Wat houdt medische noodsituatie precies in? Wetenschappers vragen duidelijke definitie in pandemiewet

Het langverwachte voorontwerp van pandemiewet van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) voert een wettelijk kader in voor maatregelen die de regering kan nemen in een medische noodsituatie, zoals een pandemie. Die medische noodsituatie wordt door de regering uitgeroepen voor een periode van drie maanden, en kan eventueel verlengd worden. De afkondiging gebeurt op basis van objectieve wetenschappelijke gegevens, na advies van de minister van Volksgezondheid en na overleg in de ministerraad en met de deelstaten.

Het ontwerp van de wet werd vandaag besproken in de Kamer. Zowel biostatisticus Niel Hens, die lid is van de Covid-19-expertengroep GEMS en verschillende van de taskforces die zich met de pandemie bezighouden, als epidemioloog Marius Gilbert, epidemioloog bij de ULB, plaatsten kanttekeningen bij het wetsontwerp.

"Er moet een duidelijke definitie komen van wat die medische noodsituatie precies inhoudt", zei Hens. Gilbert sloot zich daarbij aan. "Op sommige momenten is het vaststellen van een medische noodsituatie makkelijk, als er veel zieken, besmettingen en hospitalisaties zijn bijvoorbeeld. Dat is echter moeilijker wanneer de epidemie lagere overdrachtsniveaus heeft. Tijdens deze periode worden de maatregelen beschouwd als buiten proportie."

Gilbert verwees onder meer naar vorige zomer, toen er protest was tegen de maatregelen. Hij pleitte voor een "duidelijke definitie waarin de voorwaarden van de medische noodsituatie" uitgeklaard worden.

Beide wetenschappers kwamen ook terug op de bewaring van persoonsgegevens. "Nu staat in de pandemiewet dat nadat de crisis afgelopen is, de gegevens vernietigd worden. Sommige gegevens moeten zeker en vast vernietigd worden vanuit privacy-oogpunt, maar anderzijds kunnen we ook nog heel veel leren uit die gegevens na de pandemie. Dan is het belangrijk om dat ook te doen en mogelijk te maken", zei Hens.

Volgens Gilbert gebeurt die vernietiging in sommige gevallen al na vijf dagen na het einde van de crisis. Dat is verbazingwekkend kort, zei hij. "Zullen we geen spijt hebben dat we gegevens hebben gewist? We moeten nadenken over de noodzaak van een dergelijke korte termijn."

Een ander punt dat naar boven kwam, is het overleg tijdens de pandemie tussen de verschillende overheden. "Sta me toe om te zeggen dat dat in de huidige pandemiewet zeer vaag omschreven is", zei Hens, die "gebrek aan eenheid van commando" een van de pijnpunten noemde, zeker aan het begin van de pandemie. Hens is er in dat verband ook voorstander van om het aantal betrokken organen te reduceren.

Die adviesorganen worden overigens ook best opgericht "wanneer het rustiger is", en dus niet tijdens een pandemie. Ook een regelmatige update van pandemieplannen is volgens Gilbert een must. Die moeten niet enkel gericht zijn op het coronavirus. "Dit wetsontwerp wil generisch zijn. Er moet dus ook aandacht gaan naar andere overdrachtsniveaus."

Zowel Hens als Gilbert pleitten ook voor meer aandacht voor communicatie en motivatie. In het begin van de crisis was er een groot gebrek aan een communicatie- en motivatieplan, zei Hens. Die brak tot slot ook een lans om meer een beroep te doen op expertise in binnen- en buitenland. "We hebben heel wat expertise in België. Die is zeker in het begin veel te weinig uitgespeeld. We moeten daar lessen uit trekken naar de toekomst toe (...) Ook internationale netwerken zijn niet altijd voldoende gebruikt.”