Een onderzoeker van het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN heeft een code geschreven om de oorsprong van radioactieve deeltjes te achterhalen. Dat meldt het SCK CEN donderdag. De tool kan ingezet worden om een striktere naleving van het internationale Kernstopverdrag af te dwingen.

Het in 1996 afgesloten Alomvattende Kernstopverdrag verbiedt alle kernexplosies in elke omgeving. Om mogelijke nucleaire explosies te detecteren, zetten de 185 lidstaten een wereldwijd monitoringsysteem van 337 meetstations op. Dat kan elke verhoogde waarde van radioactieve deeltjes detecteren, maar de precieze oorsprong van die radioactiviteit bleef vaak een blinde vlek.

Daarom ontwikkelde de 30-jarige Pieter De Meutter een code die zowel de locatie van de bron, de uitstoothoeveelheid en het tijdstip kan berekenen, rekening houdend met factoren als neerslag, windrichting en windsnelheid. Naast sporen van kernproeven kan de code ook de afkomst nagaan van radioactiviteit van natuurlijke oorsprong of van historische contaminatie, zoals in Tsjernobyl.

De code kan dus goed van pas komen voor het CTBTO, de internationale organisatie die waakt over de naleving van het Kernstopverdrag. “De meeste landen doen gelukkig geen kernproeven meer”, zegt De Meutter. “Noord-Korea is daarbij de uitzondering, met zes testen in de laatste 15 jaar.”

Omdat de Noord-Koreanen hun testen ondergronds doen, komt er veel minder radioactiviteit vrij en is het moeilijker om daar informatie over te verzamelen. Maar de code van De Meutter kan daar in de toekomst verandering in brengen. “Wat wel kan vrijkomen bij ondergrondse proeven is radioactief xenon. Dat komt echter ook in de lucht terecht bij civiele, vreedzame toepassingen zoals medische radio-isotopen. Een van de toekomstige uitdagingen wordt dus om de achtergrond van xenon uit te filteren.”

De code, waaraan ook twee Canadese instellingen meewerkten, werd al uitgebreid getest op gekende gevallen van vrijgekomen radioactiviteit. “We willen nu ook toekomstige detecties gaan analyseren en aan de slag gaan met data uit het verleden, waar de oorsprong nog niet gekend was”, zegt De Meutter.

De tool is vrij beschikbaar voor iedereen. Op die manier kunnen nationale datacenters van andere landen ermee aan de slag om detecties te analyseren. Wetenschappers kunnen de code ook aanpassen om verdere ontwikkelingen mogelijk te maken.