‘De geopolitiek weegt soms zwaarder door dan de gezondheid’

Is dit een normale beslissing? 

“Dat denk ik niet. Al zitten we natuurlijk in heel ongewone tijden. Ik begrijp dat Peking gezondheidsmaatregelen wil nemen, maar nieuw is vooral dat er een koppeling wordt gemaakt met een huisgemaakt vaccin. Ministeries van Buitenlandse Zaken in het Westen zullen opkijken. De Europese Unie zal met een gecoördineerd antwoord op de proppen moeten komen. Want het roept toch heel wat vragen op. Ook voor de privacy, trouwens. Die kan door de digitalisering van vaccinatiecertificaten vermoedelijk in het gedrang komen.

Welke strategie zit erachter? 

“Het is moeilijk te zeggen wat China van plan is. Ik denk dat het wat aan het aftasten is wat kan en wat niet. China maakt zijn vaccin onvermijdelijk en probeert het natuurlijk als hefboom te gebruiken, zodat het zijn geo-economische invloed kan vertalen naar meer geopolitieke macht. China zal het vaccin zeker proberen te verkopen aan zijn partnerlanden. Daarmee creëert het land een soort afhankelijkheidsrelatie waar het later de vruchten van kan plukken. De Chinezen kijken de wereld ook anders aan. Zij proberen hun model naar voren te schuiven. Daarom peuteren ze al eens graag in de vaccinperikelen in het Westen. Wellicht vergroten ze die ook uit, om dan hun eigen alternatief aan te bieden.”

Wat zal het antwoord van Europa zijn? 

“China probeert iedereen op snelheid te pakken. Maar zolang het geen peer-reviewed data vrijgeeft over zijn vaccins, zal het volgens mij bot vangen. Ik kan me zelfs inbeelden dat Europa de rollen zal omkeren met maatregelen van hetzelfde type voor Chinezen die naar Europa willen. De EU zal de standaardlijn willen blijven toepassen zoals bij het Spoetnik V-vaccin: om goedkeuring te bekomen voor het hele Europese territorium, moeten ze een dossier indienen bij het EMA.”

Is dit een strategische zet om landen aan elkaar te binden? Viktor Orbán liet bijvoorbeeld al 550.000 dosissen overvliegen naar Hongarije en werd opzichtig gefilmd toen hij het Chinese vaccin kreeg. 

“In de vaccindiplomatie zien we dat de geopolitiek soms zwaarder doorweegt dan de gezondheid. Het gezondheidsbeleid is geen Europese bevoegdheid, dus Hongarije kan dat. Het enige wat de Europese Commissie kan doen om dat tegen te gaan is de handel van die Chinese vaccins naar andere landen stilleggen.”

“Blokvorming lijkt mij in de toekomst niet onmogelijk. Dat is het scenario waarin onze economieën zouden ontkoppelen van het mondiale netwerk. Het is vergelijkbaar met wat er gebeurde tijden de Koude Oorlog, maar dan in een meer hoogtechnologische wereld.”

“De vraag is natuurlijk: hoe afhankelijk is China van de rest van de wereld? Ik durf te betwijfelen dat het zich die ontkoppeling kan permitteren, ook al heeft het een grote economische macht die het in de weegschaal kan leggen. Ik geloof nog niet dat de mondiale wereld definitief achter ons ligt, maar wel dat we in een uiterst precaire tijd leven. Het tijdsgewricht waar we nu in zitten – met grote spelers als China – zal bepalend zijn voor het type wereld waar we uiteindelijk in zullen terechtkomen.”