cijfers stabiliseren en nu niet doorschieten naar een worstcasescenario.” Molenberghs: “Als de huidige stijging zich doorzet, kan het snel gaan. En dan riskeer je weer in een exponentiële fase terecht te komen. Dan moet er weer hard worden ingegrepen.”