Wat is psychologisch effect van AstraZeneca-pauze? "Wie al twijfelde aan vaccins, zal dat nog harder doen"

Volgens het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA zijn bloedklonters geen bijwerking van het AstraZeneca-vaccin en waren er op 10 maart van dit jaar 30 gevallen bekend van bloedklonters op bijna 5 miljoen mensen die het vaccin gekregen hebben, onder wie een iemand in Denemarken met dodelijke afloop. Dat is niet meer dan onder de algemene bevolking volgens het EMA, maar nadat Denemarken als eerste de toediening van het vaccin had opgeschort, zijn er nu al meer dan 10 Europese landen die uit voorzorg dezelfde maatregel genomen hebben. 

Gezondheidspsycholoog Stephan Van den Broucke van de Université catholique de Louvain denkt niet dat dit nieuws meer mensen zal doen twijfelen of ze zich wel zouden laten vaccineren, maar hij is er sterk van overtuigd dat diegenen die al twijfelen, hierdoor helaas nog sterker zullen gaan twijfelen. 

Beluister hier het gesprek met hoogleraar gezondheidspsychologie Stephan Van den Broucke in "De wereld vandaag" (en lees voort onder de audio):

Ook al is het voorlopig een zeer genuanceerd verhaal, waarbij gezegd wordt dat er voorlopig geen wetenschappelijke bewijzen zijn voor een verband en waarbij experts in ons land geen reden voor ongerustheid zien, bij de twijfelaars blijft die boodschap niet hangen, zo zei hij. 

Dat ligt aan de manier waarop we met gezondheidsinformatie omgaan volgens Van den Broucke. "Het is niet alsof we een onbeschreven blad papier zijn, waar we dan gewoon informatie aan kwijt kunnen", zei hij. Mensen gaan actief op zoek naar informatie en ze gaan eigenlijk vooral op zoek naar dingen die datgene bevestigen waar men al van overtuigd is. 

Hoe meer onduidelijkheid er is in de communicatie, en die wordt op deze manier wel gecreëerd, hoe meer mensen argumenten gaan vinden om zichzelf ervan te blijven overtuigen dat het niet zo'n goed idee is om gevaccineerd te worden. Het nieuws over de opschortingen zal mensen die al twijfelen, dus zeker niet overtuigen van het tegendeel, zo zei Van den Broucke. 

De media moeten het nieuws dat een aantal Europese landen de toediening van het AstraZeneca-vaccin opgeschort hebben uiteraard brengen, maar ze moeten duidelijk aangeven dat er wel bloedklonters zijn vastgesteld, maar dat het niet wetenschappelijk bewezen is dat het vaccin daarvan ook de oorzaak is. Dat is in ons land volgens Van den Broucke ook gebeurd. 

Hij vindt ook dat de informatie niet al te gecompliceerd moet worden gebracht en dat de onderliggende boodschap moet herhaald worden dat er helemaal nog geen zekerheid is dat er negatieve gevolgen gerapporteerd zijn. 

Dat verschillende landen verschillende beslissingen nemen, zal geen goed doen aan de vaccinatie-inspanning, zei Van den Broucke, en hij betreurt dan ook dat sommige landen heel snel beslissingen hebben genomen om redenen die hem niet bekend zijn. Hij vindt het jammer dat er niet meer eensgezind is opgetreden en dat niet duidelijk aangegeven is wat er eigenlijk echt wetenschappelijk bewezen is. 

In de wetenschap zitten we altijd met een bepaalde mate van onzekerheid, en hij vindt het ook logisch dat een aantal dingen nog verder moeten onderzocht worden, maar of de eventuele mogelijke nadelen die nog niet bewezen zijn, opwegen tegen de voordelen van vaccinatie, daar heeft Van den Broucke zijn twijfels over. 

De boodschap moet volgens hem dan ook herhaald worden dat het altijd een zaak is van voor- en nadelen, en dat vaccinatie belangrijk blijft en voorlopig ook de enige manier is om een antwoord te bieden op de pandemie. 

Het is essentieel dat we goed geïnformeerd blijven, zo besloot Van den Broucke, maar hij vindt het belangrijk dat de verschillende informatieverstrekkers  - niet alleen de media maar ook de politiek en de experten - eenduidig dezelfde boodschap blijven geven, namelijk dat het echt wel de moeite blijft om zich te laten vaccineren.