Hoge opkomst bij Nederlandse parlementsverkiezingen, eerste stemmen worden al geteld

Ipsos heeft de opkomst van maandag, gisteren, vandaag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Vanmiddag heeft tot 17.45 uur in totaal 57 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Vandaag heeft tot die tijd 38 procent van de kiesgerechtigden gestemd. De opkomst van gisteren en maandag wordt geraamd op 12 procent. Verder schat Ipsos dat het opkomstpercentage van de briefstemmers 7 procent is. 

Bij de verkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 55 procent. Ipsos benadrukt wel dat de twee verkiezingen moeilijk met elkaar zijn te vergelijken, omdat in deze editie risicogroepen en kwetsbaren voor het coronavirus al vervroegd konden stemmen en 70-plussers hun stem per brief mochten uitbrengen.

Het tellen van de briefstemmen verloopt in de gemeenten Den Haag, Amsterdam, Groningen, Breda en Enschede overigens goed. Sinds 7.30 uur zijn honderden tellers in verschillende steden druk bezig met de per post verstuurde stembiljetten. In Deventer gaat het wat moeizamer, daar waren medewerkers tegen de middag nog bezig met het uitvouwen van de stembiljetten.

De stembussen zitten dit jaar sneller vol dan tijdens eerdere verkiezingen, en dus moeten er “stembusstampers” en nieuwe bussen aan te pas komen. Dat merken ze ook in Rotterdam. “De stemformulieren zijn groter dit keer, want er zijn meer partijen die deelnemen aan de verkiezingen”, aldus een gemeentewoordvoerder.

Tijdens deze Tweede Kamerverkiezingen doen 37 partijen mee, een naoorlogs record. En dus zijn er op het stembiljet evenveel kolommen nodig, waardoor het papier groot uitvalt en veel ruimte inneemt in de stembus. Met een zogenaamde stembusstamper, “een houten stok die door de bus heen kan”, wordt de stapel aangedrukt, vertelt de woordvoerder. Ook zijn er nieuwe stembussen naar de drukke stembureaus onderweg.

Er is volgens de woordvoerder nog een andere oorzaak waardoor de bakken snel vol zitten. “Normaal zetten we op de stempas de dichtstbijzijnde locatie waar je kan stemmen. Nu niet, en dus is er meer spreiding.” Ook maakt Rotterdam, net als veel andere gemeenten, gebruik van een druktemeter. “Dus je kunt zien hoe druk het is op jouw stembureau, dan kun je even wachten of wat verderop gaan. Dat maakt het lastig inschatten waar het drukker wordt”, legt de woordvoerder uit.

Ook stemmen dit jaar veel minder mensen onderweg naar hun werk. “Normaal kunnen we op basis van eerdere verkiezingen inschatten wie onderweg naar het werk gaan stemmen, dus bijvoorbeeld op Rotterdam Centraal hebben we dan een groter bureau ingericht”, aldus de woordvoerder over de druktespreiding bij de 400 stembureaus in Rotterdam.

De rode stempotloden leiden intussen tot een levendige handel op de verkoopwebsite Marktplaats. In verschillende gemeenten mogen de kiezers potloden na het stemmen mee naar huis nemen vanwege de coronamaatregelen. De vraagprijzen lopen uiteen; een handelaar uit Leidschendam nabij Leiden ziet het rode potlood als collector's item en probeert het voor 25.000 euro te verkopen, terwijl andere aanbieders er nog geen tien euro voor vragen.

De stemlokalen sluiten om 21 uur. Naar verwachting komen dan de eerste prognoses.