De regering-Biden wordt prompt ‘gewaarschuwd’ door Noord-Korea: wat is er aan de hand?

Welke woorden zijn er gevallen?

Kim Yo-jong, de zus van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, kreeg dinsdag als eerste de eer om de communicatie te openen met het Witte Huis, althans sinds president Joe Biden er is ingetrokken. Zoals gewoonlijk was deze gevuld met harde woorden en confrontatie.

“We maken van deze gelegenheid gebruik om de nieuwe Amerikaanse regering te waarschuwen. Ze doet momenteel hard haar best doet om de geur van buskruit in ons land te verspreiden”, zei Kim Yo-jong in een verklaring via de door de staat gecontroleerde media. Kim waarschuwt Biden om het Oost-Aziatische land niet te agiteren als de Verenigde Staten “de komende vier jaar vredig willen slapen”.

Maar ook hun zuiderburen ontkomen niet aan de woedende verklaring van Noord-Korea. Kim maakt duidelijk dat ook kleinere militaire oefeningen, bedoeld om ‘landgenoten’ te treffen, onaanvaardbaar zijn. “Oorlogsoefeningen en vijandigheid kunnen nooit samengaan met dialoog en samenwerking. (...) De ‘lentedagen’ van 2018 tussen Zuid en Noord zullen niet makkelijk terugkeren.” Daarmee refereert ze aan de verschillende historische ontmoetingen tussen de twee Koreaanse leiders in 2018.

Wat ging eraan vooraf?

Noord-Korea stuurde de verklaring de wereld in, enkele ettelijke uren voordat de Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken Antony J. Blinken en minister van Defensie Lloyd J. Austin III aan hun ontmoeting begonnen met overheidsfunctionarissen in Japan, om de reis naar Zuid-Korea later deze week te bespreken. 

Zulke bezoeken zijn bedoeld om de allianties in de regio te versterken, waar de dreiging van Noord-Koreaanse kernwapens en de groeiende invloed van China als grote uitdagingen voor het buitenlands beleid worden gezien.

Daarnaast zijn er sinds 8 maart ook weer jaarlijkse militaire samenwerkingsoefeningen tussen de VS en Zuid-Korea. Deze oefeningen zijn de laatste drie jaar teruggeschroefd tot virtuele oefeningen via computersimulaties. Aanvankelijk om ruimte te laten voor dialoog met het noorden, en nu ook vanwege het coronavirus. Maar ook in deze vorm blijken de oefeningen een bron van conflict te zijn voor Noord-Korea.

Wat is de werkelijke boodschap achter deze dreigende taal?

“Het lijkt vooral een waarschuwing te zijn aan Washington en Seoel dat Pyongyang  pas ‘meedoet’ als er wat tegenover staat”, zegt Korea-expert Remco Breuker (Universiteit Leiden). “Boter bij de vis, met andere woorden, al is het maar afwachten wat Noord-Korea bereid is om op te geven. Behalve de vijandige houding.”  

Volgens Breuker wil Noord-Korea niets anders opgeven, en kan het dat ook niet. Net daarom komt het vaak zo hard uit de hoek. “Zo creëert Pyongyang iets van waarde om op te geven in komende onderhandelingen, zijnde de eigen harde en vijandige houding. Deze tactiek werkt over het algemeen heel aardig.”

De regering-Biden probeerde naar eigen zeggen al meermaals, via verschillende kanalen, om in overleg te gaan met Noord-Korea, maar Pyongyang blokt de communicatie af, klinkt het vanuit Washington. “Ons doel is om het risico op escalatie te verkleinen. Maar tot op heden hebben we geen reactie ontvangen”, zei een woordvoerder van het Witte Huis.

Ook dat maakt deel uit van de Noord-Koreaanse strategie vertelt de Leidense professor: “Noord-Korea houdt zich op de vlakte en komt dan bozig naar buiten. De gehoopte reactie in Seoel en Washington is schrik en ontzetting, waarna Pyongyang een andere kant kan laten zien – de kant die liefdesbrieven aan Trump schreef – als er voldoende tegenover staat.”

Wat kan deze eerste aanvaring betekenen voor de Biden-administratie?

De relatie met de nieuwe administratie vertoefde al in ijzige sferen nog voordat die begonnen was. Zo had President Biden de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un tijdens zijn verkiezingscampagne een ‘misdadiger’ genoemd. En nu dit. Al is het nog te vroeg om te zeggen of er echt een impact zal zijn op de relatie.

Breuker: “Washington hoeft hier alvast geen slaap over te verliezen. Het belangrijke aan deze boodschap is niet de inhoud, maar het feit dat Noord-Korea aangeeft dat er gepraat kan worden. Of dat iets gaat uithalen is een andere zaak.”

De nieuwe Amerikaanse president wil werk maken van een herziening van het beleid ten opzichte van Noord-Korea. Hij laat momenteel onderzoeken op welke manier een antwoord kan worden geboden op de ‘toenemende dreiging’ die het land vormt “voor zijn buren en voor de internationale gemeenschap”, zo luidde het eerder in een verklaring van het Witte Huis. Daarbij wordt ook overlegd met Zuid-Korea en Japan. 

Gaat Noord-Korea haar houding tegenover de VS veranderen nu Biden aan het roer staat?

Niet op het eerste zicht. Onder voormalig president Trump was er sprake van een tijdelijke toenadering tussen de VS en Noord-Korea. Maar sinds de mislukte top in het Vietnamese Hanoi, in februari 2019, zitten de onderhandelingen over het nucleaire programma van Pyongyang op een dood spoor. Dat zal niet snel veranderen, ook al zetelt er iemand anders in het Oval Office.

Het is eerder Seoel dat hier een belangrijke rol in te spelen heeft, zegt Breuker. “Zuid-Korea heeft de laatste jaren een onafhankelijke koers – althans van de VS – gevaren, waarbij de VS eerder Zuid-Korea volgden ten opzichte van Noord-Korea dan andersom.